Arap dünyasını sarsan Mısır halkının isyanı beşinci gününü geride bıraktı. İsyanın beş günlük bilançosu ise ağır. Çatışmalarda 100’den fazla Mısırlı yaşamını yitirirken, ülkenin 30 yıllık Devlet Başkanı Hüsnü Mübarek ise dün ilk kez koltuktan inebileceğinin sinyalini verdi.
"Cuma gazabı"ndan sonra ilk iş günü olan bugün, başkent Kahire’de hayat henüz normale dönmedi. Hüsnü Mübarek’in istifasını isteyen binlerce Mısırlı geceyi başkent Kahire’nin Tahrir Meydanı’nda geçirdi. El Cezire, başkentte protestoların adresi olan Tahrir Meydanı’na çıkan yolların ordu tarafından ablukaya alındığını yazdı.
Başkentteki ana yollar askeri tanklar ve zırhlı araçlarla kapatılmış durumda.Halkın eylemlerine azgınca saldıran polislerin sokaklardan tümden çekilmesiyle birlikte, ülkede güvenliği ordu sağlamaya çalışıyor. Polisin yerini alan ordunun halkın eylemleri karşısında nasıl bir tutum alacağı ise henüz belirsiz.
Sabah erken saatlerde başkente sessizliği hâkim olduğu ifade ediliyor.
HALK GÜVENLİĞİ ELE ALDI
Başkent ve diğer büyük kentlerde, polislerin sokaklardan çekilmesiyle birlikte gece boyunca çok sayıda yağmalama ve kundaklama olayı yaşandı. Polislerin birden bire neden ortadan kaybolduğu ise bilinmiyor.
Yağmalanan yerler arasında, süpermarketler, bankalar, kuyumcular ve bazı hükümet binaları bulunuyor. Mısır müzesinde, firavunların zamanında kalan iki mumyaya zarar verildiği bildirildi.
Halk ise yağmacılara karşı çözümü, kendi güvenliğini kendi sağlamakta buldu. Çok sayıda mahallede, halkın kendi güvenliğini aldığı, silahlı grupların yağmacılara karşı nöbet tuttuğu ifade ediliyor.
Öte yandan, yağma olaylarına polislerinde katıldığı ifade ediliyor.
BİNLERCE MAHKUM DIŞARIDA
Mısır’da, ülkenin 4 farklı cezaevinden binlerce mahkumun dün gece kaçtığı bildirildi. Güvenlik güçleri, dört farklı cezaevinde, mahkûmların ateş yakarak ve gardiyanlarla çatışarak isyan başlattığını ve gece boyunca çok sayıda mahkûmun cezaevinden kaçtığını duyurdu. Mahkumlara, cezaevlerine saldıran ve saatler boyunca gardiyanlarla çatışan silahlı grupların yardım ettiği söyleniyor.
Yetkililer kaçışlar sırasında mahkûmlardan ölü ve yararlılar olduğunu söyledi fakat kesin bir sayı vermekten kaçındı.
ULUSLARARASI MESAJLAR
30 yıldır Mısır’da halkın yaşadığı sıkıntıları görmezden gelerek önce komünizm sonra radikal İslam "tehlikesi"ne karşı Mübarek yönetimini destekleyen ABD ve Avrupalı güçler ise, halkın isyanı karşısında, birbiri ardına açıklamalar yaptı, Mübarek'e eylemlerinin şiddetle bastırılmasından vazgeçilmesi ile özgür ve adil seçim çağrısı yaptı.
ABD Dışişleri Bakanlığı sözcüsü PJ Crowley, Twitter’dan yayınladığı mesajında, hükümet değişikliğinin yeterli olmadığı belirtilerek, Mübarek'e "sahici" reformlar yapma çağrısında bulundu.
Günlerdir süren protestoların ardından, Mübarek hükümetin görevine son vermiş fakat devlet başkanlığından vazgeçme yönünde bir açıklama yapmamıştı.
Öte yandan dün İngiltere, Fransa ve Almanya liderleri tarafından Berlin'de ortak bir açıklama yapıldı. Açıklamada, "Mısır'daki olaylardan derin bir kaygı duyuyoruz" denildi.
Ülkedeki insan hakları ihlallerinin bir an önce son bulmasını isteyen Avrupa üçlüsü, Devlet Başkanı Mübarek’e yaptığı çağrıda, sivil halka karşı şiddet kullanılmasını mahkum etmesini ve halkın barışçıl gösteri yapma hakkının tanınmasını istedi.
Açıklamada şu ifadeler yer aldı: "Devlet Başkanı Mübarek'e, geniş bir hükümet kurma ile özgür ve adil bir seçim yapmayı da içerecek şekilde bir değişim süreci başlatma çağrısı yapıyoruz."
HALK MÜBAREK'İN ADIMLARINI YETERLİ BULMADI
Uluslararası mesajlar, Mübarek’in ülkenin istihbarat servisinin başındaki ismi başkan yardımcısı olarak atamasının hemen ardından geldi.
Mısır İstihbarat şefi Ömer Süleyman dün yemin ederek devlet başkanı yardımcılığı görevine başlarken, Mübarek de, 30 yıllık devlet başkanlığı boyunca ilk kez kendine bir yardımcı atamış oldu.
30 yılın ardından gelen bu atama, Mübarek’in koltuğu bırakabileceği sinyali olarak yorumlansa da, bu değişiklik Mısır halkını tatmin etmedi.
Dün başkent Kahire’de sokaklara çıkan onbinlerce kişi gösteri yaparak Mübarek’in istifasını istedi. Halk, Mübarek’i devirmekte kararlı gözüküyor.
Protestoların bugün ve önümüzdeki günlerde de sürmesi bekleniyor.
ÖLÜ VE YARALI SAYISI BİNLERİ AŞTI
Sokağa çıkma yasağı ve ordunun 'toplanmayın' uyarısına rağmen dün de on binlerce Mısırlı, Mübarek'e istifa çağrısıyla meydanlara akın etti. Başkent Kahire, İskenderiye, Süveyş ve İsmailiye gibi kentler başta olmak üzere ülke çapında gösteriler düzenlendi. Bunun üzerine ikinci bir hamle yapan Mübarek, halkın saygı duyduğu istihbarat başkanı Ömer Süleyman'ı yardımcısı olarak atadı. 30 yıldır bu yöndeki taleplere karşı çıkan Mübarek'in yeni adımı, devlet başkanlığından çekileceğinin işareti olarak yorumlanıyor. Cuma günkü çatışmaların bilançosu da netleşiyor. Resmî olmayan kaynaklara göre en az 62 kişi hayatını kaybetti.
Olayları birçok kentte canlı veren Katar merkezli El Cezire televizyonuna göre İskenderiye'de 23, Süveyş'te en az 27 ve Kahire'de de 22 kişi hayatını kaybetti. Ölenler arasında polisler ile çocuklar da bulunuyor. Giza, Port Said ve Mansura kentlerinde de ölümler meydana geldiği ifade edildi. Salıdan bu yana ölenlerin sayısının 95'e, yaralananların sayısının ise 2 bin 500'e ulaştığı belirtildi. Kahire'deki Tahrir Meydanı'nda toplanan göstericiler, kentte ayaklanmayı bastırmak amacıyla konuşlanan Mısır ordusuna rağmen, Mübarek'in gitmesi yönünde sloganlar attı. Askeri birliklerin de şehir merkezinde halkla yakın diyalog içinde hareket ettikleri görüldü. Kahire'de göstericilerin İçişleri Bakan-lığı'nı basmak istemesi üzerine önce polis ve göstericiler, daha sonra da ordu birlikleri ve polis arasında çatışma çıktı. Polis ve ordu birlikleri arasındaki çatışmanın göstericileri korumak isteyen ordu birliklerinin bakanlığa girmek istemesi üzerine çıktığı belirtildi. Çatışmada çok sayıda kişinin yaralandığı, ölenlerin de olabileceği bildirildi. Kentte önceki gece boyunca süren gösterilerde çok sayıda işyeri yağmalandı ve askeri araçlar yakıldı. İktidardaki Ulusal Demokrasi Partisi'nin binasını ve Mısır Vergi İdaresi merkezini ateşe veren göstericiler, banka şubeleri ile Kahire'nin arka semtlerindeki birçok mağazayı yağma etti. Yağmalamalardan ünlü Mısır Müzesi de nasibini aldı. Müzeye giren yağmacılar, firavunlar döneminden kalma iki mumyaya zarar verdi. Yağma olaylarının artması üzerine birçok semtte halk, evlerini ve işyerlerini, ellerinde bıçaklar, sopalar ve taşlarla yağmacılara karşı korumaya çalışıyor. İskenderiye kentinde de protestocularla polis arasında çatışma çıktı. Polisin çatışmada göz yaşartıcı gaz ve gerçek mermiler kullandığı kaydedildi. Mısır polisinin Biba ve Nasır şehirlerinde de karakollara saldıran 17 kişiyi öldürdüğü bildirildi. Ülke genelinde önceki gün kesilen cep telefonu bağlantısı dün açıldı.
Kargaşa ortamının hakim olduğu Mısır'da Kahire yakınlarındaki ülkenin en büyük hapishanelerinden Tora Cezaevi'nde mahkumların isyan çıkararak kaçtığı kaydedilirken İsmailiye kentinde de protestocuların istihbarat merkezini ele geçirdiği iddia edildi.
MÜSLÜMAN KARDEŞLER, GEÇİŞ HÜKÜMETİ İSTEDİ
İslam alimi Şeyh Yusuf el Kardavi, Mısır Cumhurbaşkanı Hüsnü Mübarek'e, görevden ayrılması çağrısı yaparken, ülkedeki en büyük muhalefet örgütü Müslüman Kardeşler de barışçı iktidar değişimi istedi. Örgüt, yaptığı yazılı açıklamada, "barışçı isyanı" desteklediklerini belirtti. Ulusal Demokrasi Partisi'nin (UDP) olmadığı bir geçiş hükümetinin kurulması, adil seçimlerin düzenlenmesi çağrısı yaptı. Protestocuların hedefinde olan UDP'nin üst düzey yetkilisi Ahmed İzz istifa ederken hükümetin feshedilmesinin ardından dün eski Sivil Havacılık Bakanı ve Hava Kuvvetleri Komutanı Ahmed Şefik'e hükümeti kurma görevi verildi. Eski savaş pilotu olan Şefik, Mübarek'in yakın bir dostu ve çalışma arkadaşı olarak biliniyor.
Hükümeti görevden almasına rağmen protestoların dinmemesi üzerine Mübarek ikinci bir hamle yaparak istihbarat başkanı ve sırdaşı Ömer Süleyman'ı yardımcısı olarak atadı. Süleyman dün akşam yemin ederek göreve başladı. Mübarek, 1981'de iktidara geldiğinden beri yardımcı atamamıştı. Süleyman'ın atanması, muhtemel bir iktidar devri planını ve halefi olarak görülen oğlu Cemal'in gözden çıkarıldığını gösteriyor. Atama aynı zamanda, Mübarek'in eylüldeki devlet başkanlığı seçimine katılmayabileceğine işaret ediyor. Mısır'ın ABD ile ilişkilerinde önemli bir role sahip olan Süleyman, 1993'ten bu yana da Mısır Genel İstihbarat Hizmetleri'nin başkanlığını yapıyordu. Bu görevi esnasında İsrail ile Filistin barış görüşmelerinde önemli görevler üstlendi. Ömer Süleyman, 1990'larda devlete karşı ayaklanmanın başını çeken İslami grupların parçalanmasının da arkasındaki beyindi.
TÜRKLER TÜRK OKULUNA SIĞINDI
Yeni bir hükümet kurulması kararından tatmin olmayan halkın, saygı duyulan isimler olmasına rağmen Ahmet Şefik ve Ömer Süleyman'a ilk tepkisi ise olumsuz oldu. Halk, bu isimlerin Mübarek tarafından atanmasına tepki gösteriyor. Protestocular Devlet Başkanı Mübarek gidene dek gösterilerine devam edeceklerini söylüyor. Muhalif lider Muhammed El Baradey de Mübarek'in "gitmesi gerektiğini" ve yeni bir hükümet kurma kararının da Mısır halkı için bir hayal kırıklığı olduğunu söyledi. Baradey, devlet başkanı yardımcısı ve başbakan atanmasının da yeterli olmadığını kaydetti. Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu'nun eski başkanı, 2005 Nobel Barış Ödülü'nün sahibi El Baradey, önceki gün Mübarek'in görevi bırakması durumunda Mısır halkı isterse geçici yönetimin başına geçmeye hazır olduğunu belirtmişti.
Bu arada Kahire'de bulunan Türklerden bazıları otellerde mahsur kalırken, bazıları da otellerinden ayrılarak Türkiye'ye dönmek için Selahaddin Türk Koleji'nde toplandı. Türk Hava Yolları (THY) da tarifeli seferlerle Mısır'da mahsur kalan Türkleri tahliye etmeye çalışıyor. THY'nin ek sefer değil, çok yolcu kapasiteli uçak seferleri koyduğu belirtildi. Havaalanında internet hizmeti olmadığı için bilet kesilemiyor. Buradan Türkiye'ye gitmek isteyen bileti olmayan Türklerin Türkiye'den bilet alması gerekiyor.
Kral Abdullah'tan Mübarek'e destek
Arap dünyasının en etkili ülkelerinden Suudi Arabistan, Mısır'da Devlet Başkanı Hüsnü Mübarek karşıtı eylemler konusunda sessizliğini dün bozdu. Suudi Arabistan Kralı Abdullah'ın, gösterilerin hedefindeki Mübarek'e desteğini ifade ettiği bildirildi. Suudi haber ajansı SPA, Mübarek'i arayan Kral Abdullah'ın, "Hiçbir Arap ya da Müslüman'ın, ifade özgürlüğü adı altında insanların arasına sızıp, bundan, kendi yıkıcı nefretlerini yaymak için istifade etmek suretiyle Arap ve Müslüman Mısır'ın güvenlik ve istikrarına müdahalesine tahammül etmeyeceğini" söylediğini bildirdi. İran ise Mısır yönetiminden halkın haklı taleplerini dikkate alması ve şiddetten kaçınması çağrısında bulundu. İngiltere, Fransa ve Almanya liderleri de ortak bir açıklama yaparak Mübarek'e, silahsız protestoculara karşı şiddetten kaçınma, adil ve serbest seçimler için şartları oluşturma çağrısı yaptı.
Obama'dan 'şiddet kullanma' uyarısı
ABD Başkanı Barack Obama dün protestoların hedefindeki Mısır Devlet Başkanı Hüsnü Mübarek'i telefonla aradı. Obama, Mısır liderini, halkı için daha fazla demokrasi ve daha fazla ekonomik fırsatların sağlanması doğrultusunda çalışma sözünü tutmaya çağırdı. Obama, Beyaz Saray'da yaptığı açıklamaya göre Mübarek'e, barışçıl protestoculara karşı şiddet kullanmaktan kaçınması çağrısında da bulundu. Mısır'daki durumu yakından takip ettiklerini belirten Obama, ilk önceliklerinin olaylarda ölüm ve yaralanmaların meydana gelmesini önlemek olduğunu kaydetti. Mısır'daki hükümet karşıtı gösteriler tüm hızıyla sürerken, ABD'nin bu olaylar karşısında nasıl bir politika izleyeceği dikkatle takip ediliyor. ABD'deki medya organları ve düşünce kuruluşlarına göre ABD, "güçlü müttefiki olan" Mısır yönetimi ile göstericilerin "meşru talepleri" arasında sıkışıp kaldı.
ZAMAN
