Kırgızistan bir ''oyun tahtası'' mı

İngiliz gazetelerinde bugün dış haberler sayfalarında öne çıkan konu, Kırgızistan'daki gelişmeler... Guardian gazetesinin konuyla ilgili haberinin başlığı: "Kırgızistan baskıcı yönetimi devirirken, kan, kargaşa ve yağmalama hâkim".

Guardian gazetesi yazarı Simon Tisdall da bugünkü yazısında Kırgızistan'da yaşananları değerlendiriyor. Tisdall, "ABD ve Rusya, bu bölgeyi dev bir oyun tahtası olarak görmeyi bırakmalı" diyor ve şöyle devam ediyor: "Yoksul, kırılgan Kırgızistan'da bundan sonra ne olacağı, Sovyetler Birliği sonrası üçüncü kez taze bir başlangıç yapma çabasını temsil eden yeni ve çok da yeni olmayan liderlerinin geçmiştekilere oranla daha güvenilir ve açık fikirli olup olmadıklarına bağlı olacak. Rusya ve ABD'nin yanı sıra, Çin ve Kazakistan gibi bölgesel güçlerin de ülkede oluşan iktidar boşluğundan faydalanmaya çalışmamaları, kendilerini yapıcı eleştiriler ve yardımla sınırlandırmaları ve ülkeyi bir büyük oyun tahtası gibi kullanmaya son vermeleri kesinlikle faydalı olacaktır."

Financial Times gazetesi de başyazısında Kırgızistan'ın yeni liderlerinin bir an önce ülkede demokrasiyi tesis etmeleri gerektiğini yazıyor. Gazete, "Tüm göstergeler, Roza Otunbayeva'nın Kurmanbek Bakiyev'den daha cazip bir lider olduğuna işaret ediyor. Ancak Otunbayeva'nın bir an önce seçimlere gidileceğini açıklaması, yabancı örgütleri seçimleri denetlemeye davet etmesi ve altı ay sonra iktidardan ayrılacağı sözünü tutması gerekiyor. Kırgızistan'ın üçüncü demokrasi denemesi üçüncü bir bozgun olmamalı." diyor.

'Kırgızistan süper güçlerin planlarının odağında'

Kırgızistan'ın başkentindeki çatışma haberleri sonrası ABD elçiliği 'derin kaygılarını' ifade ederken, Rus hükümeti de sükunet telkininde bulundu. Bu tepkiler de Kırgızistan'ın ve içinde yer aldığı bölgenin stratejik öneminin altını çiziyor.

Kırgızistan, kendini, bölgede süregiden ve sıklıkla "büyük oyun" olarak adlandırılan gelişmelerin odağında bulmuştu. Bu bölgede büyük güçler arasında süregiden "büyük oyun", İngiliz ve Rus imparatorluklarının 19. yüzyılda Hindistan'ı kontrol altına alma konusundaki rekabetlerini hatırlatıyor.

Burası, enerji ve diğer doğal kaynaklara erişimin yanı sıra, ticaret yollarının ve (daha yeni bir konu başlığı olarak da) Afganistan'daki operasyonlara malzeme tedarik yolunun üzerinde yer alması açısından önem taşıyor.

Manas üssü

Bölgedeki komşuları arasında en yoksul ülkelerden biri olan Kırgızistan sözkonusu olduğunda, başlıca uluslararası konu başlığı askeri üsler. Manas üssü, özellikle Özbekistan'daki "K2 üssü" kapatıldığından bu yana ABD ordusunun Afganistan'daki operasyonları açısından başlıca askeri merkezlerden biri olmuştu.

Özbek makamlarının 2005 yılında İslamcı gruplardan yöneldiği iddia edilen bir iç tehdit gerekçesiyle K2 üssünü kapatmalarının ardından ABD ve Özbek hükümetleri arasındaki ilişkiler gerilmişti. Ancak bölgedeki siyasi konuların hassasiyeti, sadece Moskova açısından değil, Afganistan'da ABD öncülüğünde süregiden operasyonlar nedeniyle bölgede askeri çıkarları bulunan Washington açısından da artmaya devam etti.

Süper güçler

Kırgız makamları, Washington ve Moskova kartlarını birbirlerine karşı oynadı. Cumhurbaşkanı Kurmanbek Bakiyev, Manas üssü için ödenen kira konusunda Washington'a ciddi bir baskı uygulamaktaydı.

Ancak 2009'un başlarında Rusya'nın verdiği yüklü bir yardım taahhüdünü de arkasına alan Kırgız lider, üssün kapatılacağını açıkladı. ABD başkanı Barack Obama da Amerikalıların Manas üssünü kullanmaya devam edebilmesi için bizzat devreye girdi. Bu uzlaşma zeminde bile Manas üssü "transit merkezi" olarak adlandırılacaktı.

İslamcı gruplar iddiası

Ancak bölgedeki ilişkilerin kendine özgü doğası, Batının ve özellikle de ABD'nin bölgeye uzun dönemde (örneğin Afganistan'daki saldırıları tümüyle bittiğinde) ne kadar taahhütte bulunacağı, tartışmaların fitilini ateşledi.

Batının ise bu bölgedeki istikrar, yönetim ve enerjiye erişime ilişkin kaygılarının yanında, İslami hareketin yayılması gibi kaygıları bulunuyor. Ancak tüm bu kaygıların, Rusya, Çin ve bölgede çıkarları bulunan diğer güçler karşısında, uzun vadeli politikaları nasıl etkileyeceği, ucu açık bir soru.

Kaynak: BBC ve timeturk

Kırgızistan bir ''oyun tahtası'' mı

Kırgızistan, süper güçlerin bölgedeki satranç oyununun odağında. The Guardian gazetesi yazarı Simon Tisdall, "ABD ve Rusya, bu bölgeyi dev bir oyun tahtası olarak görmeyi bırakmalı" dedi.