Irak’ta sandıktan laiklik çıktı

7Mart’ta yapılan seçimler sonrasında İyad Allavi ve Başbakan Nuri El Maliki arasındaki kıran kırana gidenmücadele nihayet dün resmî bir açıklamayla sonuçlandı.

Irak Seçim Komisyonu resmi seçim sonuçlarını akşam saatlerinde açıkladı. Komisyon, seçimlerin galibinin 91 sandalye ile Iyad Allawi olduğunu ilan etti. Şii Başbakan Nuri El Maliki’nin listesi ise 89 sandalye aldı. Seçimlerden dördüncü olarak çıkan Kürdistan İttifakı 43 sandalye sahibi olabildi. Genel olarak Kürt listeleri 57 sandalye çıkardı ancak parlamentodaki temsil oranı düştü.

Irak Seçim Komisyonu 7 Mart’ta yapılan parlamento seçim sonuçlarını açıkladı. Seçim sonuçlarına göre Iyad Allawi’nin El Irakiye listesi 91 sandalye alırken, Maliki’nin Hukuk Devleti 89 sandalyede kaldı. Komisyon, Şii dini partileri biraraya getiren Irak Ulusal İttifakı 70 sandalye ile üçüncü sırada yer alırken, Kürdistan İttifakı ise 43 sandalye ile dördüncü oldu.

Irak seçimlerinde İyad Allavi’nin laik ‘Iraklılar’ listesinin az bir farkla öne geçmesi ve iki koalisyonun bu denli yakın sonuçlar elde etmesinin hükümet kurma çalışmalarını da güçleştireceği söyleniyor. Allavi’nin beklenenden daha yüksek oy alması, hem koalisyon denklemlerini alt üst etti, hemde seçimlere hile karıştı iddialarını iyiden iyiye tırmandırdı. Irak halkının kendi etnik veya mezhepsel kimlikleri doğrultusunda oy kullandığı dikkat çekiyor. Oysa Irak’ın geleceğinden söz edebilmek için, Irak toplumunun ihtiyacı olan etnisitelerarası ve mezheplerarası işbirliği gerekiyor.

Irak’ta dengeler yer değiştirebilir

Irak’ta hükümeti kurma sürecinin hem sancılı hemde uzun süreceği görülüyor. Olası koalisyonlar çeşitli; Irak Anayasası’na göre hükümeti kurma görevi en fazla oy alan partiye verilecek. Cumhurbaşkanlığını Celal Talabani, başbakanlığı da Nuri ElMaliki’nin üstleneceği bir hükümet oluşturulup, bu hükümete diğer Şii partilerin dahil edilmesi, Allavi’nin listesinden ise yalnızca Allavi’ye yakın olan 20-25 milletvekilinin bu yapıya eklenmesi yüksek bir olasılık. Büyük ihtimalle koyu Arapmilliyetçisi olan bir kısımSünni Arabın bu yapının dışında bırakılacağı iddialar arasında.

Bir başka olasılık seçim sonuçlarına dolayısıyla Allavi’ye büyük itirazlar olacağı. Ama Irak’tamilletvekillikleri eyalet bazında dağıtıldığı için, şu anda olduğu gibi Maliki’nin bloku en fazla oyu alamasa da,mecliste en fazla sandalyeyi çıkarabilir. O durumdaMaliki, Allavi’yi koalisyonuna dahil etmeyebilir, bunu Mukteda Es Sadr’ın içinde yer aldığı diğer Şii bloku da istemeyecektir. Bu durumda Sünniler ve laiklerden çok ciddi bir seçmen kesimini dışlaması ve Irakmilliyetçisi olma iddiasına gölge düşürmesi anlamına gelebilir.

Allavi’nin başarısı

Allavi listesinin başarısını da iyi okumak gerekiyor. Bu listenin uluslararası dengelerin kesişme noktası olması önemli bir unsur. Uzmanlar Irakiye İttifakı’nın öne geçmesinin nedeninin 2003 yılında Amerika’nın Irak’amüdehalesinden sonra Sünniler’in hiçe sayılmasına tepki olduğunu söylüyor. Sünni Araplar 2005 seçimlerini boykot etmişlerdi. Bu defa seçimlere katıldılar ve çoğunlukla Allavi’nin blokunu desteklediler. Ama ülkede Sünni nüfus%30-35 civarında düşünülürse Allavi’nin yalnızca Sünni Arapların değil, Allavi ittifakında yer alan farklı sosyal grupların da oylarını aldığı söylenebilir.

Buna karşılık şimdiki Başbakan Nuri El Maliki, “Irakmilliyetçisi” olduğunu söylemesine karşın, Şii yanı daha ağır basar görünen bir politikacı. Bugüne dek ülkeyi hep bir Şii İslamcı-Kürt koalisyonu ile yönetti ve bundan sonra da yoluna öyle devam etmek istiyor. Celal Talabani dünMaliki ile önemli bir görüşme yaptı. Görüşme sonrası söyledikleri ise dikkat çekici: ‘Biz iki eski müttefik olarak demokratik, bağımsız, birleşik ve federal bir Irak’ın kurulması için diktatörlüğe karşı birlikte mücadele ettik. Terörizme ve Irak’a karşı kurulan komplolara karşı mücadelemizi sürdüreceğiz.’ Talabani’nin açıklamaları, Irak Kürtlerinin Maliki cephesinde yer alacaklarına işaret sayılabilir mi bunu önümüzdeki günlerde göreceğiz.

Allawi: Geniş ulusal katılımlı hükümet kuracağız

Irak’taki seçimleri kazanan eski Başbakan İyad Allawi, geniş ulusal katılımlı bir hükümet kurmaya çalışacaklarını söyledi.

Allawi, başkent Bağdat’ta El Irakiye Koalisyonu merkezinde basın toplantısı düzenledi. En kısa zamanda yeni hükümeti kurmayı ümit ettiklerini belirten Allawi, “Çoğunluk hükümeti yerine, geniş ulusal katılımlı, Irak'ı güvenliğe, istikrara, uluslararası camiada hak ettiği konuma kavuşturacak güçlü ve irade sahibi bir hükümet kurmayı hedeflediklerini” söyledi.

Hükümeti kurma konusunda tüm gruplarla görüşmeler yürüttüklerini belirten Allawi, görüşmeleri yürüten heyetin başına da şu anki Başbakan Yardımcısı Rafi El İsawi'yi getirdiklerini kaydetti. Allawi, Hükümeti kurma konusunda hiçbir parti ve koalisyondan uzak durmadıklarını, sadece ülke aleyhine çalışanlara ve katillere karşı olduklarını belirtti.

Kuracakları Hükümetin programında dış siyasete ağırlık vereceklerini kaydeden Allawi, "Irak'ı Arap ve İslam aleminde hakkettiği konumuna kavuşturmayı hedefliyoruz” dedi.

Allawi, “Irak'ı ve Iraklıları dış tehlikelerden koruyabilecek bir ülke inşa etmek hedefimiz. Bölge ülkeleriyle ekonomik, ticari, siyasi ve kültürel ilişkileri geliştirmeye çalışacağız. Irak'ın içişlerine müdahale edilmesine izin vermeyeceğiz ve diğer ülkelerin içişlerine de karışmayacağız. Irak'ın istikrarı bölge ülkelerin de istikrarıdır" dedi.

Irak anayasasına göre, seçimlerde en fazla milletvekili çıkaran parti ya da koalisyon, hükümeti kurma hakkını kazanıyor. 7 Mart’ta yapılan seçimlerinde Allawi’nin el Irakiye koalisyonu 325 üyeli parlamentoda 91 milletvekili çıkararak birinci oldu. Başbakan Nuri El Maliki’nin Hukuk Devleti 89 sandalyeye ikinci, Şii dini partileri biraraya getiren Irak Ulusal İttifakı 70 sandalye ile üçüncü, Kürdistan İttifakı ise 43 sandalye ile dördüncü oldu.

Maliki seçim sonucunu kabul etmiyor

Öte yandan, Irak Devlet Başkanı Nuri Maliki, seçim sonuçlarını kabul ettiğini açıkladı. Maliki, kazanmak veya kaybetmenin bu seçimlerde önemli olmadığını, seçim sonuçlarını kabul ettiklerini ancak oyların mutlaka elle yeniden sayılması gerektiğini vurguladı.

Maliki’nin seçim sonuçlarını ABD’den yapılan açıklama ardından kabul etmesi dikkat çekti. ABD Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Philip Crowley ile ABD Bağdat Büyükelçisi Christopher Hill tarafından yapılan açıklamalarda, seçimlerde yoğun usulsüzlüklerin yapıldığına dair bir kanıttın bulunmadığı belirtilirken, tüm partiler açıklanan seçim sonuçlarını kabul etmeye çağrılmıştı.

Irak'ta Kürtler sandalye kaybetti

KOALİSYON GÖRÜŞMELERİ

Seçim sonuçlarından önce Iyad Allawi başta olmak üzere Bağdat’taki güçler Hewler’e gelerek Kürtlerle ittifak arayışına girdi. Nasıl ve kimlerle bir hükümet kurulacağı henüz netlik kazanmadı. Bundan sonra daha sıkı pazarlıklar yürütülecek. Kürtlerin sandalye

Seçimlerin diğer bir sonucu da Kürtlerin temsil oranının azalması oldu.Kürtlerin sandalye sayısının azalmasına paralel olarak diğer oluşumlar da parçalı bir tablo ortaya çıkardı. Yeni dengelerde Kürtler kilit bir role kavuştu.

Kürdistan Bölgesi’ndeki seçimleri de YNK ve KDP’nin öncülüğündeki Kürdistan İttifakı kazandı. 3 eyaletli Kürdistan Bölgesi’nin 41 sandalye hakkı bulunuyor. Ancak Kerkük, Musul ve Diyala’dan da milletvekili çıkardılar. Kürtler, seçimlere dört liste halinde gitti. Goran ve iki İslami oluşum da milletvekili çıkardılar.

KÜRTLERİN TEMSİL ORANI AZALDI

Kürtlerin temsil oranı bu seçimlerle birlikte düştü. 2005 yılında 245 sandalye için yapılan parlamento seçimlerinde Kürtler, Bağdat’ta 58 milletvekili gönderebilmişti. Nüfus oranına göre bu seçimlerde milletvekili sayısı 325’e yükseldi. Ancak bölgelere dağıtılan sandalyelerden sadece 41’i Federal Kürdistan Bölgesi’nin üç eyaletine düştü. Kerkük, Musul ve Diyala eyaletlerinde elde edilen sandalyelerle birlikte Kürt listelerinin toplam sandalye sayısı 57’ye yükseliyor. Seçimlerden Goran 8 sandalye, Kürdistan İslami Birliği (Yekgirto) 4 sandalye ve İslam Toplulukları (Komela İslami) 5 sandalye çıkardı.

Kürtlerin Kerkük seçimlerine özel statü tanınmaması karşılığında bu sandalye sayısına razı olduğu iddia edilmişti. Ancak Kürtler Kerkük’te de istedikleri sonucu elde edemediler. Kürt kaynakları başta Türkiye olmak üzere komşu ülkelerin Kerkük seçimlerine karıştığını düşünüyor.

İşte Kürt listelerinin sandalye elde ettikleri yerler ve sayıları:

HEWLER: Kürdistan İtifakı (10 sandalya), Goran Listesi (2) İslam Toplulukları Listesi (1), Kürdistan İslam Birliği (1)

DUHOK: Kürdistan İttifakı (9), Kürdistan İslam Birliği (1)

SÜLEYMANİYE: Kürdistan İttifakı (8), Goran listesi (6), İslam Toplulukları Listesi (1), Kürdistan İslam Birliği (2), İslam Toplulukları (1)

KERKÜK: Kürdistan İttifakı Listesi (6). Bu Kürt kentindeki diğer 6 sandalyeyi de Iyad Allawi’nin El Irakiye listesi aldı.

MUSUL: Musul’da El Irakiye listesi 20 sandalye ile birinci oldu. Kürdistan İttifakı (8), Tewfuku Iraki (1), Vatan İtilafı Birliği (1)

DİYALA: El Irakiye 8 sandalye ile birinci, Vatan İtilafı 3 sandalye, Hukuk Devleti 2 ve Kürdistan İttifakı 1 sandalye elde etti.

Kaynak: Taraf ve Ajanslar

Irak’ta sandıktan laiklik çıktı

Irak’ta seçimleri Başbakan Maliki’yi az farkla geçen Allavi’nin laik listesi kazandı. Dışlanan sünnilerin desteğini alan Allavi’ye karşı Şii-Kürt koalisyonu gündemde.