Türkiye'nin, Irak'ta Şii ve Kürt gruplara karşı olan güçlerin varlığını güçlendirmeye çalıştığı herkes tarafından biliniyor. Türk kaynaklar, Türkiye Dışişlerinin, Türkmen, Sünni ve Baasçı güçlerin İyad Allavi şemsiyesi altında bloklaşmasında çok önemli rolünün olduğu konusunda hemfikir. Bu politikanın en temel hedefi, Irak'ta ve özellikle de Kerkük'te federalizmi destekleyen güçlerin nüfuzunu zayıflatmaktı. Allavi'nin listesi, Kerkük'te oyların çoğunluğunu elde ederek federalizme karşı güçlü bir mesaj göndermiş oldu. Bu nedenle Irak'ta federal formüle karşı olan Mukteda el Sadr'a yönelik bir Türk sempatisi doğdu.
Ankara, Amerika'nın Irak'ı işgalinin ardından Irak denkleminden çıktıktan sonra oraya tekrar geri dönmeye çalıştı. Amerikan güçlerinin, askerî üslerin dışındaki varlığı son buldukça Türkiye, oralarda kendine yer bulmaya çalıştı. En radikal değişim, Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu'nun Basra'yı ziyaret edip orada konsolosluk açmasıyla Şii bölgesine yönelik açılım oldu. Bunun yanı sıra, Davutoğlu'nun Dışişleri Bakanı sıfatıyla tarihi bir adım atarak Irak Kürdistan bölgesinin başkenti Erbil'i ziyareti ve ilk defa bölge başkanı ve Kürtlerin güçlü lideri Mesut Barzani ile görüşmesi de köklü bir değişimdi. Bu husus, Türkiye'nin geçmişte şiddetle karşı çıkmasına rağmen Irak'ta federalizmin pratikte tanınması demekti.
Türkiye'nin Irak'taki dengelerle ilgili politikasının değişmesinin nedenleri, Kandil'deki PKK savaşçılarına yönelik güvenlik endişesi ve imar ve petrol alanlarındaki yatırımlar aracılığıyla Irak'taki ekonomik yapının güçlenmesidir.
Son birkaç ayda Türk hareketliliğinden anlaşılıyor ki Ankara, iki Irak ile ilişki kuruyor: Arap Irak ve Kürt Irak. Türk yetkililer, Türkiye'deki Kürt sorununu çözme yolları ve PKK'nın Kandil Dağındaki 5000 savaşçısı konuları başta olmak üzere, siyaset, güvenlik ve ekonomi alanlarında Erbil hükûmeti ile irtibatı kesmedi.
Türkiye, Nuri el Maliki hükûmetiyle bir buçuk yıl önce stratejik iş birliği anlaşması imzaladı. Ancak Irak'la onlarca anlaşmaya imza atan Türkiye buna rağmen, Irak'ta yeniden zıtlaşmalar üzerine oynamaya başladı.
Türk medyası, Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu'nun, Irak Cumhurbaşkanının Kürt Sünni değil de Arap Sünni olmasını istemesinden yola çıkarak Celal Talabani'yi cumhurbaşkanlığı görevinden uzaklaştırmak istediği konusunda hemfikir. Burada Türkler belki de stratejik bir hata yapmış olabilirler. Zira cumhurbaşkanlığında bir Kürt'ün kalması, Irak'ın birliğini sürdüren etkenlerden biridir.
Türkiye'nin, İyad Allavi'nin başbakanlık görevine gelmesine yönelik çabası, tercihini el Maliki'den yana kullanan Şii çoğunluğun eğilimine karşıt bir tutumdur. Türkiye'nin bu tutumu, Şii güçlerin safında olan ve Maliki'yi destekleyen İran'da şüpheler yaratan taktiksel bir hatadır.
Türkiye'nin Irak'a geri dönüşü, güç dengelerine saygı göstermesini ve belirli bir tarafa kaymamasını gerektirir. Bu durum birçok Türk eleştirmenin, Türkiye'nin Irak'taki iç ve bölgesel dengeleri iyi bir şekilde okuyamadığını söylemesine neden oldu.
Milliyet gazetesinin belirttiği gibi, Talabani'nin yeniden seçilmesinden ve Maliki'nin görevlendirilmesinden sonra Ankara'da hâkim olan "sessizlik", Türk dış politikasının başlıklarından biri olan tarafsızlık ve herkese eşit mesafede bulunma ilkesinin başarısızlığını yansıtıyor. Bölgede aktif rol üstlenmeye çalışan AK Parti Türkiyesi'nin, Irak veya Lübnan'da mezhepsel politika izlemesi, kendi çıkarına hizmet etmez. Ben de böyle bir politikanın, Türkiye'nin Müslüman dünyasındaki veya diğer bölgesel çevrelerdeki çıkarlarına hizmet etmeyeceği değerlendirmesini eklemek istiyorum.
Türkiye'nin dış politikasında son birkaç yılda görülen başarının temeli, herkese aynı mesafede durmasından kaynaklanıyor.
Oyunun kuralları değişirse bu, Türkiye'nin bölgedeki yeni projesine son verebilir. Oysa bu projenin başarılı olması isteniyor.
