Mazlumder’den sivil yargı reformu çağrısı

Haber Merkezi / TIMETURK

MAZLUM-DER, demokratik ülkelerde olduğu gibi Türkiye’deki askeri mahkemelerin de kaldırılmasını istedi. Bir süredir yargının sivilleşmesi için çalışma yürüten MAZLUM-DER, bu kapsamda hazırladığı “Evrensel Hukuk Ölçeğinde Askeri Yargının Sorunları ve Çözüm Önerileri” raporunu bugün düzenleyeceği basın toplantısı ile açıkladı. Türk yargısında ortaya çıkan çift başlılığa dikkat çekilen raporda Askeri Yargıtay, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi ile Askeri Ceza Mahkemesi’nin kaldırılması isteniyor.

Mazlum-Der’in ‘Askeri Yargının Sorunları ve Çözüm Önerileri’ raporunda, askeri mahkemelerin bağımsız yargılama yapmalarının mümkün olmadığına işaret edilerek, askeri yargı da dahil olmak üzere adli ve idari bütün yargı mercilerini de içine alan kapsamlı bir yargı reformu ve sivil bir anayasanın gerekliliğine vurgu yapıldı.

Açıklamada şöyle denildi:

Yargının tam bağımsız ve halkın nezdinde güvenilir olması gerekliliği esasını adalet sağlamak üzere var olmasından almaktadır. Toplumun yargı organlarına olan güveninin azalması; bireylerde adalet ve hakikat hissiyatının zayıflamasına sebep olur. Bu durum ise herkesin kendi adaletini kendi sağlamasının yolunu bir nevi meşrulaştırır. Hakikatin tecelli yeri olarak görülen mahkemelerin bağımsızlığının sağlanması, yargıdaki çok başlılığın ve kafa karışıklığının giderilmesi gerekmektedir.

Yargı sistemimizdeki sorunlara hak temelli olarak zaman zaman değinen MAZLUMDER tarafından hazırlanan elinizdeki çalışmada Askeri Yargı, ulusal ve uluslararası mevzuat ve uygulama ışığında ele alınmakta; sorunları tespit etmekte ve yargı bağımsızlığının sağlanması için öneriler sunmaktadır.

Avrupa ülkelerinin pek çoğunda barış zamanlarında Askeri Mahkeme bulunmamaktadır. Askeri Mahkeme bulunan ülkelerde ise, Askeri Mahkemelere sivil yargıçların katılımının sağlamasına yönelik çalışmalar yapılmaktadır. Askeri yargının görev ve yetki alanının, sivil mahkemelere kıyasla kural olarak istisnai nitelik taşıması gereği açısından bakıldığında; Türkiye’de askerin görev ve yetkisinin fiili olarak savaş, seferberlik ve güvenlik halleriyle sınırlı olmaktan uzak olması gerçeğinden dolayı, esasında askeri yargı “istisnai” olmaktan oldukça uzaktır.

Anayasada yargının düzenleniş biçimi esas alınarak ve Askeri Mahkemelerle ilgili geniş bir mevzuat taraması ile hazırlanan elinizdeki raporda mevcut sorunlar özetle şu şekilde sıralandı:
1. Askeri mahkemelerde subay üye ve hiyerarşi sorunu
2. Mevcut mevzuata göre genelkurmay başkanının teorik olarak yargılanamaması hususu
3. Savcılık üzerindeki vesayet ve refakat ilişkisi
4. Askeri mahkemelerde sivil kişilerin yargılanması, anayasa- kanun çelişkisi
5. Refakat ilişkisinin soruşturmanın gizliliği ilkesini ihlal etmesi hususu
6. Ast-üst ilişkisi
7. Askeri hakim ve savcıların milli savunma bakanlığına bağlı olmaları hususu
8. Askeri hakim ve savcıların sicilleri sorunu
9. Yaş kararları ile hakim teminatının zedelenmesi

Çok başlı ve dağınık bir yargı sisteminde, bağımsız yargılamadan da söz edilemeyeceğinden ve Askeri Mahkemelerin bağımsız yargılama yapmaları mümkün olmadığından, MAZLUMDER olarak aşağıdaki önerileri teklif etmekteyiz;
1. Askeri yargı da dâhil, adli ve idari bütün yargı mercileri birleştirilmelidir.
2. Ceza Kanunu tek bir Ceza Kanunu olarak var olmalı, ayrıca Askeri Ceza Kanunu şeklinde başka bir ceza normu ortadan kaldırılmalıdır.
3. Bir ülkede birden fazla Yargıtay olması yargıda birliğe ve tabii hâkim ilkesine aykırı olduğundan bu konuda yeni bir düzenlemeye gidilmelidir. Bu çerçevede gerekirse hâlihazırda Yargıtay’ın içerisinde mevcut 21 hukuk, 11 ceza dairesine ek bir daire oluşturularak sorunun çözümü sağlanmalıdır.
4. Sivil adli yargıdaki özel dairelerde yargılama yapma usulü ile, İş Mahkemesi, Aile Mahkemesi, Vergi Mahkemesi, Kadastro Mahkemesi gibi, yargılama yapılması usulü ön görülmeli, sonuç itibari ile bağımsız ve hiyerarşi dışı hakim ve kurumla yargılama yapılma yoluna gidilmeli, asker kişilerin görevlerinden doğan spesifik sakıncalar giderilerek yargılama yapma yolu seçilmelidir.
5. Askeri Yüksek İdare Mahkemesi de 1. maddede de zikrettiğimiz üzere tamamen kaldırılmalı, askeri bünye ile ilintili tüm idari eylem ve işlemlere ilişkin olarak mevcut İdare Mahkemeleri ve Bölge İdare Mahkemeleri görevli olmalıdır.
6. Sivil yargıda oluşturulacak yargı birliği içerisinde özel yetkili mahkemelerin dışında askeri mahallerde disiplin bozucu fiilleri kovuşturmaya yetkili Disiplin Mahkemeleri görevlerine devam etmeli, bütün idari kuruluşlarda olduğu gibi sadece disiplini ilgilendirir fiilleri yargılamakla görevli olmalıdır.

Türkiye’nin taraf olduğu ulusal üstü mevzuatta, adil yargılanma ilkesi bağlamında mahkemelerin bağımsızlığı ve bu ilkenin devamı niteliğindeki, “tarafsızlık”, “bağımsız hakim” ve “hakimlik teminatı” gibi ilkeler bakımından askeri yargı ve Askeri Mahkemeler değerlendirildiğinde, belirttiğimiz hususlar çerçevesinde, söz konusu Mahkemelerin “yargı” niteliği tartışılır hale gelmektedir. Tüm bu nedenlerle, askeri yargıyı da içine alan kapsamlı bir yargı reformu ve sivil bir Anayasanın gerekli olduğu açıktır.

Kamuoyuna saygıyla sunarız…

Mazlumder’den sivil yargı reformu çağrısı

CHP’nin muhalefetine karşın, askere sivil yargılama yolunu açan yasaya bir destek de MAZLUM-DER’den geldi. ‘Askeri Yargının Sorunları ve Çözüm Önerileri’ raporu hazırlandı.