Aram Ekin Duran'ın Radikal'de yayınlanan yorumunda sıkıntılar ve nedenleri üzerinde duruldu. İşte o analiz:
Türkiye’nin küresel kriz döneminde ‘güvenli liman’ olarak görüp ticarete hız verdiği Kuzey Afrika ve Ortadoğu ülkelerinde birbiri ardına patlak veren toplumsal olayların arkasında baskıcı rejimler olduğu kadar işsizlik ve yoksulluk sorunu da var. Potansiyeli yüksek olan ülkelerde gelir dağılımındaki adaletsizlik dikkat çekiyor. Türkiyeli işadamlarında ise olaylar endişe yaratsa da ‘ticaret azmi’ni sekteye uğratmadı.
Kaynakları zengin olan isyancı ülkeler ile 10 milyar doları aşan ticari ilişkilere sahip işadamları, “Bu pazarlara kolay girmedik. İşimizin başındayız” diyor. Tunus’ta 23 yıldır iktidardaki Cumhurbaşkanı Zeynel Abidin Bin Ali’nin ülkeyi terk etmesine yol açan isyan bayrağını, kısa sürede Mısır ve Cezayir devraldı. Lübnan’da ise Hariri hükümetinden çekilmesi ile oluşan kriz çözülemedi.
10 milyar dolarlık pazar
Bölgedeki siyasi krizin arkasında, artık gizlenemez duruma gelen baskı politikaları ve yoksulluk var. Bu ülkelerde fakirlik sınırının altında yaşayan nüfus, toplam nüfusun yüzde 25-30’una ulaşmış durumda. Gençler arasındaki işsizlik oranı ise yüzde 40’lara varıyor.
Türkiye’nin bu 4 ülkeyle toplam ticaret hacmi 10 milyar doları aşıyor. Özellikle Mısır ve Cezayir, Türkiye’nin bölgedeki en önemli ticari partnerleri. Yalnızca Mısır’da 250 Türk firması var. Tunus ve Lübnan ile ilişkiler ise henüz emekleme aşamasında olmasına rağmen ümit vaat ediyor. Türkiye’nin Mısır, Lübnan ve Tunus ile Serbest Ticaret Anlaşması bulunuyor. Cezayir ise henüz bu konuda bir adım atmış değil. Türkiye bu ülkelere başta tekstil, gıda, otomotiv, kimyevi madde ve mobilya olmak üzere birçok alanda ihracat yapıyor. Türk işadamlarının Cezayir’de 400 milyon dolar, Mısır’da 1.5 milyar dolarlık doğrudan yatırımı bulunuyor.
TUNUS Nüfus: 12 milyon
İdare: Abidin Bin Ali 23 yıldır iktidarda
İşsizlik: Yüzde 14
Yoksul nüfus: %6
GSYH: 40 milyar$
Nüfusu 12 milyon olan Tunus’un ekonomisi büyük oranda tarım ve turizme dayanıyor. Üniversite mezunları arasındaki işsizlik oranının yüzde 55 olduğu ülke, kişi başına düşen milli gelirde ise dünya 114.’üncüsü. Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Türk-Tunus İş Konseyi Başkanı Levent Soylu, Türkiyeli işadamlarının Tunus’ta büyük yatırımlara sahip olmadığını belirterek, “Şu an için önemli bir zararımız yok. İki ülke arasındaki ticaret hacmi 800 milyon dolar civarında. Şu an için olaylardan dolayı yatırımını iptal eden Türk işadamı yok” diye konuştu.
MISIR
Nüfus: 82 milyon
İdare: 34 yıldır
olağanüstü hal var
İşsizlik: Yüzde 9.4
Yoksul nüfus: %35
GSYH: 187 milyar$
Son yılların yükselen ekonomilerinden Mısır’da yoksulluk kendini hissettiriyor. 82 milyonluk ülkede, nüfusun yüzde 40’ı günlük 2 doların altında para kazanıyor. Türkiye ile ticaret hacmi 4 milyar dolar civarında. Mısır’da 250 Türk firmasının 85 bin kişiye istihdam sağladığını dile getiren DEİK Türk-Mısır İş Konseyi Başkanı Zuhal Mansfield, “Ülkelerin zor zamanları olur ama sular durulacaktır. Biz işimize bakıyoruz. Şubatta 200 kişilik heyetle Mısır’a ticaret gezisi düzenleyeceğiz” dedi.
CEZAYİR
Nüfus: 35 milyon
İdare: 19 yıldır olağanüstü hal
İşsizlik: % 9.9
Yoksul nüfus: % 25
GSYH: 255 milyar $
Türkiye’nin Afrika kıtasındaki en büyük ticari partneri olan Cezayir’de kişi başına düşen milli gelir 5 bin dolar. İşsizlik oranı ise yüzde 12. Cezayir-Türkiye arasındaki ticaret hacminin 5 milyar dolar olduğunu belirten DEİK Türk-Cezayir İş Konseyi Başkanı Emre Aykar, “Çıkan olaylar genelde ekonomik sıkıntılardan kaynaklanıyor. Bizim Cezayir ile 5 milyar dolarlık ticaret hacmimiz ve 400 milyon dolarlık doğrudan yatırımımız var. Buraları bırakma lüksümüz yok. İşimize devam ediyoruz” diye konuştu.
LÜBNAN
Nüfus: 4.5 milyon
İdare: 19 yıldır Hariri ailesi yönetiyor
İşsizlik: % 9.2
Yoksul nüfus: % 30
GSYH: 56 milyar $
Son 30 yılını iç çatışmalarla geçiren Lübnan’da ekonomi turizm, bankacılık ve tarım üzerine kurulu. İşsizlik resmi rakamlara göre yüzde 10 civarında. Türkiye ile 1 milyar dolarlık ticaret hacmi bulunan Lübnan, son dönemde Türk turistlerin de gözdesi. DEİK Türk-Lübnan İş Konseyi Başkanı Mehmet Habbab, “Bizim işlerimiz normal seyrinde devam ediyor. Lübnanlılara kendimizi tanıtmak ve iş yapmak için çok çalıştık. Birkaç haftalık krizler yüzünden ilişkilerimizi tehlikeye atmayız” dedi.
Radikal
