Savaş karşıtı sol, 2008’de Irak savaşı karşısındaki duruşu sebebiyle, Demokratik Parti başkan adaylığını Hillary Clinton’a değil, Barack Obama’ya vermişti.
Buna paralel olarak Obama’nın Afganistan’daki gerginliği tırmandırması, Guantanamo Körfezi’ndeki gözaltı tesislerini kapatma ve terör şüphelilerinin askeri mahkemelerden çok sivil mahkemelerde yargılanması vaatlerini yerine getirememesi de sol tarafından başka bir ihanet olarak görüldü ve kınadı. Solda çoğunluk, Obama’nın yine Başkan George W. Bush’un adımlarını takip ederek sorunlu bir rejimi devirmek için askeri güç kullandığı ve petrol zengini bir Arap ülkesinde Amerikan egemenliğini güçlendirdiği yolunda açıklama yaptı.
Savaşın amacı hakkında aynı varsayımları paylaştıkları için, savaş yanlısı sağ, Obama’nın güce başvurmak için çok geç, Albay Kaddafi’nin rejimini yerinden etme hedefi için de çok sınırlı kaldığı konusunda şikayetlerini belirtti.
Libya’ya müdahalenin amaçları, Amerika’nın Afganistan ve Irak’a girmesine sebep olan amaçlarla aynı olsaydı, savaş yanlıları tabii ki yanılmış olmazlardı. Fakat amaçlar aynı değil. Savaş alanındaki duruma şöyle bir bakmak, Amerika’nın açıkça askeri kaynaklarını rejim değişikliğini gerçekleştirmek için kullanmadığını gösterir. NATO operasyonunun tanımlayıcı özelliği, hedeflerinin ne kadar sınırlı olduğu: Kaddafi güçlerinin, isyancılar tarafından tutulan ve nüfusun yoğun olduğu yerlere ağır silahlarla saldırması önlendi; fakat esas itibariyle, ayaklanmacıların büyük öfke ve kızgınlığı da göze alınarak, isyancılara saldırıları için hava desteği sağlanması reddedildi.
Amerika’nın hava gücünü rejim değişikliğini gerçekleştirmek için kullandığı konusunda ısrarcı olan herhangi bir kişi, Pentagon’un NATO operasyonuna olanak sağladıktan sonra, neden yetkiyi devrettiğini ve savaş uçağını, en önemlisi düşmanın konumunu koruma kapasitesini yıkma kabiliyeti için kilit olan, tank yok edici A-10 warthog bombardıman uçaklarını ve C-130 savaş helikopterlerini hızla Libya harekat alanından geri çektiğini anlatmak konusunda epey zorlanırdı.
Libya büyük ölçüde, sınırlı ve operasyonun amaçlarını ve harekat süresini kısıtlayan NATO kurallarına göre hareket eden Avrupa hava gücüne terk edildi. Kara birlikleri de bir seçenek olarak masada değil.
Kaddafi güçleri duruma uyum sağlayıp, isyancıların doğudaki kaleleri Bingazi ve çevresinden öteye hareket etmelerini engellediler.
Amerikan komutanları karadaki durumun bir çıkmaz olduğunu rahatlıkla kabul ediyorlar; isyancılar yakın bir zamanda Kaddafi’nin kalesine saldıracak gibi değiller ve Batı güçleri, rejimi onlar için sona erdirmeye pek de meyilli değil. Böylece; ne rejim isyanı, ne de isyan rejimi yok edemediğine göre, bir ateşkes kaçınılmaz hale geldi. Önümüzdeki birkaç hafta yapılacak çarpışmalar bunun koşullarını şekillendirmek için olacak.
Başkan Obama kuşkusuz Libya’da rejimin değiştiğini görmek isterdi; ancak onun Amerikası’nın, Bush yıllarının askeri maceralarını devam ettirmeye gücü yetmez. Geçen hafta, Obama ve Cumhuriyetçi Temsilciler Meclisi arasında, federal bütçeden bir 10 milyar dolarlık kesinti daha yapılması konusunda çıkan anlaşmazlık sebebiyle, ABD hükümeti felce uğrama noktasına geldi. Bu, ABD’nin her ay Irak ve Afganistan’da harcadığından daha düşük bir miktar.
Amerika’nın küresel gücü azalıyor; sadece diğer güçler yükselişte olduğu için değil, aynı zamanda zayıf ekonomisi dışarıda güç gösterme kabiliyetini azalttığı için. Bu yüzden Kaddafi’yi devirmek isterken, Obama yönetimi Kaddafi’nin kişi kültü rejiminin çöküşünü takip edecek güç boşluğunda ihtiyaç duyulacak, uzun soluklu bir “ulus inşa etme” misyonunu kaldıramaz.
Washington için, küresel şerifin rozeti cilasını kaybetti ve Bush döneminin saldırgan tek taraflılığı artık sürdürülemez. Washington aniden çok taraflı mutabakata dayanarak iş görüyor ve kendi çevrelerindeki sorunları başkalarının çözmesini istiyor.
Gelecek yıl Irak’ta birliklerinin bulunup bulunmayacağı kararını, Irak hükümeti verecek. Afganistan Taliban’la ateşkese doğru ilerliyor. Ve Libya’nın önceki askeri harekatlardan farklı görünmesinin sebebi, bunun Amerika’nın gerileme döneminde girdiği ilk yeni savaş olması.
*Bu yazı STAR için kaleme alınmıştır.
