3 Milyar Dolar Danıştay'a takıldı

Devletin kasasına milyarlarca dolarlık gelir sağlayacak dev özelleştirme ihaleleri hukuki altyapıdaki boşluklar yüzünden Danıştay'da bekliyor.

Halen Danıştay'da üç büyük GSM operatörüne ait 3G imtiyaz sözleşmeleri ile 2007 ve 2008 yıllarında satış ihaleleri yapılan dört limana dair imtiyaz sözleşmeleri bulunuyor. Bu yedi imtiyaz sözleşmesinin onaylanması halinde devletin kasasına girecek para ise 2.9 milyar doları geçiyor. Özelleştirme İdaresi yetkilileri imtiyaz sözleşmeleri onaylanmadan satış işlemini bitiremeyeceklerini belirtiyor.

3G sözleşmesi de takıldı
Cep telefonu ile hızlı internet, görüntülü konuşma gibi hizmetlerin sunulmasını sağlayacak üçüncü nesil mobil iletişim (3G) teknolojisine yönelik lisans ihalesi geçen yıl kasım sonunda yapıldı. A tipi lisansı Turkcell, B tipi lisansı Vodafone, C tipi lisansı ise Avea aldı. Bu ihalede euro bazında KDV dahil 922 milyon euro (yaklaşık 1.150 milyon dolar) hasılat elde edildi. İhalenin Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) tarafından onaylanmasından sonra operatörlerle imzalanacak imtiyaz sözleşmesi taslakları Danıştay'a 5 Aralık 2008'de gönderildi. Danıştay'da 2 ay süreceği öngörülen inceleme sürecinden sonra BTK ihaleyi kazanan operatörler ile imtiyaz sözleşmelerini imzalayacaktı.

Operatörlerin sözleşmenin imzalanmasından sonraki üç ay içinde tesislerini kurarak işletmeye başlamaları gerekiyordu. İhale şartnamesi gereği lisans bedelleri de peşin ödenecekti. Yeni tesis edilecek sistemlerde gerek yazılım gerekse donanım olarak en az yüzde 40 yerli fikri mülkiyet olması esas. 3 sene sonunda, bu lisansı alacak operatörleri kademeli olarak 500 ar-ge elemanı çalıştırmak zorunda. Bu elemanların bir kısmının KOBİ'lerden, bir kısmının da üniversitelerden temin edilmesi bekleniyor. Bu nedenle 3G sözleşmeleri, devlete gelirin yanısıra, sektöre de katma değer ve yeni istihdam sağlayacaktı.

4 liman aylardır bekliyor
Danıştay'ın yaklaşık iki hafta önce BTK ile görüşerek bazı teknik konulardaki sorularına cevap aradığı öğrenildi. BTK yetkilileri, 3G'nin yeni ve teknik bir konu olması nedeniyle Danıştay'ın onay sürecinin uzadığını belirterek, bunun olumsuz bir nedene dayanmadığını kaydettiler. Daha önce normal GSM işletmecileriyle imzalanan sözleşmelerde de Danıştay'ın incelemesinin iki aydan uzun sürdüğünü ve bunun hukuksal bir sorun oluşturmadığını belirten BTK yetkilileri, 3G'lerle ilgili yakın bir zaman içerisinde gerekli kararın çıkmasının beklendiğini vurguladılar.

Ayrıca dört limanın özelleştirilmesi de Danıştay'dan imtiyaz sözleşmelerinin çıkmasını bekliyor. Bunlardan ilki ve en büyüğü İzmir Limanı. Bu limanının özelleştirilmesine ilişkin 2006 başında ihaleye çıkıldı ve ihale süreci Mayıs-2007'de yapılan nihai pazarlık görüşmeleri ile tamamlandı. İhalede en yüksek teklif 1 milyar 275 milyon dolarla Global-Hutchison-Ege İhracatçı Birlikleri Liman Hizmetleri ve Taşımacılık AŞ. Ortak Girişim Grubu verdi. İzmir Limanı özelleştirilmesine ilişkin olarak Özelleştirme Yüksek Kurulu kararı iki ay sonra yani Temmuz-2007'de çıkarıldı ve imtiyaz sözleşmesi paraflanıp Danıştay'a gönderildi. Bu durumda Danıştay, 20 aya yakın süredir sözleşmeyi inceliyor. Derince Limanı'nın özelleştirilmesine ilişkin olarak ise haziran-2007'de ilanla ihaleye çıkıldı ve ihale Eylül-2007'de yapıldı ve ihaleyi 195 milyon 250 bin dolarlık teklifle Türkerler Ortak Girişim Grubu kazandı.

Bu limanın özelleştirilmesine ilişkin ÖYK kararı Kasım-2007'de çıkarıldı imtiyaz sözleşmesi Danıştay'a iletildi. Derince'de de yaklaşık 14 aydır onay bekleniyor.
Bandırma Liman'ının özelleştirilmesine ilişkin olarak da Şubat-2008'de ilana çıkılıp Mayıs-2008'de satışı 175.5 milyon dolara Çelebi Ortak Girişim Grubuna yapıldı. Bandırma'nın ÖYK kararı ise Eylül-2008'de alındı ve imtiyaz sözleşmesi Danıştay'a iletildi. Bu durumda Bandırma'nın sözleşmesi de 6 aydır inceleniyor. Samsun Limanı da, Bandırma Limanı ile aynı tarihlerde ilana çıkıp aynı tarihlerde 125.2 milyon dolar bedelle Ceynak Lojistik ve Ticaret A.Ş'ye satıldı. Yine eylül-2008'de ÖYK kararı çıkan satışın imtiyaz sözleşmesi Danıştay'a gönderildi ve altı aydır bekleniyor.

TEPAV ARAŞTIRMASI

Danıştay'ın özelleştirme ihaleleri ve imtiyaz sözleşmeleri için yapılan başvurular ile açılan davalardaki tavrı bilimsel bir araştırmanın da konusu oldu. Türkiye ve Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) araştırmacıları İzak Atiyas ve Burak Oder'in 'Türkiye'de Özelleştirmenin Hukuk ve Ekonomisi' adlı çalışmada örnek davalar incelendi.

Aktaş Elektrik 1 ve 2, İskenderun, Mersin ve Çeşme Limanı özelleştirmeleri, Tüpraş özelleştirmesi, araç muayene istasyonlarının devri ile ilgili imtiyaz sözleşmesi, SEKA özelleştirmeleri, Çitosan, elektrik sektöründe özelleştirme yöntemi, Türk Telekom, Enka Doğalgaz Kombine çevrim santrali ile Başak Sigorta kararları mercek altına alındı. Türkiye'de özelleştirmelerin ciddi bir öğrenme sürecinden geçtiği ifade edilen araştırmada, anayasal düzeyde özelleştirmenin önünde engel bulunmadığı açıklandı.

Araştırmada yasal zemini iyi hazırlanıp kamu yararı ile ilgili sorunlar konusunda yeterli önlem alındıktan sonra, kamu hizmeti olarak görülen hizmetlerin de özel sektörce verilebileceği ifade edildi. Yüksek yargının, özelleştirme konusunda hükümetin ve Özelleştirme İdaresi yetkilerinin ayrıntılı biçimde tanımlanmış olmasını istediği belirtilen araştırmada, 'Ancak bu tutumu, (özelleştirme karşıtı) şeklinde betimlemek mümkün değildir' denildi.

LİMANLARDA SORUN NE
Birçok ülkede limanları denetleyen düzenleyici otorite bulunuyor. Bazı ülkelerde ise otoriteye yok ama yeterli yasal çerçeve var. Türkiye'de liman özelleştirmeleriyle ilgili ne otorite ne çerçeve var Kamu yararını korumaya yönelik önlemler ihale dokümanlarına kalıyor. Gerekli denetlemeler de özelleştirme sırasında ancak yapılabiliyor .

3 Milyar Dolar Danıştay'a takıldı

Devletin kasasına girecek 3 milyar Dolar Danıştay'ın kararı için bekliyor.