Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) Sudan Devlet Başkanı Ömer El Beşir hakkında tutuklama kararı verdi.
Ömer El Beşir, Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin kurulduğu 2002 yılından bu yana hakkında tutuklama emri çıkartılan en üst düzey yetkili.
Mahkeme savcılığı, El Beşir'i 2003 yılından bu yana Darfur bölgesinde yaşanan katliamlarla ilgili suçluyor. Ancak mahkeme, elde yeterli kanıt bulunmadığı gerekçesiyle, El Beşir'e 'soykırım' suçu yöneltmedi.
Birleşmiş Milletler yetkililerine göre, Darfur'da 2003 yılından bu yana 300 bin kişi öldü.
Sudan Devlet Başkanı El Beşir ise, taraftarlarına hitaben yaptığı konuşmada, mahkemeye meydan okuyarak, 'kararı ağızlarına atıp yiyebilirler' dedi. El Beşir, mahkemeyi, 'yeni sömürgeci bir zihniyete' sahip olmakla suçladı.
Kararın ardından Sudan'ın başkenti Hartum'da uluslararası Ceza Mahkemesi'nin kararını protesto gösterisi düzenlendi.
Sudan'daki yabancı elçilikler de güvenlik önlemlerini artırdı.
UCM Savcısı Luis Moreno Ocampo geçtiğimiz temmuz ayında Beşir'i Darfur'da soykırım işlemekle sorumlu tuttu. Beşir bu iddiayı reddediyor. Afrika ile Arap Birliği, Beşir'in tutuklanması için karar çıkması halinde sorunlu bölge Darfur'daki barış sürecinin sekteye uğrayacağını savunuyordu.
TİMETÜRK DAHA ÖNCE DUYURMUŞTU
Timeturk'ün dün ulaştığı bazı kaynaklar, UCM'nin yarın Beşir hakkında tutuklama kararı vereceğini belirtmişti. Kaynaklar, tutuklama kararının alınmasının UCM için tarihi bir kara leke olacağını vurguladı.
İLGİLİ HABERLER
UCM Sudan Devlet Başkanını tutuklayacak
Darfur'da gerçekte neler oluyor?
Sudan'da bir milyon kişi Beşir için yürüyecek
Ömer Beşir kimdir?
Ömer Beşir, 1944 yılında dünyaya geldi. İlk eğitimini doğduğu köyde alan Beşir, daha sonra başkent Hartum'da eğitimine devam etti. Genç yaşta Sudan ordusuna katılan Beşir, Kahire'de de askeri eğitim aldı. Beşir 1973 yılında Mısır'ın İsrail'e saldırması sonucu Mısır ordusunda yer aldı. Sudan'a dönüşünde askerliğe devam eden Beşir, 1989 yılında darbe yaparak lider oldu.
İsyancı lider: 'Büyük zafer'
Ömer Beşir hakkında tutuklama emri çıkarması, Sudan'daki asi 'Kurtuluş Hareketi' lideri tarafından 'büyük zafer' olarak nitelendirildi.
Darfurlu Muhammet Nur, AFP muhabirine telefonla verdiği demeçte, 'Bu karar, Darfur ve Güney Sudan'daki kurbanlar açısından çok önemli bir zafer...' dedi.
Nur, 'Beşir ve kabinesi adaletin elinden kurtulamayacak...' diye konuştu ve bu kararla 'çok şeyin değişeceğini' iddia etti.
UCM, savaş suçu ve insanlığa karşı suç işlemekle itham ederek Beşir hakkında tutuklama emri yayımlamıştı.
Mısır
Mısır Dışişleri Bakanı Ahmed Ebul Geyt ise BM Güvenlik Konseyi'ne, Beşir hakkındaki tutuklama emrini durdurması çağrısında bulundu.
Mısır'ın resmi ajansı MENA, bakanın, konseyden, kararın durdurulması için 'olağanüstü, acil toplantı' yapmasını istediğini de duyurdu.
Dünyanın ilk daimi savaş suçları mahkemesi
Sudan Devlet Başkanı Ömer El Beşir'i Darfur'da savaş suçu ve insanlığa karşı suç işlemekle itham ederek hakkında
tutuklama kararı alan Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM), dünyanın ilk daimi savaş suçları mahkemesi olarak 2002 yılında kuruldu.
Merkezi Hollanda'nın Lahey kentinde olan UCM, bir BM mahkemesi olarak değil, bağımsız bir yargı organı olarak faaliyet gösteriyor.
Dünyanın ilk daimi uluslararası savaş suçları mahkemesi olarak UCM'nin kuruluşuyla ilgili Roma Sözleşmesi, 1 Temmuz 2002'de yürürlüğü girdi. ABD, sözleşmeye sert muhalefet göstermişti.
Mahkeme, üye ülkeler adaletin uygulanmasında 'yetersiz kaldıklarında ya da isteksiz olduklarında' devreye giriyor.
UCM'de bireyler, Temmuz 2002'den sonra işlenen soykırım, insanlığa karşı suç ve savaş suçlarından yargılanabiliyor.
Mahkeme BM'ye bağlı değil, ancak BM Güvenlik Konseyi, UCM'den soruşturma başlatmasını isteyebiliyor.
UCM, uluslararası savaş suçları mahkemelerinin ilki değil, ancak belirli bir dönem için belirli bir bölgeyi, kişileri ya da devletleri kapsayan diğerlerinin aksine ilk daimi mahkeme olarak faaliyet gösteriyor.
Uluslararası savaş suçları mahkemelerinin ilki olan Nürnberg, II. Dünya Savaşı sırasındaki insanlık, savaş ve soykırım suçlarını yargılarken; sonraki yıllarda da Ruanda'da 1994'de yapılan soykırım ve eski Yugoslavya'da 1992-1995 Bosna Savaşı sırasında işlenen savaş suçları için özel uluslararası mahkemeler kuruldu.
UCM'nin de merkezinin olduğu 'dünyanın hukuksal başkenti' nitelemesi yapılan Lahey, eski Yugoslavya'da işlenen savaş suçları için kurulan uluslararası mahkemenin yanı sıra Uluslararası Adalet Divanı'na da evsahipliği yapıyor.
Uluslararası Adalet Divanı sadece ülkeler arası hukuksal anlaşmazlıklarla ilgilenirken, UCM'de, bir devlet başkanından sıradan vatandaşa kadar herkes, sistematik cinayet, işkence, tecavüz ve seks köleliği de dahil insan hakları ihlalleriyle ilgili yargılanabiliyor.
1998'de imzalanan Roma Anlaşması ile kurulan UCM, ulusal mahkemelerin yerine geçmiyor, ancak ulusal mahkemeler ağır suçları soruşturma ve yargılamada yetersiz kaldığında devreye giriyor.
UCM'de, Roma Anlaşması'nı onaylayan devletler, BM Güvenlik Konseyi ve mahkeme savcıları tarafından üç yargıcın onayıyla dava açılabiliyor.
Öte yandan, BM Güvenlik Konseyi'nin, uluslararası barış ve güvenlik çabalarını tıkadığına inandığı zaman UCM'nin soruşturma ve yargılama gücünü 'askıya alma' yetkisi bulunuyor.
ABD'nin tutumu
ABD'nin eski Başkanı George Bush, yurt dışı görevlerde bulunan Amerikalı yetkililerle askerlerin siyasi girişimlerle kovuşturmaya uğrayabilecekleri endişesini dile getirerek, onlarca ülkeyle Amerikan vatandaşlarının UCM yargısından muaf tutulmasını sağlayacak ikili dokunulmazlık anlaşmaları imzalamak için girişimde bulunmuştu.
Kendisinden önceki ABD Başkanı Bill Clinton UCM anlaşmasını imzalarken, Bush yönetimi bundan vazgeçmişti. Şimdi de yeni Başkan Barack Obama döneminde ABD ile UCM arasındaki ilişkinin nasıl şekilleneceği merakla bekleniyor.
UCM'nin bugüne kadar baktığı davalar
UCM savcıları bugüne kadar Kongo, Uganda, Sudan ve Orta Afrika Cumhuriyeti'nde soruşturmalar başlattı. Mahkemede ilk dava ocak ayında, çocuk askerleri kullandığı suçlamasıyla Kongolu milis lideri Thomas Lubanga hakkında
açıldı.
Sudan'da güvenlik artırıldı
Bu arada, Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin (UCM) Sudan Devlet Başkanı Ömer El Beşir hakkında tutuklama kararı alıp almayacağı beklendiği sırada, Sudan'daki çoğu elçilik güvenlik önlemlerini artırdı.
Bazı Avrupa ülkesi elçiliğinin çevresinde güvenlik önlemlerinin artırıldığı, Sudan güvenlik araçlarının elçiliklerin dışında beklediği bildirildi.
Elçilik çalışanlarının çoğunun bugün işine gittiği, ancak bazılarının işlerini evlerinden yürüttüğü kaydedildi.
Bir BM yetkilisi de Sudanlı çalışanlarına, evlerine karar açıklanmadan önce, erken gitmelerini tavsiye ettiklerini söyledi.
Bir Batılı ülkenin elçilik görevlisi, kendilerine birkaç gün evlerinden çıkmamalarının tavsiye edildiğini belirtti.
Bu arada Sudan'daki iktidar partisi, Beşir hakkında tutuklama kararı çıkması halinde, yarın başkent Hartum'da 'bir milyon kişi yürüyüşü' düzenlemeyi planladığını açı
