Bosna Tarihi iki oda müzede yatıyor
Bosna Hersek'in başkenti Saraybosna'da, Kreşevlyakoviç ailesinin tarihi konağının alt katındaki 2 odası, ülke tarihinin en önemli belgelerini muhafaza ediyor.
16 Yıl Önce Güncellendi
2010-05-04 19:05:00
Saraybosna'yı kuşatan Çetniklerin 25 Ağustos 1992'de Bosna Ulusal Kütüphanesi'ne açtığı ateş sonucu çıkan ve 3 gün boyunca devam eden yangında, 155 bini el yazması, ülkenin ulusal arşivlerinin de bulunduğu yaklaşık 1.5 milyon eser yok oldu.
Yangın, savaş sırasında sürdürülen vahşetin ve kurbanlarının ızdırabının yankılarının devam ettiği sırada pek dikkat çekmedi, ancak savaşın ardından Bosna bu yangınla adeta "hafızasını yitirdi." Bu durumda Bosna Hersek'in en büyük şansı ise eski Yugoslavya'nın en ünlü tarihçisi Hamdiya Kreşevlyakoviç ve kendisiyle aynı meslekten olan oğlu eski Saraybosna Valisi Muhammed Kreşevlyakoviç oldu. Hamdiya Kreşevlyakoviç, Osmanlı'nın Bosna-Hersek'i kaybettiği 1878'de Saraybosna'da doğdu. Babası da tarihçi olan Hamdiya Kreşevlyakoviç, Bosna Hersek'in Avusturya Macaristan İmparatorluğu idaresi altında bulunduğu sırada, ülkeyle ilgili arşivleri ve istatistikleri tutmakla görevlendirildi.
Hamdiya Kreşevlyakoviç, bu belgelerin önemli kısmını da kendi arşivinde muhafaza etti. Eski Yugoslavya döneminde "Bosna tarihiyle" ilgili 300'ün üzerinde eser yazan Hamdiya Kreşevlyakoviç, Saraybosna'da çeşitli üniversitelerde ders verdi.
Eski Yugoslavya'yı çok sayıda uluslararası konferansta temsil eden Hamdiya Kreşevlyakoviç, Mareşal Josip Broz Tito tarafından altın madalyayla ödüllendirildi.
Hamdiya Kreşevlyakoviç'in torunu ve Uluslararası Saraybosna Tiyatro Festivali Koordinatörü Nihat Kreşevlyakoviç, dedesi ile babasının sahip olduğu eserleri, yaklaşık 150 yıllık konaklarının alt katındaki müzede sakladıklarını belirtti.
Nihat Kreşevlyakoviç, müzede Osmanlı, Avusturya Macaristan İmparatorluğu döneminden kalan çok sayıda el yazması eserden Bosna tarihinin Latin harfleriyle basılan ilk kitabına kadar önemli yüzlerce kitabın bulunduğunu belirtti.
Müzede ayrıca Avusturya-Macaristan döneminde çıkan "Nada" isimli ilk fotoğraflı derginin de bulunduğunu bildiren Nihat Kreşevlyakoviç, Bosna Hersek'te 100 yılı aşkın süredir yayın hayatını sürdüren Boş nakların "Behar" ve Hırvatların "Napredak" gazetelerinin ilk sayılarının da yer aldığını kaydetti.
Nihat Kreşevlyakoviç, müzede bulunan Avusturya Macaristan İmparatorluğu döneminde tutulan nüfus istatistiklerinin, tarih araştırmacıları için çok önemli kaynak olduğunun altını çizdi. Nihat Kreşevlyakoviç, müzede ayrıca görsel arşivin bulunduğunu bildirdi.
Müzede, Bosna Hersek'in 100 yıl önceki fotoğrafları ile savaş zamanında unutulmayan sahnelerin yer aldığı görüntüleri de muhafaza ettiklerini anlatan Nihat Kreşevlyakoviç, "Müzemizde bulunan bu eserleri bir yere bağışlamayı düşünmüyoruz, ancak bilimsel çalışma yapanlar faydalanabilir. Çünkü daha önce dedemin ve babamın Saraybosna Ulusal Kütüphanesi'ne bağışladığı yüzlerce eser yanarak yok oldu" dedi.
Nihat Kreşevlyakoviç, 6 dil bilen dedesinin 1959'da vefat etmesinin ardından, aynı zamanda tarihçi olan babası Muhammed Kreşevlyakoviç'in ülke tarihiyle ilgili belge toplamayı sürdürdüğünü bildirdi.
Babasının Saraybosna'nın ilk demokratik yöntemle seçilmiş valisi oldu ğunu ifade eden Nihat Kreşevlyakoviç, babasının, Vatikan'da Papa 2. Jean Paul ile Bosna Hersek'in bağımsız ülke olarak görüşen ilk temsilcisi olduğunu da kaydetti.
Nihat Kreşevlyakoviç, babasının 2001'de vefat etmesinin ardından müzedeki eserlere kendisinin ve 2 kardeşinin sahip çıktığını bildirdi. Öte yandan müzede yer alan Kreşevlyakoviç ailesinin pasaportları, ülke tarihini anlatan en iyi belgeler olarak muhafaza ediliyor. Hamdiya Kreşevlyakoviç'in babasına ait pasaport Osmanlı mührünü taşıyor. Hamdiya Kreşevlyakoviç ise Avusturya Macaristan İmparatorluğu, Sırp Sloven Hırvat Krallığı ve Yugoslavya'nın pasaportlarını taşıdı.
Muhammed Kreşevlyakoviç ise uzun yıllar Yugoslavya'nın, 1992 yılında bağımsızlığını ilan eden Bosna Hersek ile daha sonra Bosna Hersek Federasyonu'nun pasaportunu kullandı.
Osmanlı Devleti'nin pasaportundaki "milliyet" kısmında "Osmanlı Boşnak" yazarken, diğer pasaportların bazısında "milliyet" kısmının boş bırakıldığı, bazılarında ise sadece "Müslüman" yazıldığı görülüyor.
AA
SON VİDEO HABER
Haber Ara