İstanbul'un deniz hamalları

Yazar Mehmet Mazak, AA muhabirine yaptığı açıklamada, fetihten itibaren beş buçuk asır İstanbul Limanı ve Boğaziçi'nin sosyal yaşantısının ayrılmaz bir parçası olan mavnaların, teknolojiye yenik düşerek kaybolup gittiğini söyledi.

''Osmanlı'dan Günümüze Kaybolmuş Denizcilik Mesleği İstanbul Mavnaları'' isimli kitabı bir yıl süren araştırma sonunda hazırladığını ifade eden Mazak, eserle Asya ve Avrupa arasında deniz taşımacılığı yapan mavnacı esnafının 550 yıllık geçmişini gün yüzüne çıkarmak istediğini söyledi.

Türkiye'de deniz ve deniz yaşantısı üzerine kütüphaneler dolusu kültürel bir birikimin oluştuğunu belirten Mazak, ancak deniz kültürünün ve tarihinin ülkemizde istenilen seviyede bilinmediğini kaydetti.

Günümüzdeki birçok armatörün geçmişinde mavnacılığın ciddi bir yer tuttuğunu belirten Mazak, 550 yıllık bir geçmişe sahip olan mavnacı esnafıyla alakalı hiçbir matbu ve yazma eser olmayışını manidar bulduğunu ifade etti.

Söz konusu çalışmanın asırlarca İstanbul'a hizmet etmiş olan bir esnafa vefa olarak hazırlandığını anlatan Mazak, şunları söyledi:

''Projenin çıkış noktasını yine benim yazdığım bir yazı oluşturdu. Mecit Çetinkaya 'İstanbul'un Deniz Hamalları Mavnalar' isimli makalemi okuduktan sonra beni arayarak mavnacıların son temsilcisinin babası olduğunu ifade etti. Birkaç toplantının ardından deniz kültürümüzün ne kadar çeşitli olduğunu göstermek ve gelecek nesillere geçmişte böyle bir mesleğin bulunduğunu anlatmak amacıyla böyle bir çalışma hazırlamaya karar verdik.''

Mavnacıların İstanbul'a yüzyıllarca hizmet ettiğini kaydeden Mazak, sözlerini şöyle sürdürdü:

''İstanbul'un kaybolan değerlerinden olan Mavna ve Mavnacılık İstanbul'un fethiyle birlikte başlayıp milenyum çağına yaklaştığımız dönemde tamamen ortadan kaybolmuş bir meslek olmuştur. Fetihten itibaren beş buçuk asır İstanbul Limanı ve Boğaziçi'nin gündelik görüntüleri ve sosyal yaşantısının ayrılmaz bir parçası olan mavnalar teknolojiye yenik düşerek kaybolup gitmiştir. Bizler bu çalışmayla yaklaşık 550 yıl İstanbul;a hizmet etmiş bir mesleğin erbaplarını ve hizmet aracı mavnaların tarihsel belleğini paylaşıyoruz.''

-KİTAPTA NELER VAR?-

Sözlüklerde ''mavna, mavuna ve maune'' olarak geçen mavna kelimesi, gemilere ve yakın kıyılara yük taşıyan güvertesiz büyük tekne anlamı taşıyor.

Kendine özgü bir tasarımı bulunan mavnaların Batı'dan gelmeyen tek gemi türü olduğu ileri sürülüyor.

Deniz Ticaret Odası Yayınları tarafından yayınlanan ve 3 bölümden oluşan kitabın ilk bölümünde, mavnacılık mesleğinin kökenleri ve mesleğin İstanbul'un fethinden Cumhuriyet Türkiye'sine kadar geçirdiği süreç ele alınıyor.

Sözlüklerde ''mavna, mavuna ve maune'' olarak geçen mavna kelimesi, gemilere ve yakın kıyılara yük taşıyan güvertesiz büyük tekne anlamı taşıyor.

Kendine özgü bir tasarımı bulunan mavnaların Batı'dan gelmeyen tek gemi türü olduğu ileri sürülüyor.

İkinci bölümde, Türkiye Cumhuriyeti'nin ilanıyla birlikte mesleğin resmi olarak ortadan kalktığı 2005 yılına kadar olan dönem ayrıntılı bir şekilde anlatılıyor.

Üçüncü bölümde, mavnacı esnafı ile ilgili Osmanlı arşiv belgeleri yer alıyor. Son bölümde de kitabın hazırlık aşamasında yararlanılan dokümanların listesi bulunuyor.

Mazak, bu bölümde eserde kullanılmayan kaynaklara da yer verdiğini belirterek, ''Bunun nedeni daha sonra bu alanda çalışma yapacak araştırmacı ve akademisyenlere katkı sağlamak'' diyor.

AA

İstanbul'un deniz hamalları

İstanbul'un fethinden 1980'lerin ortalarına kadar varlığını sürdüren ve 550 yıllık bir geçmişe sahip mavnacılık mesleğinin bilinmeyenleri gün yüzüne çıktı.