Kızılırmak'ın kirliliği araştırılacak

Ankara Hacettepe Universitesi Biyoloji Bölümü?nde?''Kızılırmak sularındaki yabancı maddelerin araştırılmasını ve alınabilecek önlemlerin belirlenebilmesini amaçlayan bilimsel bir projenin hazırlanması'' konusunda ilgili araştırmacıların katılımıyla toplantı yapıldı.

Almanya?da bulunan radyasyon fizikçisi Dr.Yüksel Atakan?ın önerisi ve girişimleriyle yapılan bu toplantıya çeşitli üniversitelerimizden jeoloji, biyoloji, çevre mühendisliği, kimya, eczacılık, tıp ve fizik dallarından 20 kadar araştırmacı katıldı.

Türkiye?de doğup denize dökülen en uzun ırmak (1300 km) olan Kızılırmak?ın havzasında yaklaşık olarak 5 milyon kişi yaşıyor. Kızılırmak boyunca çeşitli yerleşim yerlerinin evsel, sanayi ve tarımsal sularının bir bölümü Kızılırmak?tan karşılanırken, bunların atık suları da çoğu arıtılmadan ırmağa verilmekte ve Kızılırmak sularının hızlı bir şekilde kirlenmekte olduğu biliniyor.

Kızılırmak?ta bulunan doğal kimyasal, biyolojik ve radyoaktif maddelerin yanısıra, ırmağa evsel ve sanayi atıklarıyla yapay (antropojenik) maddeler de katılıyor. Bunların içinde, insan vücuduna zararlı çeşitli metaller (Kurşun, mangan, krom, bakır ve civa gibi) makina kimya ve başka sanayi tesislerinin atıklarından kaynaklanıyor. Öte yandan kentlerdeki hastane, üniversite ve diğer laboratuvarlardan kaynaklanan (özellikle lavabo yoluyla) sıvı atıklar içindeki bu gibi maddelerin yanı sıra çok çeşitli ilaç ve radyoaktif atık maddeler de bulunabileceği bekleniyor.

Bugüne kadar Kızılırmak sularındaki kirliliğin incelenmesinde DSİ, MTA, Çevre ve Orman Bakanlığı, Sivas Valiliği?nce ve Hacettepe Üniversitesi Biyoloji Bölümü?nde yapılan araştırmalar toplantıda özetle sunuldu ve tarışıldı. Ancak bu çalışmaların teknik raporlarında açıklanan veriler sistematik değil ve çoğu 10 yıl kadar eski ölçümleri kapsıyor. Örnek alma ve ölçümlerin ayrıntıları (örneğin ölçülen değerlerin zamanla tekrarlanabilirliği, hata payları) raporlarda genellikle verilmediğinden Kızılırmak?taki bugünkü durumun bilimsel yöntemlerle önce sistematik olarak ayrıntılarıyla ortaya konulması ve ancak bundan sonra kirliliği azaltabilecek önlemlerin belirlenmesi ve yetkili kurumlara önerilmesi gerekiyor. Bu nedenle çeşitli bilim dallarındaki araştırmacıların bir proje içinde bir araya gelerek grup çalışmasıyla araştırmalar yapması kaçınılmaz olduğundan? ortak bir proje önerisi hazırlanıp, bu projeyi destekleyebilecek bir kuruma sunması toplantıda kararlaştırıldı.

Projenin, başlangıçta tüm Kızılırmak ve kollarını kapsaması (gerek araştırmacı ve gerekse alet ve gereç sağlanabilmesi bakımından) olanaksız göründüğünden, ilk proje olarak, Kızılırmak?ın Sivas?tan Hirfanlı barajının bitimine kadar olan bölümünü kapsaması uygun görüldü. Kızılırmak?ın bu bölümünün seçilmesinin gerekçesi, sulardaki kirliliğinin buralarda aşırı ölçüde olması. Araştırmalarla ilgili olarak? ?araştırma grupları? kurulması öngörüldü. Proje önerisinin hazırlanarak Eylül 2009?dan önce projeyi destekleyebilecek bir kuruma iletilmesi kararlaştırıldı.