Çin ile ABD arasına Tayvan savaşı
ABD'nin Tayvan'a silah satışı yapma kararına tepki gösteren Çin, ABD'yle askeri ilişkileri askıya aldığını ve Tayvan'a silah satan şirketlere ambargo uygulanacağını duyurdu.
16 Yıl Önce Güncellendi
2010-01-30 15:23:00
Çin, bu plana çok sert tepki gösterdi ve ABD'ye yönelik bir dizi yaptırım uygulamaya koydu.
"İLİŞKİLER TEHLİKEDE"
Çin Savunma Bakanlığı'ndan yapılan sert açıklamada, ABD'nin bu kararı kınandı. Açıklamada, "ABD'nin Tayvan'a silah satışının yarattığı ağır zarar ve olumsuz etkiler göz önüne alındığında, Çin tarafından, planlanmış karşılıklı askeri ziyaretlerin askıya alınmasına karar verilmiştir" denildi.
Tepki olarak alınan bir diğer somut karar da Tayvan'a silah satışı yapacak olan şirketlere ambargo uygulanması. Çin, 1949’dan bu yana ayrılarak ve bağımsızlığını ilan eden Tayvan’ın gerekirse silah zoruyla da olsa kendisine yeniden bağlanmasını istiyor.
Çin Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada, bu kararın belli başlı uluslararası meselelerde Çin-ABD işbirliğini olumsuz etkileyeceği belirtilirken, Tayvan'ın bağımsızlık “ateşini de alevlendireceği” ifade edildi.
Çin Savunma Bakanlığı'nın Dış İlişkiler Bölümü Direktörü Qian Lihua da ABD büyükelçiliğinin savunma ataşesini çağırarak, satışla ilgili resmi protestoyu iletti.
Pekin'in tepkisi bununla da sınırlı kalmadı. Çin Dışişleri Bakan Yardımcısı He Yafei de ABD Büyükelçisi Jon Huntsman'a bu kararın iki ülke arasındaki ilişkileri "tehlikeye soktuğunu" söyledi.
ÇİN'İN KOZLARI
Askeri ilişkilerin askıya alınması ve şirketlere ambargo uygulanmasının yanı sıra krizin derinleşmesi halinde Çin'in elinde kullanabileceği başka kozlar da bulunuyor.
Çin, elinde en çok ABD devlet tahvili tutan ülke konumunda. Ancak şu ana kadar Pekin'den bu silahı kullanabileceği yönünde herhangi bir sinyal gelmedi. Yine de Çin'in bu tahvillerin bir miktarını bile olsa elinden çıkarması doların değerinde sert bir düşüşe yol açabilir.
Siyasi tarafta ise Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin veto yetkisine sahip daimi üyelerinden Çin'in İran'ın nükleer programıyla ilgili süreçteki işbirliğini geri çekmesi olasılığı bulunuyor.
Ancak uzmanlar, Çin Devlet Başkanı Hu Jintao'nun bu yıl içinde ABD'yi ziyaret etmeyi planladığını ve bu olası temasın tansiyonu düşürebileceğini belirtiyor.
TAYVAN MEMNUN
Tayvan yönetimi ise ABD'nin kararından memnuniyet duyduğunu ve bu satışın Çin'le ilişkilere olumlu etki yaratacağını söyledi.
Tayvan Devlet Başkanı Ma Ying-jeou, yaptığı açıklamada, "Bu satış, Tayvan'ın kendisini daha emin ve güvende hissetmesini sağlayacak. Dolayısıyla Çin'le daha sıkı ilişkiler içerisine girebileceğiz" diye konuştu.
Çin'de Komünistlerin zaferinin ardından milliyetçi güçler 1949 yılında Tayvan'a kaçtı. Tayvan, bağımsızlığını ilan ederken, Çin'den ayrıldı. Çin ise adanın yeniden kendisine bağlanmasını istiyor.
TANSİYON YÜKSEK
Tayvan krizi, ABD ile Çin arasında tansiyonun yükselmeye başladığı bir dönemde patlak verdi.
Geçtiğimiz yılın sonlarında, Washington Çin'den ithal ettiği otomobil lastiklerine gümrük vergisini artırmış, Pekin de haksız korumacı önlemleri alındığı gerekçesiyle ABD'yi Dünya Ticaret Örgütü'ne şikayet etmişti.
Kısa bir süre önce de iki ülke arasında bu kez internet atışması yaşandı. Google, uğradığı saldırılar ve sansürleri sebep göstererek Çin'den çıkabileceği uyarısında bulunmuştu.
ABD Başkanı Barack Obama'nın sürgündeki Tibetli lider Dalai Lama ile tekrar buluşabileceği yönündeki açıklaması da tansiyonu yükselten bir diğer gelişme olmuştu.
İLK TAYVAN KRİZİ DEĞİL
Son yaşanan olay, Çin ve ABD arasında Tayvan yüzünden yaşanan ilk gerilim değil.
Kongre'de 1979 yılında çıkartılan bir yasal düzenleme çerçevesinde, ABD'nin Tayvan'ın kendisini savunma hakkına yardımcı olma yükümlülüğü bulunuyor. ABD diğer taraftan aynı yasal düzenleme çerçevesinde diplomatik tanınmasını da Taipei'den alarak Pekin'e yani Çin'e vermişti.
Çin, 2008 yılında da dönemin ABD Başkanı George W. Bush'un Tayvan'la silah anlaşmasını onaylamasının ardından ABD savunma yetkilileriyle teması askıya almıştı.
Tayvan’a silah satışı ABD-Çin ilişkilerini nasıl etkiler?
Çin, ABD’yi Cumartesi günü Washington’ın Pekin’in siyasi rakibi Taipei’ye silah satışını gerçekleştirmesi durumunda ilişkilerin bozulabileceği konusunda uyardı.
İşte silah satışı meselesiyle ilgili sorulabilecek önemli sorular ve cevapları:
SÖZ KONUSU SİLAH PAKETİNDE NELER VAR?
Pentagon içinden yetkili bir kurum Cuma günü beş farklı satış önerisinde bulundu. ABD’den Tayvan’a satılacak silahlar arasında 60 adet UH-60M Black Hawk helikopteri, 114 Patriot “Advanced Capability-3” füze savar sistemi ve kontrol sistemleri bulunuyor.
Washington’ın Tayvan’ın denizaltı filosunu yenileyip yenilemeyeceği konusu da tartışılmaya devam ediyor. Tayvan ayrıca ABD’den pakete F-16 savaş uçakları eklenmesini de talep etti ancak Washington bu talebe çok sıcak bakmadı.
ÇİN NASIL YANIT VERECEK?
Çin ABD’nin Tayvan’a yapacağı her türlü silah satışını çok sert bir dille eleştiriyor. Pekin’in son teklife de Washington’la kurulan askeri ilişkileri sonlandırarak yanıt vermesi söz konusu.
Çin Cumartesi günü Washington’a açıklanan silah paketinin iki küresel dev arasındaki işbirliğine zarar vereceği yönünde bir uyarıda bulundu.
Bu ay başlarında 6.4 milyar dolarlık bir başka Patriot anlaşmasının onaylanmasının ardından Pekin füzeleri havada vurmayı amaçlayan savunma teknolojilerinin testlerinin başarıyla sonuçlandığını açıklamıştı.
Pekin ve Washington hâlihazırda para birimi, ticaret ve internet sansürü gibi konularda gerginlikler yaşıyor. Çin İran’ın nükleer programı gibi uluslararası konularda işbirliğini sonlandırmak ve yetkililerin ziyaretlerini iptal etmek gibi tepkiler verebilir.
ABD NEDEN TAVYAN’A SİLAH SATMAYI SÜRDÜRÜYOR?
Washington’daki çok güçlü Tayvan yanlısı lobi ABD’nin bu ülkeye yardım etmesi konusunda baskı yapıyor. Çin’in döviz kurunu bilinçli olarak düşük tuttuğu suçlamaları ve Pekin’in kişisel özgürlüklerle ilgili olumsuz tavrı da Tayvan yanlısı görüşleri güçlendiriyor.
Washington “birleşik Çin” fikrini kabul etse ve diplomasi alanında Taipei’ye karşı Pekin’i desteklese de, 1979 Tayvan İlişkileri Yasası kapsamında adayı koruma yükümlülüğü altında. Tayvan uzun bir süredir ABD’yi en güçlü müttefiki olarak görüyor.
ABD’NİN SİLAH SATIŞI GÜÇ DENGESİNİ NASIL DEĞİŞTİRİR?
Analistler Çin ve Tayvan arasındaki askeri güç dengesinin ağırlığının Pekin’in tarafında olduğunu belirtiyor. Bu durumda Taipei’nin bir saldırı durumunda ABD yardımına güvenmekten başka seçeneği yok.
Tayvan’ın Çin’in silahlı kuvvetlerine karşı durabilmek için daha gelişmiş hava ve deniz savunma sistemlerine ihtiyacı var. Bu yeni silahlarla bile analistler ABD’nin hızlı ve kapsamlı bir ABD yardımı olmaksızın Tayvan’ın Çin saldırılarına dayanamayacağını belirtiyor.
Kaynak: Hürriyet-Planet
SON VİDEO HABER
Haber Ara