İhale şikayet sisteminde yeni dönem

Yeni şikayet sistemi çerçevesinde, Kamu İhale Kurumu (KİK), artık, kuruma gelen ihbarlar ve medyaya yansıyan haberler üzerine kendiliğinden inceleme başlatmayacak.

Kuruma yapılacak şikayetlerde, ''itiraza konu edilen hususların ve dayanakların net bir şekilde ortaya konulması'' gerekecek. Kamu İhale Kurumu, itirazen şikayetlerde eskiden olduğu gibi tüm dosyayı ele almayacak. İnceleme, şikayet konusuyla sınırlı olacak.

İdarelerin ihale, kendi istedikleri kişiye gitmediğinde iptale yönelmesi gibi bir risk karşısında ''ihale iptal kararlarını incelemeye alan Kamu İhale Kurumu, artık yalnız ''şikayet üzerine iptal kararlarını inceleyebilecek. Bu konuda hak aramak isteyenler İdare Mahkemelerine başvuracak.

-ŞİKAYET BAŞVURU BEDELLERİ ARTIRILDI-

Pazartesi gününden itibaren Kuruma yapılacak itirazen şikayetlerde, yeni başvuru bedelleri geçerli olacak. 301 TL olan itirazen şikayet başvuru bedeli, ihalenin türü ve büyüklüğüne göre 1.000-4.000 TL arasında değişecek.

Yeni sistemle, 122 güne uzayabilen şikayet süreci, 50 güne kadar indirilecek.

Bu çerçevede ihale ilanı ve dokümana yönelik şikayet başvuruları, ihale tarihinden en geç 3 gün öncesine kadar yapılabilecek. İhale gerçekleştirildikten sonra ilana veya dokümana yönelik şikayet başvurusu kabul edilmeyecek.

Kamu İhale Kurumuna itirazen şikayet başvuruları, ihale türüne göre 10 ile 20 gün arasında sonuçlandırılacak.

-KİK BAŞKANI GÜL-

Yeni şikayet sistemine yönelik AA muhabirinin sorularını yanıtlayan Kamu İhale Kurumu Başkanı Hasan Gül, amaçlarının, ''şikayet sistemini olumsuz yönde kullanan, pazarlık konusu haline getirenlerin önüne geçmek olduğunu söyledi.

''Kamuoyunda ihaleleri şikayetin zorlaştırıldığı gibi bir algı oluştuğu;; belirtilerek, görüşünün sorulması üzerine Gül, ''Hiçbir zorlaştırıcı tarafı yok. Biz sadece şunu istiyoruz; ihaleye katılmaya gerçekten niyeti olan, iş almak niyeti olan kişi hakkını biraz daha ciddi şekilde arasın;; dedi.

-''ÇOK DÜŞÜK BEDELLİ İHALELERİ ŞİKAYETİN BİRAZ ÖNÜNE GEÇER-

''Örneğin ben sizin söylediğiniz ölçülerde iyi niyetle şikayet başvurusu yapacağım, ama 301 lira yerine 4 bin lira ödemek, bütçeme ağır gelir. Bu durum, şikayetin önünü kesmez mi? sorusuna Gül, şu karşılığı verdi:

''Bize 5-10 bin liralık iş için çok sayıda şikayet geliyor. Biz şunu diyoruz; en azından herkes şikayet hakkını kullansın ama 5 bin liralık 10 bin liralık bir ihalenin de şikayet edilmesi, şikayet mantığına çok da fazla uymuyor. Biz diyoruz ki artık biraz daha büyük ihaleler şikayet edilebilir olsun, çok küçük bedelli ihalelerin şikayet edilmesinin biraz önüne geçer, onun dışında çok büyük etkisi olmaz.

''5.000-10.000 liralık ihaleler KİK için düşük olabilir ama bu tür küçük ölçekli ihaleleri takip ederek iş yapan kesimler var;; denilmesi üzerine de Gül, ''Dediğiniz doğru, ben bu başvuru bedelleri eleştirilmez anlamında söylemiyorum ama ülke uygulamalarına baktığınız zaman hiç bedel almayan ülkeler de var, 20 bin avro başvuru bedeli alan ülkeler de var;; dedi. Gül, şöyle devam etti:

''Tabii bütün iyileri aynı sistem içinde toplayabilme gibi bir şansımız yok. Biz şunu diyoruz; Kamu İhale Kurumunun sağlıklı bir inceleme yapabilmesi için incelediği dosya sayısının belli sınırlar içinde olması lazım. Olur biz her dosyaya bakalım, bin liralık ihaleye de bakalım keşke hepsine bakabilseniz. Burada varılmak istenen nokta genelde şu; makul sayıda ihaleyi incelemek ve onlarla ilgili kararı oluştururken olayın tüm taraflarını gerekirse dinleyip tüm belgeleri sağlıklı bir şekilde inceleme vaktinin olması.

Gül, 301 lira yatırılarak kamunun 10 milyon, 100 milyon liralık yatırımlarının 2-3 ay gecikmesine yol açılabildiğini kaydederek, ';Bir de kamu tarafından, toplum tarafından maliyetine baktığınız zaman bunun bir şekilde dengeli olması lazım. Bin lira 4 bin lira bile bu dengeyi sağlayamaz;; dedi.

-''KURUL KARARLARI TASNİF EDİLEREK YAYIMLANACAK-

KİK Başkanı Gül, kamu ihale kurulu kararlarını tasnif ederek, internet sayfasında yayımlamak üzere çalışma yürüttüklerini bildirdi. Çalışmanın 2-3 ay içinde tamamlanacağını ifade eden Gül, özetle şunları kaydetti:

''Gerek idarelere gerekse şikayetlerde bulunanlara diyeceğiz ki; bize yaptığınız başvurularda ulaşabileceğiniz karar sonuçları bu olacak. Kurul kararlarını az çok tahmin edilebilir hale de getirmeye çalışacağız.

Bir de şunu umuyoruz; şikayet başvurularının pek çoğu idareye başvuru aşamasında çözülebilecek. İdare, kurula gitse zaten şu karar çıkacak, (ben bu safhada çözeyim) diyebilecek.

Mümkün olduğu kadar az şikayete yol açacak, bir kısmını idare safhasında çözdürecek, kurula ise çok fazla şikayet getirmeyecek bir sistem aslında ideal olan. Bunu söylerken şöyle bir endişem var, buradan hep 'kurul görevden mi kaçıyor; gibi anlaşılıyor? Bunu böyle algılamamak lazım, herkesin, her kurumun sağlıklı olarak sonuçlandırabileceği belli bir iş kapasitesi olur.

-''ALANIN DARALMASI..'-

''İhbar ve haberler üzerine re;sen inceleme yetkisi kalkıyor, şikayetleri sınırlandırıcı bir sistem getiriliyor. İdarelerin iptal kararları büyük ölçüde Kurul incelemesi dışında kalıyor. Neden böyle bir daralmaya ihtiyaç duydunuz? sorusuna karşılık Gül, şöyle konuştu:

''Her şeyi yapmaya çalışmak, kişinin hiçbir şeyi tam yapamaması gibi bir sonuca götürüyor. Gelinen noktada KİK;e şikayetler her yıl yüzde 20-30 artıyor. 2003;de 800 şikayetle başladık, 2008;de 5.500 oldu. KİK, esas itibariyle mevzuatı düzenlemek, idarelere yol göstermek, eğitim vermek yani sistemin düzgün çalışmasını sağlamak iken görevinin önemli bir bölümü sadece şikayetleri sonuçlandırmaya çalışan bir kurum haline geldi. Böyle bir sistem çalışabilir bir sistem değil. İhale sayısı bizden çok daha fazla olan ülkelerde bile şikayet sayısı çok daha sınırlı.

Biz bu tüm şikayetlerin hak arama adına yapıldığına inansak yine inceleriz, n;apar eder, farklı bir takım yöntemler geliştirir, inceleriz. Ama bizim geldiğimiz nokta ve kurumlardan bize iletilen tüm geri dönüşler, bu şikayet hakkının gerçekten büyük ölçüde suistimal edildiği yönünde.

Geldiğimiz noktada şuna karar verdik; bu şikayetler gerçekten tamamı hak arama amaçlı değil, sistemdeki bir takım bozukluklardan kaynaklanıyor. Biz bu sistemdeki bozuklukları düzeltelim.

-''ZAMAN GÖSTERECEK-

''Yeni şikayet sistemiyle hedeflediğiniz noktaya ne kadar yaklaşıp yaklaşamadığınızı, faydalı olup olmadığını nasıl kontrol edeceksiniz? sorusuna Gül, şu karşılığı verdi:

''Zaman içinde göreceğiz, şimdiden bir şey demek çok iddialı olur. Şahsi kanaatim eskisine göre çok daha faydalı, verimli, amaca uygun bir sistem. Kimi haklı göstereceği uygulamada belli olur. Şikayetin kalitesini artırmaya çalıştık diye özetleyebiliriz.;;

-''REKABET İLE İLGİLİ OBJEKTİF ÖLÇÜLER YOK-

Gül, ''İdarelerin ihale iptal kararlarını, şikayet üzerine iptaller dışında Kurul incelemesi dışında tutmanızın nedeni nedir? sorusunu da şöyle yanıtladı:

''Tekliflerin verilmesi aşamasına kadar idarenin yaptığı ihale iptallerine bakılmasının çok faydası olmaz. Asıl itibariyle teklif verildikten sonra iş biraz daha ciddiyet kazanıyor. Çünkü orada hep şöyle bir risk var; idare kendi istediği kişinin ihale üzerinde kalmadığı için bu ihaleyi iptal ettirmiş olabilir.

İdarelerin ihale iptallerinin yaklaşık yüzde 80;ini rekabet sağlanamadığı gerekçesine dayalı. Rekabet sağlanamadığı şeklinde idarenin iptal kararı bize şikayete geldiği zaman, bizim de KİK olarak bir takım objektif ölçülerimiz yok hakikaten rekabetin sağlanıp sağlanmadığına yönelik. Bir takım hislerle, yorumlarla, varsayımlarla sonuçlandırılıyor.

Bunun incelenmesi elbette bir tercih olabilir, incelenmemesi de. Lehte ve aleyhte bir takım söylenebilecek hususlar olmakla birlikte denenmesi gereken bir şey diyoruz. Bunu da yine uygulamada görmek lazım.

KİK Başkanı Gül, başka bir soru üzerine bu konuda hak arayacakların durumu idari yargıda dava konusu yapabileceklerini söyledi.

Gül, idarelerin şikayet üzerine verdikleri iptal kararları için Kamu İhale Kurumuna yine başvurulabileceğini kaydederek, ''İdare şikayet üzerine, ihale üzerinde kalanı eliyor ve örneğin 2.ye gitmesi gerekirdi diyor. Daha sonra da ihaleyi iptal ederek, şikayet edenin hakkını almasını engelleyebilir. Bu konuda bize başvurulabiliyor;; dedi.