Irak’ın belge ve el yazmalarının yarısı kayıp

Defne Bayrak / Timeturk

Irak’ın ulusal kütüphanesinde muhafaza edilen önemli belge ve el yazmalarının yarısı işgalden bu yana çalındı. Irak’ın Osmanlılardan ve krallık günlerinden kalan ve ulusal kütüphanede saklanan en değerli belge ve el yazmalarının yarısı yağmalandı. Bağdat’ın düşmesinin hemen ardından kütüphaneye kimliği belirsiz kişilerce düzenlenen saldırıda milyonlarca belgenin bulunduğu salonlar arasından direk bu belge ve el yazmalarının bulunduğu salonlar hedef alınmış ve yağmalamanın üzerinin örtülmesi için de kütüphanede yangın çıkarılmıştı. Ülkesinin derin mirasına önem veren taraflar ise siyasi çevreleri bu ve bunun gibi eylemlere yataklık etmekle suçluyor.

Iraklı bir yetkili Ulusal Kütüphane’de korunan Irak el yazmalarından ve önemli belgelerinden yüzde ellisinin 2003 yılından Amerika’nın ülkeye savaş açmasından sonra kaybolduğunu ortaya koydu.

Ulusal Kütüphanenin genel müdür yardımcısı Kamil Cevvad Aşur El-Cezire.net’e yaptığı açıklamada, Irak’ın ulusal kütüphanesinde savaş öncesinde varolan belgelerin sayısının 20 milyon olduğunu, bu belgelerin mikrofilm ortamında korunup kütüphanenin bilgisayarlarında saklanması için uygulamalar bulunduğunu ve bu icraatların devam ettiğini açıkladı.

Aşur, bu değerli ve önemli belgelerin Amerikan işgaliyle beraber kaybolduğunu, ulusal kütüphaneye meçhul kişilerin saldırı düzenlediğini ve bu çok değerli belge ve el yazmalarının çalındığının üzerini örtmek için kütüphaneyi ateşe verdiğini ekledi. Osmanlı ve krallık dönemlerinden kalma bu el yazmaları ve belgeler Irak tarihinin önemli bir bölümünü oluşturuyor.

Eylem kasıtlıydı

Kütüphane genel müdür yardımcısı Aşur, kütüphanenin kitaplığında ve depolarında bulunan bu belgelerin Irak’ın ulusal belleğini, Irak tarihinin özel arşivini oluşturduğunu ve büyük bir ulusal servet olduğunu söyledi.

Aşur, ulusal kütüphanenin başına gelenlerin bir tesadüf olamayacağını ya da bu eylemi gerçekleştiren kişilerin rastgele kişiler olamayacağını belirterek kaybolan önemli belgelerin birçok belge, el yazması ve yayın arasından seçildiğine işaret etti.

Aşur şöyle dedi : “Ulusal kütüphanenin binası Bağdat’ta Rasafe’nin yanındaki Babu’l Muazzam bölgesinde yer alıyor. Onlarca salonu ve deposu bulunuyor. Bu meçhul, yabancı kimseler, Bağdat’ın işgalinden sonra yönetim ve emniyet sisteminin çökmesinden sonra ülkeyi kaplayan kaos ve boşluğu fırsat bilerek direk önemli salonlara girdi.

Kütüphaneye saldırı gerçekleştiğinde oraya yakın; bilinen geleneksel kafede mevcut bulunan bazı yazar ve aydınlar hemen yangını söndürmeye geldi. Bazı el yazmalarını yağmalayan bu meçhul kişileri de kovdu.

Mafyaların işi

Iraklı gazeteci-yazar Aliye Talip ise konu hakkında şöyle dedi : “Irak, tarihi el yazmaları ve belge zenginiydi. Bu belge ve el yazmaları ulusal kütüphanede veya diğer kütüphanelerde bulunuyordu. Bu kütüphanelerde nadir el yazmaları ve belgeler vardı. Ancak 2003 yılından sonra bu nadir el yazmaları ve kitaplar büyük mafyalar tarafından Irak’tan kaçırıldı, kalanlar da yakıldı.”

Talip, 2003-2004 yıllarında UNESCO’nun bu kitap ve el yazmalarının korunması çağrısında bulunduğunu ancak gerçeğin bu belgelerden büyük bir kısmının Irak’ın komşu ülkelere kaçırıldığını, bazılarının da oralardan Avrupa ülkelerine transfer edildiğini gösterdiğini vurguladı.

Talip, bu belge ve el yazmaları her nerede bulunursa bulunsun insanlık mirası olduğunu ancak bundan önce Irak’ın özel mirası ve tarihi olduğu için Irak’a döndürülmesinin ve araştırmacılara, yüksek eğitim öğrencilerine hizmet etmesinin gerektiğini ifade etti.

Araştırmacı Talip, sadece kitaplarını değil daha birçok hazinesini kaybettiğini, Irak müzesinin bir çok değerli ve önemli eserinin yok olduğunu, Irak’ı seçkin kılan her şeyin elinden alınması için çaba sarfedildiğini söyleyerek: “İlgili kurumları, çalınmış bu belgelerin asıl kaynağına döndürülmesi için tüm çabalarını harcamaya çağırıyoruz” dedi.

Talip, bazı siyasi ve parlamenterleri de el yazmalarının kaçırılması ve boşaltma eylemlerini kolaylaştırma ile suçladı. Iraklı gazetesi şöyle konuştu : “Ulusal müze ve ulusal kütüphanede hırsızlık olduğundan bu yana yetkililerden çalınan bu önemli hazinelerin geri istenmesi hususunda faydasız beyan ve iddialardan başka bir şey duymadık. Yetkililerin ve siyasilerin sadece siyasi meseleleriyle meşgul olmasından ötürü bu konuya resmi düzeyde önem verildiğini göremiyoruz.”