Hem ülkücüler hem de solcular, darbenin mimarı 7. Cumhurbaşkanı Kenan Evren'in yargı önüne çıkarılmasını ve Türkiye'nin geçmişiyle hesaplaşmasını istiyor. Askerî müdahalenin ardından 1402. madde kapsamında üniversiteden uzaklaştırılan Prof. Dr. Baskın Oran, 'O günlerde ben doktora asistanıydım. Üniversitenin içinde hazırlanan listeleri askere verdiler. Biz de uzaklaştırıldık. Geçici 15. madde kaldırılmalı ve darbecilerin hevesleri artık kursaklarında kalmalı. Madde kalkarsa ben de dava açmayı düşünebilirim.' diyor. 12 Eylül döneminde Mamak Askerî Cezaevi'nde 13 yıl yatan ülkücü camianın önemli isimlerinden Remzi Çayır, Anayasa'nın değişmesiyle birlikte yargı yoluna gideceğini ve darbecilerden hesap soracağını kaydediyor. Bir başka ülkücü isim eski milletvekillerinden Hasan Çağlayan ise maruz kaldıkları işkencelere dikkat çekerken, 'Arkadaşlarımızla konuşacağız. Ortak bir karara varırsak biz de dava açacağız.' ifadelerini kullanıyor.
12 Eylül darbesinde 650 bin kişi gözaltına alındı. 517 kişiye idam cezası verilirken, sağ ve sol görüşlü 50 kişi idam edildi. 30 bin kişi işten atıldı; 14 bin kişi vatandaşlıktan çıkarıldı. Binlerce kişi cezaevlerinde işkence gördü.
Anayasa değişikliğinin gerçekleşmesi durumunda Kenan Evren ve darbeyi gerçekleştiren komuta kademesi ile diğer sorumlular hakkında davalar gündeme gelecek. Ancak davaların içeriği konusunda farklı görüşler bulunuyor. Anayasa hukukçusu Mustafa Kamalak, aradan 29 yıl geçtiği için zamanaşımının söz konusu olduğunu belirtiyor. Cezai ve idari sorumluluk yönünden yapılacak bir şey kalmadığını aktarıyor. Kamalak, buna karşın hukuk davalarının gündeme gelebileceğini savunuyor. 12 Eylül'ü gerçekleştirenlerin yargılanması için suç duyurusunda bulunduğu gerekçesiyle meslekten ihraç edilen eski Cumhuriyet Savcısı Sacit Kayasu zamanaşımı görüşüne katılmıyor. Geçici 15'in dava açılmasını engelleyen fiili bir durum olduğunu, bu sebeple madde kaldırıldıktan sonra zamanaşımının işlemeye başlayacağını düşünüyor.
Anayasa'nın değişmesi durumunda 12 Eylül 1980'de yönetime el koyan komuta kademesinde yer alanlardan Genelkurmay Başkanı ve 7. Cumhurbaşkanı Kenan Evren, Milli Güvenlik Konseyi üyeleri Orgeneral Tahsin Şahinkaya ve Oramiral Nejat Tümer hakkında tazminat davaları gündeme gelecek. Konsey üyelerinden Jandarma Genel Komutanı Orgeneral Sedat Celasun ile Orgeneral Nurettin Ersin ise hayatta değil.
'Gün gelecek, darbeciler hesap verecek'
f12 Eylül darbesinin sorumlularının yargılanmasını önleyen geçici 15. maddenin kaldırılması girişimine sivil toplum kuruluşları destek verdi. İstanbul'da gerçekleştirilen eyleme DTP, EMEK, ÖDP, İHD, Alevi ve Bektaşi Federasyonu, Pir Sultan Abdal Kültür Dernekleri ve KESK katıldı. Gösteride 'Gün gelecek devran dönecek darbeciler halka hesap verecek' şeklinde sloganlar atıldı. Grup adına yapılan açıklamada ise şöyle denildi: 'Türkiye Ergenekon davasından hareketle darbe ve darbeciliği tartışıyor. Nihayet sıra 12 Eylül'e geldi. Yeni bir darbe olmamasının tek garantisi darbecilerin yargılanmasının hukuki yolunun açılması için geçici 15. maddenin kalkmasıdır. 12 Eylül'ün sorumluları yargılanmadan 'darbeciler yargılanıyor' denemez.'
