Bahreyn'de kişi başına düşen gelir Fransa'ya eşit! Kişi başına düşen GSMH'yla ölçüldüğünde Libya Türkiye'yi, Romanya'yı ve Brezilya'yı geçiyor. Libya Tunus'tan iki kat daha zengin.
Libya, Yemen ve Bahreyn örnekleri, Arap dünyasına, belki de Arap ve Müslüman dünyasının tümünü etkileyen yeni bir tarihsel döneme yönelten domino etkisini çok iyi betimliyor. Bu değişim her yerde modernlik içinde yerini alan bir yaşam tarzına yönelten ekonomik gelişme ile inanılmaz bir hareketsizliğin nitelik kazandırdığı çoğu kez yaşlanmış liderlerde cisimleşen miadı dolmuş siyasi rejimlerin arasında gitgide açılan mesafenin artık katlanılmaz hale gelmesiyle açıklanabilir. En karikatürize örnek 40 yıldır iktidarda bulunan Muammer Kaddafi'dir. Libya, iki komşusunun aksine, siyasi rejimi kendini demokratik olarak takdim etmiyor. Göstermelik bir seçim yerine şimdiye kadar genel oy ilkesi mahkûm edildi. Kaddafi, tek parti yönetimine hizmet eden siyasi partiler kurdurtmak yerine siyasi partilerin tümünü lağvetti. 71 No'lu kanun, yasalarla yasaklanmış topluluk ve örgütlerin oluşturulması çağrısında bulunanlar için idam cezası öngörmektedir.
Libya toplumu, tümüyle sistemi denetleyen ama aynı zamanda bu toplumun ihtiyaçlarına da cevap veren Devrim Komitelerinin pençeleri arasındadır. Ülkeyi sadece güç ve hoyratlık idare etmiyor. Gerektiğinde -para, lojman, kamu hizmetlerine ulaşım konularında- Devrim Komiteleri toplumun ihtiyaçlarına yanıt vermektedir. Başka ülkelerde olduğu gibi Libya rejimi toplumsal olarak paylaşan bir toplumsal sözleşmenin varlığına dayanmaktadır. Toplum inkâr edilemez toplumsal ilerlemelerin oluşmasına olanak sağlayan Libya'nın olağanüstü petrol rantından faydalanmaktadır.
1950'li yıllarda son derece yoksul bir ülke olan Libya şu anda Afrika kıtasının en zengin ülkesidir. Libya toplumu eğitimli bir toplum haline geldi. Teoride ve pratikte sağlanan hukuksal eşitlikle ve çokeşliliğin yasaklanmasıyla, kadınların Libya'daki statüsü imrenilecek düzeydedir. İnternet ulaşımı sınırlıdır ancak dünyaya özellikle de yakın komşulara açılım yüksek işgücü göçüyle sağlanmış durumda.
Dolayısıyla Libya çok derinden değişti. Eğitim, bilgiye ulaşım ve özellikle % 30 oranına ulaşan işsizliğin darbesini yiyen ya da işe yaramaz ama toplumsal barışı satın alan sözde istihdama ulaşan gençliğiyle. Enformasyona ulaşımda önemli değişimler oldu. El-Cezire, cep telefonu, sosyal ağlar Libya'nın da içine girdiği bir e-devrimin unsurlarını oluşturmaktadır. Büyük değişim aynı zamanda demografik yapıda da görülmektedir: Nüfusun çoğu genç % 80'e yakını kentlerde yaşıyor.
Libya'daki isyan, 30 yıldan beri kendine özgü bir rejimin ideolojik temellerini oluşturan Kaddafi'nin meşhur kitabının başlığı "Yeşil Kitap Sözleşmesi"nden kopuşun ifadesidir. Bingazi'deki göstericiler tarafından bunun simgeleri doğrudan yakıldı, Kaddafi portreleri gibi yeşil kitabın referansları da... İki komşu, Mısır ve Tunus örnekleri geriye kalanı yaptı. Arap dünyası, sömürgelerin bağımsızlaşması döneminden kalma arkaik ve totaliter rejimlere mahkûm olmadığının bilincine varmıştır. Bu yeni durum, eğitimli toplumların demokrasiye ulaşmamasını isteyen Arap istisnasının bittiği anlamına gelmektedir.
Tercüme: Zaman
