Genç kadınlar 'demir'den muzdarip

Dünyada yaklaşık iki milyar kişide görülen demir eksikliği anemisi özellikle genç kadınları vuruyor.

En sık rastlanan anemi türü olan demir eksikliği anemisi, dünya nüfusunun yüzde 30'undan fazlasında görülüyor.

Ülkemizdeki rakamlar özellikle kadınlar açısından çarpıcı. Oran, gebe, emzikli ve doğurganlık çağındaki kadınlarda bir hayli yüksek, her iki kadından biri demir eksikliği anemisi.

2 ile 5 yaş arasındaki çocuklarda yüzde 34,5 oranında görülen sorun, 19 ile 40 yaş arasındaki kadınların yüzde 40'ını ilgilendiriyor.

Neden daha çok genç kadınları etkiliyor, nasıl belirtiler veriyor, hangi ciddi hastalıkların habercisi olabiliyor? Doç. Dr. Mustafa Çetiner, demir eksikliği ile ilgili bazı soruları cevapladı;

Demir eksikliği anemisi nedir ve sorunun özellikle genç kadınlarda görülmesinin nedenleri nelerdir?

Demir eksikliği anemisi, yiyeceklerle alınan demir miktarının vücudun kaybettiği demir miktarından daha fazla olması sonucu ortaya çıkar. Buna göre ya yeterli demir alınmıyor veya alınan demirden fazlası anormal biçimde kaybediliyordur. Demir kaybının hemen neredeyse tek yolu ise kanamadır. Demir eksikliğinin kadınlarda sık olmasının nedeni adet dönemindeki kanamalara bağlı kayıplardır. Bunun yanı sıra sık doğum, düşük ve küretaj sırasındaki kayıplar da demir eksikliğinin kadınlarda daha sık görülmesine neden olur.

MİDE VE BAĞIRSAK KANSERİ AÇISINDAN ARAŞTIRILMALI

Anemi kimi zaman ‘kansızlık’ denilerek geçiştirilip, yeterince önemsenmeyebiliyor. Hangi durumlarda sorunun üzerine ciddiyetle gitmek ve daha ileri tetkikler yaptırmak gerekir, demir eksikliği anemisi örneğin, kanser gibi çok ciddi bir hastalığın ön belirtisi olabilir mi?

Çok belirgin bir beslenme bozukluğu yok ise ve demirin mide bağırsak kanalından emilimini bozacak bir hastalık saptanmadıysa, demir eksikliği anemisinin tek nedeni kanama ile kayıptır. Kanama yukarıda değindiğim gibi kadınlarda görülen adet sıklığı ve şiddetinin artması, düşük, küretaj veya artmış doğurganlık olabileceği gibi mide barsak kanalından bir kanama sonucu da olabilir.

Özellikle erkek veya menapoz sonrası kadınlarda demir eksikliği anemisi varsa mide barsak kanalı mutlaka taranmalıdır. Adetleri düzenli olan kadın hastalarda da jinekolojik bir kayıp görünmüyor ise mide barsak kanalı taranmalıdır. Demir eksikliğine bağlı kansızlığa neden olarak mide ve bağırsak kanseri mutlaka araştırılmalıdır.

SOLUNUM YETMEZLİĞİNDEN ÖLÜME NEDEN OLABİLİR

Demir eksikliği anemisi riskli sonuçlar doğurur mu, zamanında ve gerektiği gibi tedavi edilmez ise ne gibi sağlık sorunlarına neden olabilir?

Demir eksikliğinin tedavi edilmemesi çocuklarda halsizlik gibi genel belirtiler yanında akıl ve vücut gelişiminde gerilik, öğrenme zorlukları, tartışmalı olmakla beraber enfeksiyonlara yatkınlık, dikkat ve hafıza bozuklukları gibi bulgulara neden olabilir.

Daha ileri yaşlarda iş verimsizliği, kalp ve solunum sistemi hastalığı olan ve özellikle ileri yaş hastalarda kalp ve solunum yetmezliğinde artış ve ölümlere neden olabilir. Bir diğer önemli nokta da kansızlığın altında yatan nedendir. Örneğin bu bir jinekolojik veya mide barsak kanalı kanseri ise ona bağlı bulgular görülür.

Demir eksikliğine neden olan faktörleri sıralar mısınız?

Demir eksikliği nedenleri mide barsak kanalından demir emilimine neden olacak tüm, hastalıklar ile kronik kan kaybı, yani kanama ile giden hastalıklardır. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Burhan Ferhanoğlu’nun danışmanlığını yaptığı, Dr. Ayşe Salihoğlu’nun tez çalışması sonuçlarına göre ülkemizde demir eksikliği anemisi yapan nedenler diyet ile yetersiz alım, ağrı kesici ve aspirin kullanımı, aşırı adet görme, mide barsak kanalına yönelik cerrahi uygulama, gastrit, ülser, kanser, iltihabi barsak hastalığı ve çöliyak hastalığıdır.

KISA SÜRELİ TEDAVİLER BAŞARISIZ OLUR

Tedavi seçenekleri nelerdir, tedaviden sonra tekrarlama olasılığının önüne geçebilmek için ne gibi önlemler alınmalı?

Demir eksikliği anemisinin tedavisinde eksik olan demiri ilaç ile yerine koymak gereklidir. Bu ağız yolu ile ve ortalama 6 ay süren bir tedavidir. Kısa süreli demir tedavileri başarısız olmaya mahkûmdur. Çünkü kemik iliği eksik kan miktarını yerine koymak için önce verilen demirin tümünü kullanır, hemoglobin düzeyi normale gelince bu sefer kullanmadığı demiri depolamaya başlar. Demir depoları dolmadan demir tedavisi kesilmemelidir.

Ağızdan demir kullanamayan hastalara damar içine veya kalçadan da demir tedavisi uygulanabilir. Çoğunlukla beslenmenin düzeltilmesi özellikle demir içeriği açısından menopoz öncesi kadınlarda et alımının arttırılması da önemlidir. Demir tedavisi altında mide-barsak sistemi ile ilgili bir takım rahatsızlıklar görülebilir. Oral demir tedavisinin başarısını engelleyen en sık yan etkiler preparatı aldıktan 30 ile 60 dakika sonra ortaya çıkan bulantı ve karın ağrısıdır. İlacın yatmadan önce alınması hasta uyumunu artırabilir. Mide asidinin varlığı veya gıda ile alınan asitli içecekler (limon, portakal suyu gibi) demir emilimini arttırır.

Kırmızı et, baklagiller, özellikle yeşil mercimek ve tahin gibi demirden zengin gıdalarla beslenmenin yanı sıra, anemik olmasalar bile kadınların 20 günde bir demir hapı içmeleri öneriliyor, bunu nasıl değerlendirirsiniz?

Adet dönemi gibi kayıpların arttığı durumlarda demir ilacı almak alınan-kaybedilen demir dengesini olumlu etkileyebileceğinden önerilebilir.

Kaynak:ntvmsnbc

Genç kadınlar 'demir'den muzdarip

Türkiye'de gebe kadınların yüzde 73.9’u, emzikli kadınların yüzde 65.4’ü, doğurganlık çağındaki kadınların ise yüzde 50’si demir eksikliğinden anemik.