Hamza Muhammed / TİMETURK
Amerikan ve Afgan kaynakları, Amerika'nın Kabil, Bağdat ve Birleşmiş Milletler'deki eski elçisi Zalmay Halilzad'ın seçimlere katılmadan Afgan hükümetinde karar yetkisine sahip olacağı önemli bir makama getirileceği yönündeki haberlerin doğruluğu ya da yanlışlığı hakkında bilgi vermekten kaçındı. Amerika dışişleri bakanlığıyla sıkı ilişkisi olan New York Times Gazetesi, geçtğimiz Salı günü yayınladığı raporda Zalmay Halilzad'ın, seçilmeksizin Afgan hükümetinde etkili bir makama getirilebileceğini ve şu anda Afgan Cumhurbaşkanı Hamid Karzai ile bu makam üzerine tartıştığını yazdı.
Halilzad'ın görevinin bir başbakan gibi işlerliği olacak ancak seçilmiş bir başbakan olmayacak çünkü bu, kanuni mesele kapsamına girmektedir. ''İmparatorlukların Mezarı'' diye isimlendirilen ve 30 yıldan fazla bir süredir ağır krizlerin yaşandığı bir ülkede tecrübeli, toprağı, insanları, siyasileri, grupları, kabileleri bilen Halilzad'ın seçilmesi kaçınılmaz bir seçenek olacaktır.
Karzai'ye rakip olacaktı
Halilzad, önümüzdeki yaz sonu yapılacak seçimlere katılıp Karzai'ye karşı yarışmayı düşünmüştü ancak belirlenen vakitte (8 Mayıs) ismini yazdırmadı. Amerikan ve Afgan yetlililer, haftalardır Halilzad'a Afganistan'da yürütme yetkisi verecek yeni bir görevin türetilmesi üzerine konuşup tartışmaktadır.
Gazete bu türden bir ittifakın Karzai'nin menfaatine olacağını, kendisine muhtemel rakiplere karşı koyma gücü vereceği olasılığına yer verdi. Karzai'nin performansı açısından hayal kırıklığını dile getiren Washington için Halilzad'ın oyuna dahil edilmesi, etkin olmayan ve zayıf siyasi çerçeveye etkili ve güçlü bir unsur sokma imkanı vermiş olacaktır.
Amerikan Obama yönetimi, yolsuzluğun, kayırmaların önüne geçmek için uzun süre Karzai ile ilişkiden uzak durmaya çalışacaklarını, kuvvetlerini ve Karzai hükümetinden ve bölgesel hükümetlerden desteğini çekeceğinden bahsetti.
Washington'un eski Kabil elçiliğini yapmış Afganistan'da doğan Halilzad'ın sahaya dönmesi önceden oynadığı etkili rolün geri dönmesi anlamı taşımaktadır. Onaylandığı taktirde getirileceği görev, temsilci Sami'nin görevine benzemektedir. Bir Amerikan gazetesinin birkaç hafta önce yazdığı rapora göre Halilzad diplomatik görevinin başındayken makamı öyle etkiliydi ki hiçbir iş onun onayı olmadan tamamlanmazdı.
Amerikalı yetkililer bu fikirle bir alakalarının olmadığını vurgulayarak bu konuda herhangi bir açıklama yapmaktan kaçındı. Ancak Karzai'nin Halilzad'dan yardım istediğini, yürütme görevi fikrinin İngiltere Başbakanı Gordon Brown'dan geldiğini söyledi.
New York Times gazetesi Amerikan ve İngiliz yetkililerin şu sözlerine yer verdi; ''Washington ya da bir batılı ülkenin Afganistan'a dışarıdan bir yetkili ataması fikri, oradaki durumun reformu projelerini tanıtacaktır''. Uluslararası stratejik araştırmalar enstitüsünden bir analist bu fikri ''Hint filmlerine benziyor'' şeklinde vasıflandırdı.
Halilzad tecrübeli
Analist, Afganistan dışından bir yetkilinin varlığının hem hükümet hem de şahsın kendisi adına tehlike teşkil ettiğini söyledi. Ancak ardından şöyle ekledi; ''Afganistan'a hükmedecek bir şahsın Afganistan'da bir ayağı olması ve ülkenin meselelerini bilmesi gerekir, Halilzad, elçilik görevi yaptığı dönemden bu koşullara haizdir.
Halilzad, iki hafta önce Washington'u ziyaret ettiğinde orada Karzai ile görüştü. Kendisiyle bu fikri tartıştı. Afgan başkanı, fikrini dışişleri bakanı Hilary Clinton ile Pakistan ve Afganistan özel elçisi Richard Holbrooke'a açtı. Ona işin kendisi ve Halilzad ile ilgisi olduğu ve görev üzerine Halilzad'la tartışması söylendi.
Uzmanlar, Halilzad'ın Afgan hükümetinin ortasında bulunmasının Amerika'nın yolsuzluk ve afyon ticaretinin sona erdirilmesi yönündeki çıkarlarına (Obama yönetimi bu ticaretin ardında Taliban Hareketi'nin olduğunu düşünüyor) hizmet edeceğini ifade ediyor. Karzai, kendilerini aday gösteren birçok rakibini diskalifiye etmeyi başardı. Seçimlere katılmama kararı alan rakiplerinin isimleri şöyle: Hakim Narengar, Gül Ağa Şiraz, Muhammed Kasım Fehim ve eski savunma bakanı. Karzai ve Halilzad anlaşma sağlayabilir mi? Afganistan?da tartışma bu eksende dönüyor.
