Denegeler değişiyor mu?

Orta Asya enerji kaynaklarının Rusya üzerinden sevkıyatı ile ilgili tekeli Çin bozdu. Çin'in geçen hafta Türkmenistan doğalgazını Özbekistan ve Kazakistan üzerinden alımını sağlayacak yeni hattın açılışını yapmasının ardından Moskova yeniden harekete geçti. Rusya Devlet Başkanı Dmitri Medvedev iki günlük çalışma ziyareti için Aşkabat'a gidiyor. Türkmenistan'la yeni bir doğalgaz alım anlaşması yapması beklenen Rusya'nın, daha az miktar ve daha düşük fiyat önereceği kaydediliyor.

Kommersant'ın Gazprom kaynaklarından edindiği bilgiye göre Medvedev'in ziyaretinde iki ülke doğalgaz endüstrisinde işbirliğini öngören yeni bir hükümetler arası protokol imzalayacak. Yeni anlaşma 2010 ve 2012 yıllarını kapsayan üç yıllık bir sözleşme olacak. Buna göre Rusya Türkmenistan'dan yıllık 10,5 milyar metreküp doğalgaz alımı gerçekleştirecek. Anlaşma imzalanırsa Türkmenistan 1 Ocak 2010'dan itibaren Rusya sevkıyatını başlatacak. 2010 için öngörülen fiyat ise bin metreküp için 222 dolar.

Rusya Nisan ayında Türkmenistan-Rusya doğalgaz boru hattında arıza oluşana kadar, Orta Asya'dan toplam yıllık 60 milyar metreküp doğalgaz alımı gerçekleştiriyordu. Bu miktarın yüzde 80'inini de Türkmenistan karşılıyordu. Türkmenistan'ın Avrupa satış fiyatlarının hızla yükselmesi nedeni ile Rusya'dan bin metreküp için 375 dolar talep etmesi ilişkilerin bozulmasına neden oldu. Taleplere olumlu cevap vermeyen Rusya arızadan sonra Türkmen doğalgaz alımını durdurdu.

Rusya Türkmenistan'ın Çin'in dışında Nabucco doğalgaz boru hattına da doğalgaz verebileceğini açıklaması nedeni ile tedirgin. Bir çok kez Nisan ayından bu yana Gazprom Başkanı Aleksey Miller Moskova-Aşkabat arasında gidip geldi. Rusya Devlet Başkanı Medvedev'e de Türkmen meslektaşı Gurbanguli Berdimuhammedov'la bir çok kez bir araya geldi. Son olarak Kazakistan'ın Almatı kentinde iki lider baş başa bir görüşme gerçekleştirdi.

RUSYA ORTA ASYA ENERJİ TEKELİNİ KAYBEDEBİLİR

2003 yılında Rusya ile Türkmenistan arasında parafe edilen anlaşmaya göre Rusya'nın 2010 yılında Türkmenistan'dan 80-90 milyar metreküp doğalgaz alımı yapması gerekiyordu. Ancak şimdi Rusya 10,5 milyar metreküpe razı.

Doğu Avrupa Doğalgaz Uzmanı Mihail Korçemkin gazeteye yaptığı değerlendirmede Rusya ile yaşanan krizden Aşkabat'ın gerekli dersi çıkardığını ve doğalgaz sevkıyatını çeşitlendirmek için çalışmaları hızlandıracağını belirtti. Buna göre Nabucco alternatifini daha ciddi düşünen Aşkabat Rusya ile ilişkileri gözden geçirecek. Rusya, Kazakistan ve Türkmenistan arasında 20 Aralık 2007'de parafe edilen ve bu yıl inşa aşamasına geçilmesi beklenen Trans-Hazar doğalgaz boru hattı projesi de gündemden kalkabilir. Korçemkin'e göre Rusya kapasiteyi artırmazsa Türkmen doğalgazının büyük alıcısı artık Çin olacak.

CİHAN

Denegeler değişiyor mu?

Kazakistan ve Türkmenistan'ın Rusya ile ilişkilerinde yeni bir noktaya geliniyor. Bu noktada Rusya Türkmen doğal gazını Çin'in kontrolüne kaptırmakla karşı karşıya.