İslamî Bankacılığın incisi: Bahreyn

Bahreyn takım adaları en büyüğü 591 km2 alanlı Bahreyn adası olan 32 adadan oluşmaktadır. Bahreyn adası mevcut alanı ile toplam alanı 750 km2 olan takımadaların %83’ünü teşkil eder ve devlet bu sebepten ismini buradan alır. Ülkenin başkenti olan Manama yine bu adanın kuzey doğu kısmında yer alır. Toplam nüfusu yaklaşık olarak 718.000 kişidir. Bu nüfusun %82’si Müslüman, %9’u hristiyan ve geri kalanı da çeşitli dinlere mensuptur. Nüfusun okuma yazma oranı yaklaşık %89’tur. Bahreyn MENA (Ortadoğu ve Kuzey Afrika bölgesi) bölgesinde en hızlı gelişen ve ekonomik olarak önü açık ülkelerden biri olarak kabul edilmektedir. Bahreyn bir petrol ülkesi olarak sınıflandırılmasına rağmen petrol ürünleri gayri safi milli hasıla içinde %40 oranında yer almaktadır. Bahreyn’in petrol kaynakları sınırlıdır ve tükenmenin eşiğine gelmiştir. Bahreyn’in siyasi yönetimi bunun farkına varmıştır ve farklı faaliyetleri destekleyerek gelir kaynaklarını çeşitlendirmeye çalışmaktadırlar. Üzerinde yoğunlaşılan iki önemli sektör finans ve turizm sektörleridir.

Bizim burada ilgilendiğimiz alan, Bahreyn’in erken dönemden beri önemli bir uluslararası finans merkezi olmaya ve varlığı ile yakın zamana kadar (İslami finansa) kapalı olan bu ekonomik çevrede avantaj elde etmeye gayret ettiği finans sektörüdür. Uluslar arası finans şirketleri için üst düzey bir cazibe merkezi olan Bahreyn’in bu girişimi takdire şayandır. Ruhsatlı banka ve finans kuruluşu sayısı açısından İsviçre’den sonra ikinci ülke olarak kabul edilmektedir. Bu gün Bahreyn’de lisanslı olarak yaklaşık 400 adet banka, yatırım ve sigorta şirketi bulunmaktadır ve bunlar gayri safi milli hasılaya %27 oranında katkı yapmaktadırlar. Ayrıca finans sektörü bu sektörde çalışan ve %67’si Bahreyn vatandaşı olan 14.000 civarında kaliteli işgücü ile Bahreyn’deki istihdamın belkemiğini teşkil etmektedir.

Bahreyn sadece bir konvansiyonel finans merkezi olmakla yetinmeyip henüz uluslar arası dikkati çekemeyen İslami bankacılık sektörüne de kucak açarak yenilikçi bir finans merkezi olmaya gayret etmiştir. Bahreyn, İslami bankacılığı bölgede geleceği olan bir finansal sektör olarak görmüştür ve zaman bu görüşün doğruluğunu göstermiştir. Zira bu gün uluslar arası finans merkezleri bu sektörün kuruluşlarını ve fonlarını çekmek için yarışmaktadırlar. Bahreyn, bu gün ülkede faaliyet gösteren 26’sı İslami banka ve 19’u takaful (İslami sigorta) şirketi olmak üzere toplam 45 adet İslami finans kuruluşu ile en büyük İslami finans merkezlerinden biridir. Bahreyn’deki İslami şeriat hükümlerine göre yönetilen varlıklar 12 kat artarak 2000 yılında sadece 1,9 milyar USD olan seviyesinden 2009 yılında 26.3 milyar USD’ye ulaşmıştır. İslami bankacılığın 2000 senesinde Bahreyn’deki finansal sektörün toplam aktifleri içindeki payı sadece %1.11 iken bu oran 2009 yılında %11.1 olmuştur. Bahreyn’deki İslami finans sektörü geçen son beş sene zarfında %15-20 arasında bir yıllık büyüme oranı kaydetmiştir.

Bu çarpıcı rakamlar, kendiliğinden olmayıp bilakis uzun vadeli stratejik planlamanın ve sıkı bir çalışmanın ürünü olan Bahreyn’in İslami bankacılık sektöründeki başarısının hikayesini bize anlatmaktadır. Zira, diğerlerinin karşı çıktığı veya en azından görmemezlikten geldiği bir zamanda Bahreyn bu sektörü faaliyete geçirmeye, sağlamlaştırmaya ve geliştirmeye çalışıyordu. Bu gün, Bahreyn’in finansal destek, kanuni yapı ile desteklemediği veya merkezine ev sahipliği yapmadığı yahut üç unsur birden göz önünde bulundurulduğunda bir şekilde Bahreyn ile bağlantısı olmayan bir İslami finans kuruluşunu görmek neredeyse imkansızdır. İslami finans sektörü için bir altyapı geliştirmenin yanında Bahreyn Malezya’da yer alan IFSB (Islamic Financial Services Board)’ın bir üyesidir. Bunun yanında çok sayıdaki İslami finans hizmeti ve düzenleyici kurulun kurucu üyesi ve merkezidir. Bunlardan bazıları AAOF (the Accounting and Auditing Organization for Islamic Financial Institutions), LCM (the Liquidity Management Center), IIFM (the International Islamic Financial Market), IIRA (the Islamic International Ratings Agency) ve CIBAFI (the General Council for Islamic Banks and Financial Institutions)’dır.

Mevzuat, kanunlar ve denetim konularına baktığımızda Bahreyn, özel İslami finans mevzuatı ve merkez bankasına bağlı yüksek şeriat kurulu bulunan nadir ülkelerden biridir. Ayrıca Bahreyn hükümet sukuku ihraç eden ilk ülkelerden biridir ve global finansal krize rağmen bu İslami finansal aracı desteklemek adına ülkenin mükemmel kredi raytingine dayanarak bunu yapmaya devam ediyor. Bahreyn İslami finans sektörünü desteklemede, bu sektörün çalışanlarını geliştirmede ve konferanslar, seminerler ve çalıştaylar yoluyla pazarlarını açmada durmaksızın çalışmaktadır. Bu konferanslar, herkesin dört gözle beklediği mesela geçenlerde 16.sı yapılan Dünya İslami Bankacılık Konferansı (World Islamic Banking Conference) gibi her yıl tekrarlanan bir konuma gelmiştir. Bu konferanslar, seminerler ve çalıştaylar çoğunlukla Bahreyn Merkez Bankası başkanı Raşid El-Ma’raj gözetimde düzenlenmektedir. Bahreyn’de İslami finans sektörüne verilen sınırsız desteğe karşılık olarak Bahreyn “İslami Bankacılığın İncisi” ünvanını fazlasıyla hak ediyor. (Niyeti halis olanın yardımcısı Allah’tır).

*Lahem El-Nasır'in Asharqalawsat Gazetesi'nde 22.06.2010 tarihinde yayınlanan makalesi, 'Hakkı Erçetin' timeturk.com okurları için tercüme etti.

İslamî Bankacılığın incisi: Bahreyn

Dünyayı saran ekonomik kriz nedeniyle dikkatleri yeniden üzerine çeken İslamî Bankacılıkla ilgili Lahem El-Nasır'ın Asharqalawsat Gazetesi'nde yayınlanan makalesini timeturk.com okurları için tercüme ettik.