ABD, Asya NATO’su mu kuruyor?

Li Hongmei*

Çin parasının değeri, ticaretteki orantısızlık ve İran ile Kuzey Kore’ye yaptırımlar mevzularıyla alakalı olarak Pekin ile Washington arasında uzun süredir devam eden çekişme azalmış gibi gözüküyor ama hemen peşinden başka bir küçük anlaşmazlık ortaya çıktı. Son haftalarda Sarı Deniz ve Güney Çin Denizi’ndeki olaylar ile yükselen tansiyon ABD’nin, Çin ile alakalı mevzulara müdahil olmak ve bunları yönetmek istediğinin işaretlerini sunuyor.

Çin’i, Hillary Clinton’un Hanai’de yapılan ASSEN Bölgesel Formundaki toplantıda sergilediği agrasif diplomasi ile ABD’nin Güney Çin Denizinde ‘milli çıkarlara’ sahip olduğunu bildirmesinden başka en çok rahatsız eden şey Pentagon’un Cuma günü, ABD gemilerinin Sarı denize doğru yol aldığını ve Güney Kore donanma birlikleriyle ortak bir tatbikata katılacağını açıklaması oldu. Buna Çin kamuoyu, Washington’u bölgede gereksiz yere tansiyonu yükseltmekle suçlayarak kızgın bir karşılık verdi. Ama hükümet hala iki ülke arasında iğneleyici sözlerin sarf edildiği diplomatik bir yolu takip ediyor.

Obama yönetimi, uzunca bir zamandır hegemonik bir rol oynadığı bölgede mevcut süper güç olmaya devam edebilmek için, her ne kadar yeni olsa da sinsi, fırsat kollayan ve çok riskli bir diplomatik strateji tecrübe ediyor. Böylece Çin ile bir meydan okumadan diğerine sürükleniyor. Bu talihsiz bir nükleer yüzleşmeye dönmek üzere. Uzunca bir tarih boyunca süper savaş makinesine öğretilen tek tatsız dersi Çin verdi. Ama bu derslerin hiç birisinde mutlak zaferi ilan etme şansı olmadı.

Tatbikata bir uçak taşıma gemisinin de katılması kararı daha çok provakatif olarak yorumlandı ve bazı Çinliler Washington’un Çin’e ve Kuzey Kore’ye, Amerikan gücü hakkında ‘güçlü bir mesaj’ gönderdiğinden endişeleniyorlar. Ve ABD bu uçak gemisi manevrasıyla eski düşmanı Vietnam’a da ABD’nin, NATO’nun Asya versiyonunu kurmak niyetinde olup olmadığı konusunda bir mesaj gönderiyor.

Aslında fiziksel olarak bir NATO’nun varlığı pek ihtimal dahilinde olmayabilir. Ama bu ihtimal psikolojik olarak tatlılıkla veya zorlamayla Çin’in komşularını kendi sistemine dahil etmek için kullanılabilir. Bazı Güney Asya ülkelerinin, dev bir komşunun(Çin) yanı başında tamamen silahsız bir şekilde kalamayacakları anlaşılabilir bir şey. Ve bu ülkelerin mutlak bir güce sığınmaları gayet mantıklı. ABD’nin bölgedeki bu ülkelerle olan bağı sadece askeri üstleri ile alakalı değil, onlarla olan güçlü ekonomik bağları ile de ilgilidir.

Gerçi ABD kesinlikle tamamen mutlak bir güç değil. Bu süper güç üzerinde parazit olarak yaşamak ya da ona çok fazla bağımlı olmak, bu mevzuya dahil olan Asya ülkelerinin çıkarına darbe indirecektir. Diğer taraftan, Çin ve onun Asyalı komşuları her ne kadar birbirlerine karşı zaman zaman sorunlara yol açsada her birinin kişisel çıkarı bundan sonra iyi ve kötü zamanlarda beraber yol alacaktır. Ve coğrafi olarak, Çin’in komşu ülkeleri, Çin’le girişilecek direk bir yüzleşmeden kaynaklanan negatif sonuçları kaldıramaz.

Son günlerde Çin ve ABD arasındaki ilişkiler açık bir şekilde sertleşti. Ve ABD bölgede Çin’le olan anlaşmazlıkları teşvik ederek bu anlaşmazlığa taraf olan ülkelerin yerine vekalet etmenin ve onları kendi tarafına çekmenin hesabını yapıyor.

Zavallı bir adamın belaya yol açması gibi, sözde süper gücün bu hamleleri ona istediği hedefe ulaşma ve Çin’i Asya’da dengeleme imkanı sunmayacaktır.

Bunun kanıtı Çin’in çatışmadan ziyade işbirliği teklif etmesidir.

Li Hongmei*:Uluslar arası ilişkiler alanında uzman bir stratejist ve yazar.

Bu makale Turgut Alp Boyraz tarafından Timeturk.com için tercüme edilmiştir.

ABD, Asya NATO’su mu kuruyor?

Obama yönetimi, uzunca bir zamandır hegemonik bir rol oynadığı bölgede süper güç olmaya devam edebilmek için, her ne kadar yeni olsa da sinsi, fırsat kollayan ve çok riskli bir diplomatik strateji tecrübe ediyor.