Küresel kriz askeri darbeleri tetikler mi?

Haber Merkezi / TİMETURK

Aşağıda Donald K. Bandler ve Jakub Kulhanek adlı iki uzmanın "Zayıf bir Rusya Tehlikeli midir?" başlıklı makalesini bulucaksın. Yazarlar makalede, Rusya’nın bir dizi siyasi ve ekonomik karışıklıklarda karşılaşacağı muhtemel senaryoları sunuyor. Yazarlar bu senaryoların, Rusya’nın zayıflığının nasıl sorun olabileceğine yönelik en kötü olaylar dizisi olarak düşünülmesi istiyor. Yazıyı Timeturk okuyucuları için tercüme ettik:

Zayıf bir Rusya Tehlikeli midir?

Donald K. Bandler* ve Jakub Kulhanek**

Rus denizaltılarının ABD sahillerinde görülmesine Amerikan savunma bakanlığından gelen reaksiyon oldukça az. Geçen yıl Gürcistan ile savaş sırasında yüzlerine gözlerine bulaştırdıkları füze testleri ve silik idareden kaynaklanan utanç serisinden sonra Rus ordusunun denizaltı operasyonu zayıf bir güç gösterisi olarak görülüyor.

Rusya’nın zayıflığı – askeri, siyasi ve ekonomik – gittikçe Washington’da genel kanı haline geliyor. Gürcistan ve Ukrayna seyahati öncesi Wall Street Journal ile yaptığı röportajda Başkan Yardımcısı Joseph Biden zayıf bir Rusya’nın Amerika Birleşik Devletleri’nin yararına olabileceğini bile ileri sürdü. İlk sözleri, şüphesiz, ABD- Rus ilişkilerinde buzların çözülmesinin Washington’un onları terkedeceğinden korkan Tiblis ve Kiev’deki temkinli liderlerin güvenini tazelemeye yönelikti. Başkan Barack Obama adına konuşsa da konuşmasa da Biden Kremlin’e “reseti” garantiye almaması gerektiğine ve Beyaz Sarayın Rus saldırısından korkmayacağına yönelik anlamı açık bir sinyal gönderdi.

Fakat yeni yönetim rahata çok alışmadan önce, zayıf bir Rusya’nın gerçekten birilerinin yararına olup olmayacağını bir inceleyelim. Aslında istikrarsız bir Rusya çok daha tehlikeli olabilir. Aşağıda Rusya’nın bir dizi siyasi ve ekonomik karışıklıklarda karşılaşacağı muhtemel senaryoları sunuyoruz. Bu senaryoları Rusya’nın zayıflığının nasıl sorun olabileceğine yönelik en kötü olaylar dizisi olarak düşünün.

***

Yıl 2011. Devam eden küresel mali kriz Rusya ekonomisini tahmin edilen çok daha fazla zarar verdi ve Rusya’nın yönetici elitinin bir zamanlar ki hemen toparlanmaya yönelik sarsılmayan optimizmi uzun zaman önce kayboldu. Birçok Rus şirketi batıyor ve toplu işten çıkarmalar sözkonusu. Sonuç olarak, ülkenin her yanından protestolar yükseliyor. Ödenmeyen maaşlar ve yaygın işsizlik, sıradan insanların devlete isyan etmeye başladı. Halkın öfkesi çoğunlukla Başkan Dmitry Medvedev ve hükümetin liberal üyelerine yönelik. Ayaklanmaları bastırmaya yönelik çaresiz bir girişimde askerler bölgelere gönderiliyor.

***

Olaylar hemen kontrolden çıkıyor. Omsk şehrinde askerler silahsız isyancılara ateş açıp, dokuz kişiyi öldürüyor. Omsk hadisesi Rus Devletinin çöküşünün korkusunu yaşayan güçlü Kremlin grupları tarafından görevi bırakmaya zorlanan Medvedev’e kararlı bir darbeye iter. Duygusal olarak sarsılmış görünen başkan 15 Aralık 2011’de televizyonda kısa ve özlü bir istifa konuşması yapar.

Birkez daha başkanlığı ele geçiren, Vladimir Putin zor durumdaki ekonomiyi desteklemeyi amaçlayan çok farklı ölçüleri içeren ulusal bir canlandırma programını açıklar. Büyük harcama cümbüşü sayesinde devlet yeni işler üretebilir ve refah güvenlik ağına önemli bir destek verilir. Putin geçici olarak nüfusun yoksullaşan bölümlerini teskin etmeyi başarır. Diğer taraftan devletin hazinesi yakında tükenirken, genel olarak Rus ekonomisindeki ilerlemenin kısa süreceği varsayılır.

Bir taraftan Kuzey Kafkas Cumhuriyetlerinden Dağıstan ve İnguşetya da sivil savaş patlak verir. Bölgede oluşturulan ordu durumu çözemez ve hükümet binaları ile federal güçlerine karşı her gün saldırılar gerçekleştirilir. Rejim arkasındaki halkı toplama ve kötüleşen ekonomik huzursuzluktan uzaklaştırma çabasında çaresiz Putin, Kuzey Kafkasya’daki belirtilmeyen yabancı devletleri Rusya’yı parçalama niyetiyle şiddeti kışkırtmakla suçlar ve saldırgan milliyetçiliği ateşler. Hala Başkan Mikheil Saakashvili’nin yönetimi altında olan Gürcistan hükümeti ise Kuzey Kafkasya yolu üzerindeki teröristlere zemin sağlamakla suçlanır. Saakashvili şiddetli bir şekilde bu tip suçlamaları reddeder ve şiddetin artmasında Rusya’daki büyük sosyal huzursuzluğu sorumlu tutar.

2012’de Putin yeniden seçimlerle yüzleşir. Basın özgürlüğü daha da kısıtlanır, protesto etme hakkı geçici olarak askıya alınır. Rus parlamentosundaki şimdiye kadar ki tek önemli muhalefet olan Komünist Parti yasaklanır ve birçok karşıt figür hapse gider. O zamana kadar Kremlin ve akıl hocaları ülkedeki özgür rekabetin herhangi bir şeklini etmeyi başarmıştır ve başkanlık seçimleri uluslararası olarak saçmalık olarak görünmektedir. Putin sanal olarak iki bilinmeyen ve umut vermeyen yerel politikacı ile karşılaşır ve büyük çoğunluğu alarak yeniden seçilir.

2014 başlarında, Rusya ve Gürcistan arasındaki düşmanlık iyice tırmanır. Abhazya ve Güney Osetya’daki de dahil olmak üzere Rus askeri üslerine yapılan bir dizi bombalamalar Rus medyası tarafından Gürcistan istihbarat servisine izafe edilir. BM Güvenlik Konseyi, Rus Dışişleri Bakanı Saakashvili’ninin ülkeyi terketmesi ve uzlaşmacıların Gürcistan’a girmesine izin vermesi için 24 saatlik bir ultimatom verir. Gürcistan hükümeti reddeder, büyük bir Rus işgali ile yanıt verir. Rus güçleri en sonunda hakim gelse de, Batı eğitimli ve ekipmanlı Gürcistan ordusu büyük kayıplar verdirir. Saakashvili Türkiye’ye kaçar.

Rus işgaline cevap olarak, Washington Moskova’ya kısmi ekonomik yaptırımlar uygular. Azerbaycan ve Finlandiya NATO’ya hızlı bir giriş talebinde bulunur. Aynı zamanda, Amerika Birleşik Devletleri ve Polanya gittikçe saldırgan olmaya başlayan Rusya ile yüzleşmek için Baltık ülkelerine asker gönderir. Estonya üzerinde bir Rus avcı uçağının – ülkenin havasahasını ihlal ederek – bir Polonya F-16’sı ile çarpıştığı bir kazanın ardından, NATO ve Rusya uzlaşma zamanı geldiğini kabul eder. Aksi takdirde kitlesel kan dökülme riskini alacaklarını bilirler. Artık eskiyen ordunun NATO’nun konvansiyonel güçleri ile karşılaşamayacağının tam anlamıyla farkında olan Moskova barış istemek zorunda kalır. Avrupa Birliği’nden gelecek çok miktarda yardım sözü ile Kremlin Gürcistan’dan çekilmeye karar verir.

Gürcistan fiyaskosunun siyasi yan etkilerinin yurtta büyük siyasi sonuçları olur. Putin’in kendisi de dahil olmak üzere askeri ve güvenlik güçlerine büyük ölçüde güven sarsılır. Rus iş elitleri ve yakın zamana kadar Putin’in arkasında sıkı bir biçimde duran oligarşler de dahil olmak üzere değişiklik ister.

2018 yılında Putin seçimlere yeniden katılmamaya karar verir. Bir grup güçlü oligarş tarafından desteklenen oldukça silik bir teknokrat yerini alır. Yine de Rus ekonomisi uzun süreli hızlı tren sürüşünden sendelemeye devam eder. Merkezi hükümet çekirdekte sallanır ve kişisel derebeyliklerin türediği Rus topraklarının geniş arazileri kontrol etmeye çalışır. Saatli bir bomba olmaya devam eden şiddetli Kuzey Kafkasya’daki geçiçi durum Rusya devletinin bölgesel bütünlüğünü tehdit eder. Etkili bir reset tuşu için hiç bir umut yoktur ve Rusya’nın geleceği hiç de parlak göünmemektedir.

Rusya’nın zayıflığının dünya krizi olduğunu kanıtlar.

*Donald K. Bandler Atlantik Konseyi Yönetim Kurulu üyesidir. ABD Başkanı Bill Clinton’un özel asistanı olarak hizmet vermiştir. Milli Güvenlik Konseyi’nde Avrupa yönetim kurulu üyesidir ve 1999 NATO zirvesinde danışmanlık ile Kıbrıs Cumhuriyeti’nde Amerikan büyükelçliği yapmıştır.

**Jakub Kulhanek ise Gergeotown Üniversitesi Avrasya, Rusya ve Doğu Avrupa Araştırmaları’nda lisansüstü eğitim görmektedir ve Çek Cumhuriyeti’nde Uluslararası İlişkiler Derneği’nde araştırmacıdır. Bu çalışma ForeignPolicy.com da “Zayıf bir Rusya korkusu.” başlığında yayınlanmıştır.”

Küresel kriz askeri darbeleri tetikler mi?

Küresel mali kriz Rusya'yı fena sarstı. Birçok Rus şirketi battı. Binlerce kişi işten çıkarıldı. Putin darbe yapmayı hedefliyor. Saakashvili'nin Türkiye’ye kaçtığı haberleri dolaşıyor...