Şafiilerin ünlü fıkıh kitabı artık Türkçe'de

Haber Merkezi / TİMETURK

Şafiilerin ünlü fıkıh kitabı Türkçe'ye kazandırıldı. İmam Nevevî’nin Minhâcü’t-tâlibîn adlı eserine İmam Hatîb eş-Şirbînî’nin Muğni’l-muhtâc ismi ile şerh yazmış olduğu Delilleriyle Büyük Şafii Fıkhı, büyük bir titizlikle yayınlanmaya başlandı.Birinci cildini okuyucusunun istifadesine sunan Mirac Yayınları eseri 18 ciltte tamamlayacak. Yayınevi ortalama olarak 45 günde bir cildini yayınlamayı hedefliyor.

Eser son derece kaliteli lüks kağıda baskılı iç kısmı 2 renk olarak basılmış olması dikkatimizi çekiyor. Minhâcü’t-tâlibîn'in arapça orjinali ve o metne ait tercüme kısmı kırmızı renkli, Muğni’l-muhtâc'ın şerh kısmı ise metinden daha rahat ayırt edilebilmesi için siyah renkli olarak basılmıştır. Cildi ise son derce kaliteli olarak yapılmış olması gözlerden kaçmıyor.

ESERE GENEL BİR BAKIŞ

• Şâfiî mezhebinin önde gelen âlimlerinden Hatîb eş-Şirbînî’nin ustalık dönemi eseri,
• Dilimizde Şâfiî fıkhına ait en geniş eser,
• Yazıldığı dönemden itibaren mezhebin vazgeçilmez başvuru kitaplarından biri,
• On binlerce fıkhî meseleyi detaylarıyla ele alan bir eser,
• Onlarca kaynak eserden doğrudan aktarılan bilgiler,
• Şâfiî mezhebinde ittifakla benimsenen ve ihtilaf edilen görüşleri tek tek ortaya koyan bir eser,
• Farklı görüşlerin söz konusu olduğu her bir meseledeki görüşlerin delilleri,
• Her konuda mezhepte doğru, güçlü ve tercih edilen görüşlerin belirtilmesi,
• Mezhebin en muteber şahıslarından doğrudan alıntılar,
• En sağlam hadis kitaplarından aktarılan hadisler,
• İctihad melekesini ve fıkhî düşünceyi geliştirecek bir yöntem,
• Sistematik ve detaylandırılmış alt ve üst başlıklar,
• Nevevî’nin el-Minhâc adlı eserinin Arapça orijinali ve tercümesini içeren bir eser,
• Anlamayı kolaylaştıracak bir üslup ve yöntem.

MÜTERCİMİN ÖNSÖZÜ

...İslam vahyinin yeryüzünü nurlandırdığı ilk günden itibaren Müslümanlar vahyi anlama ve hayata tatbik etme yolunda eşi benzeri bulunmayan çabalar harcamışlardır. Bu çabalar sonucunda Kur’an’ın kitap haline getirilmesi, hadislerin tedvin edilmesi, fıkıh ekollerinin oluşması, itikadî esasların tespit ve savunulması mümkün olabilmiştir. İslam medeniyeti pek çok farklı ilim dalının ve her bir ilim dalında alimlerin eşsiz çalışmalarının etkisini kendi içinde cem eden küllî, köklü bir medeniyettir.

Bu medeniyet içinde en etkin rolü fıkıh ilminin oynadığı kuşkusuzdur. Nitekim İslam Medeniyetine yönelik değerlendirmelerde onun bir “fıkıh medeniyeti” olarak görülmesi boş yere değildir. Bu fıkıh medeniyeti içinde mezheplerin ayrı bir yeri ve önemi vardır. Fıkıh mezhepleri Müslüman bireyin vahyin değerlerini hayata taşıma konusunda birer köprü vazifesi görmüş, fıkıh mezheplerinin kurucuları bu köprülerin mimarlığını, mezhep alimleri de bu köprünün işçiliğini yapmışlardır.

Köprü vazifesini gören bu mezheplerden biri de Şâfiî mezhebidir. İmam Şâfiî (radıyallahu anh) bir yandan Mâlikî mezhebinin kurucusu olan İmam Mâlik’ten Medîne-Hicaz / hadis-eser ekolünü diğer yandan Hanefî mezhebinin kurucusu olan Ebû Hanife’nin önde gelen iki öğrencisinden biri olan İmam Muhammed’den Irak-Hanefî fıkhını ve rey ekolünü tahsil etmiş, bu tahsil ile elde ettiği birikimin getirisi ve diğer bazı etkenlerin de rolüyle iki ekolü birleştirmeye çalışmıştır. Yazdıkları eserlerle yalnızca bir fıkıh mezhebinin kurucusu olmakla kalmamış aynı zamanda farklı ekol ve görüşlerden Müslümanların dinî hayatını da etkilemiştir.

Bu mezhepte pek çok âlim yetişmiş, ümmete rehberlik edecek eserler vermişlerdir. Bu eserlerden biri de İmam Nevevî’nin Minhâcü’ttâlibîn adlı eseridir. Eser, yazıldığı dönemden itibaren başta Şâfiî fukahası olmak üzere ilim âleminde büyük bir teveccühe mazhar olmuştur. Eser üzerinde sayısız çalışmalar yapılmıştır. Bunlardan biri de İmam Hatîb eş-Şirbînî’nin Muğni’l-muhtâc adlı eseridir. Söz konusu eser, Minhâc’ın en önde gelen şerhlerinden biri olarak görülmüş ve Şâfiî fukahası tarafından büyük bir kabulle karşılanmıştır. Ülkemizde fıkıh alanında özellikle Hanefî fıkhına ait hatırı sayılır derecede kitaplar tercüme edilmiş, el-Mebsût, Reddü’l-muhtâr, Fetâvâ-i Hindiyye vb. gibi ansiklopedik çapta eserler dilimize kazandırılmıştır. Bu son derece sevindirici gelişmeye mukabil Şâfiî fıkhına dair bu çapta geniş eserler, külliyatların dilimize kazandırılmamış olması son derece düşündürücüdür. Gerek buna dair pratik bir ihtiyacın söz konusu olması, gerekse Şâfiî fıkhı üzerinde araştırma yapmak isteyenlerin elinde bir kaynak teşkil etmesi açısından bu yönde eserlerin dilimize kazandırılması, ertelenmesi mümkün olmayacak acil bir ihtiyaçtır.

Şerhin kendisine mahsus bir üslubu, şekli ve tarzı vardır. Şâfiî fıkhına dair bir esere ihtiyacı olan kimsenin ilk olarak buna bir şerhle başlamasının isabetli olup olmayacağı ko nusunu bir süre düşündüm. Bununla birlikte gerek yaptığım istişareler, gerekse özellikle Muğni’l-muhtâc adlı eserin ülkemizde de kabul gören eserlerden olması bu yöndeki kuşkularımı sona erdirdi.

Eseri okuyucunun en kolay bir şekilde anlayabilmesi, hem Şâfiî fıkhı ile ilgilenen ve fıkha dair mâlumatı olan alimlerimizin hem de bu fıkhı merak eden halkımızın istifade edebileceği seviyeye getirebilmek için aylarca eserin yapısı, şekli ve üslubu üzerinde çalıştım. Eserin tercümesi kadar, ana ve alt başlıkların belirlenmesinde, eseri en anlaşılır kılacak üslup ve şeklin belirlenmesi konusunda zorluklarla karşılaştım. Aylar süren denemelerim sonucunda nihayet tercümeyi mevcut hale getirebildim.

Bununla birlikte “hatasız kul olmaz” düsturu gereğince yaptığımız işin kusursuz, hatasız olduğunu asla iddia etmiyoruz. Zaten haddini bilen bir insanın böyle bir iddiada bulunması da mümkün değildir. Bu sebeple üslup, şekil, tercüme vb. gibi noktalarda tercümemizde hata bulunduğunu düşünen okuyucularımız bundan bizi haberdar ederlerse hem ilmin gereğini yapmış, hem de bu hataların eserin tekrar basımlarında düzeltilmesine vesile olmuş olurlar. Gayret bizden tevfik ve inayet Allah’tandır.

Dr. Soner Duman / Zeytinburnu – 2009

SUNUŞ

...Bu eser Şâfiî mezhebine mensup herkesin başucu kitabı olmuş, ilim muhitlerinde okunup okutulmuş, üzerine onlarca şerh yazılmıştır. Bu şerhlerin en meşhurları; Tuhfetü’l-muhtâc, Nihâyetü’l-muhtâc ve Muğni’l-muhtâc adlı eserlerdir.

Hatîb eş-Şirbînî (v. 977) hicrî onuncu yüzyılın Şâfiî mezhebi açısından en bereketli olduğu Mısır topraklarında dünyaya gelmiş, döneminin en önde gelen âlimlerinden ders almış ve Şâfiî mezhebinde, yazdığı eserlerle adından sıkça bahsedilen âlimler arasına dahil olmuş çok yönlü bir âlimdir. O yalnızca fıkıh üzerinde çalışmalar yapmakla kalmamış, yazdığı tefsirle ve Arap dili üzerinde yazdığı şerh türünden eserlerle de adından söz ettirmiştir. Şerh konusundaki üstün başarısını Şâfiî mezhebinde en çok kabul gören; et-Tenbîh, Metn-i Ebî Şucâ ve Minhâcü’t-Tâlibîn adlı eserler üzerinde de uygulayarak geriye ölümsüz eserler bırakmıştır. Kuşkusuz onun en önde gelen eseri Nevevî’nin Minhâcü’t-tâlibîn adlı eserine yazdığı Muğni’l-muhtâc adlı eserdir. Bu eser, gerçekten de ismiyle müsemmâ olup Minhâc’üt-tâlibîn’in gerek lafızlarının gerekse manalarının anlaşılmasına muhtaç olanları başka eserlerden müstağnî kılacak boyutta bir şaheserdir.

Bu eser; Şâfiî mezhebinde ittifak ve ihtilaf edilen konuları içermesi, ihtilaf edilen konularda esas alınacak olan görüşleri ortaya koyması, ihtilaf halindeki görüşlerin delillerini serdetmesi, mezhebe mâlolmuş meşhur eserlerden son derece önemli bilgiler aktarması bakımından mezhep içinde önemi her zaman takdir edilmiş bir eserdir. Muğni’l-muhtâc bugün İslam aleminde Tuhfetü’l-muhtâc ve Nihâyetü’l-muhtâc ile birlikte en çok okunan ve okutulan şerhler arasında yer almaktadır.

Asrımızda Türkiye’de okur-yazar oranının çoğalması ve İslâmî ilimlere olan ilginin her geçen gün artması, İslam geleneğinin engine ve pahabiçilmez mirasının başyapıtlarının dilimize kazandırılmasını da zorunlu kılmaktadır. Bu bağlamda Hanefî fıkhına dair hacimce büyük pek çok eserin dilimize kazandırılmış olması son derece se vindirici bir gelişmedir.

Şâfiî fıkhına dair de dilimizde yapılmış ve yayınlanmış çalışmalar mevcuttur. Bununla birlikte Şâfiî mezhebini, mezhep içindeki farklı görüşleri ile birlikte bir bütün halinde ve delilleriyle uzunca ele alan bir eser günümüze kadar maalesef yayınlanmış değildir. Bu sebeple ülkemizde Şâfiî mezhebine mensup pek çok kişi bu yönde çalışmaların telif veya tercüme yoluyla dilimize kazandırılmasını defaatle dile getirmişlerdir. Bu yöndeki istekleri dikkate alan Miraç yayınları, gerek Hanefî gerekse Şâfiî fıkhı üzerinde tercümeleriçalışmaları bulunan ve İmam Şâfiî’nin eserleri üzerinde doktora tezi de hazırlamış olan Dr. Soner Duman hocaefendiye Muğni’l-muhtâc kitabının tercümesini teklif etmiş, bahsi geçen mütercim de bu teklifi kabul edip eserin tercümesine başlamıştır. Türkçe basıma hazırlanan ilk iki cildin tercümesini mütercim bana getirdiğinde birçok yerini okudum ve inceledim. Okuduğum kısımlar ve yaptığım incelemelerde bu kardeşimizin tercümenin hakkını verdiğini gördüm ve bundan büyük bir memnuniyet duydum. Mütercim kardeşimizin zekâsına güveniyor, bu eserin bütününün en güzel şekilde ortaya konması konusunda Cenab-ı Hakk’tan muvaffakiyetler diliyorum. Her biri birer kaynak ve İslam ilim mirasının vazgeçilmez eserleri olan bu tür kitapların Türkçe’ye kazandırılması yönündeki gayret ve çabaların artmasını da Yüce Allah’tan temennî ediyorum.

HALİL GÜNENÇ

Eser hakkında daha geniş bilgi edinmek için www.miracyayinlari.com sitesine bakılabilir

Şafiilerin ünlü fıkıh kitabı artık Türkçe'de

Şafii mezhebinin ünlü fıkıh kitabı Türkçe'de. İmam Nevevî'nin Minhâcü't-tâlibîn adlı eserine İmam eş-Şirbînî'nin Muğni’l-muhtâc ismi ile yazdığı şerh Mirac yayınları tarafından tercüme edildi.