Haber Merkezi / TIMETURK
Amerika İranlı ünlü şair Ömer Hayyam?ı keşfetmeye devam ediyor. Harry Ransom Merkezi?nde açılan ?İran Sezişi: Batı?da Ömer Hayyam Rubiatları? bir İran şiirinin çevirisinin yokluktan Amerikan ve İngiliz kültüründeki şöhretine nasıl ulaştığını sorguluyor.
Sergi 3 Şubat?tan 2 Ağustos 2009?a kadar açık kalacak. Austin?deki Teksas Üniversitesi?ndeki Harry Ransom Merkezi?nde 200?den fazla eser sergilenecek. Ömer Hayyam?ın Rubiatları amatör çevirmen Edward Fitzgerald tarafından ilk olarak 1854?te İngilizceye kazandırıldı. 11. Yüzyılda yaşamış Ömer Hayyam?ın şiirleri dışında astronomi ve cebir çalışmaları da bulunuyor.
Fitzgerald, dörtlükleri yeniden sıralayarak ve birleştirerek, anı yaşamayı anlatan serbest bir şiir haline getirdi. Fitzgerald?ın İran bahçesindeki sözleri güller, şarap ve sevgili hakkında olup ölümlülüğü, kaderi ve şüpheyi sorguluyor.
Bu yıl Fitzgerald?ın çevirisinin 150?nci yıldönümü ve çevirmenin de 200?ncü yaş günü. Ransom Merkezi, dünyadaki en geniş ?Rubiyat? koleksiyonunu elinde tutuyor.
Fitzgerald?ın kitabının ilk baskısı hiç satılmadı ancak yıllar geçtikçe ünü sürekli arttı. 19. Yüzyıl?ın sonlarına doğru ?Rubiyatlar?ın ünü başını alıp gitti. Eleştiriler, revizyonlar yayınlandı. Akademisyenler çevirinin faydalarını tartıştı, Fitzgerald?ın icat ettiği dörtlüklerini başka şairler çıktı ve Rubiyat şiirin önemli çalışmalarından biri haline geldi.
1919 itibariyle Fitzgerald?ın çevirisinin 447 farklı şekli vardı. 2007?de Batı?da Fitzgerald ve diğer çevirileriyle birlikte Rubiyat?ın bin 330 türü yayınlandı. 20. Yüzyıl?da Rubiyat, hayatın her alanına girdi. Otomobilden din ve siyasete kadar farklı alanlarda Rubiyat taklitleri ortaya çıktı. Kısaca Rubiyat, modern hayatın heyecanlarını ve endişelerini keşfetmek için bir araç haline geldi.
Teksas?taki sergi, ?Ortaçağ İran şiirinin bir çevirisi nasıl olup da Batı?daki en meşhur kitaplardan biri haline geldi?nin de cevabını arıyor.
Sergi bu hikayeyi dört bölümde anlatıyor. ?Şairlerin Rubiyatı?, Hayyam ve Fitzgerald ile ilgili materyalleri ve İngiliz İmparatorluğunun Orta Doğu ve İran?daki edimleriyle çevirinin yayınlanmasının tarihini anlatıyor. ?Ömer Kültü?, Rubiyat?ı değerli bir ?Oryantal? konu haline getiren estetik trendleri araştırıyor. ?Herkesin Rubiyatı? bölümünde korsan baskılardan modernist edebiyat yazımına kadar Rubiyat?ın yerini betimliyor. ?Hayyam?ın Peşinde? ise bugün İran?daki insanların Hayyam?ı nasıl yorumladıklarını ve deneyimlediklerini inceliyor.
Sergilen eserler arasında, eski İran yazmaları, ilk Batı dillerine çeviriler, el yazımı kitaplar, minyatürler, Elihu Vedder?in resimli baskısı, Titanik?de kaybolan mücevherli baskısı sayılabilir.
Son bölümde ayrıca Ransom Merkez Koleksiyonları Asistanı Jill Morena?nın bir filmi gösteriliyor. 2008?de İran?a giden Morena?nın belgeseli Rubiyat?ın edebiyat profesörü, halı satıcısı şair, esnaf ve film yapımcısının hayatındaki yerini anlatıyor.
