Türkiye Ekonomik ve Sosyal Etüdler Vakfı TESEV, Kürt sorununa barışçıl, demokratik ve kalıcı çözüm bulmak amacıyla 7-8 Haziran tarihlerinde Diyarbakır'da bir çalıştay gerçekleştirdi. 'Kürt Sorununun Çözümüne Dair Bir Yol Haritası: Bölgeden Hükümete Öneriler' başlığı altında çıkan raporun amacı sorunun birinci derece muhatabı olan Kürtlerin seslerini hükümete ve Türkiye toplumuna duyurmalarına aracılık etmek.
TESEV'in raporu Kürt toplumunu temsil ettikleri düşünülen çeşitli uzmanların, kanaat önderlerinin, siyasilerin ve sivil toplum temsilcilerinin görüşlerine dayanılarak oluşturuldu.
Raporda Kürt sorununun sürekli olarak bir güvenlik ve son 25 yıl boyunca da terör sorunu olarak görüldüğü belirtildi.
Ancak yine rapora göre, bu bir terör sorunu değil; etnik, kültürel, hukuki, siyasal, sosyal, ekonomik ve psikolojik boyutları olan bir sorun.
Raporda ayrıca, devletin kalıcı bir barış tesis etmeye yönelik bir politika izlememiş olmasının, çözüm yönünde önemli fırsatların kaçırılmasına yol açtığı ifade ediliyor.
'Soruna 'geri kalmışlık' olarak bakılmamalı'
Raporda, bugüne kadar Kürtlerle devlet arasında bir siyasi sorun olan Kürt sorununun son dönemlerde hızla bir Türk-Kürt çatışmasına dönüşmesi tehlikesine işaret ediliyor ve ''Toplumsal barışın tesis edilmesi ve sorunun taraflarının birbirleriyle konuşmalarının sağlanması amacıyla 'çözüm dili'nin oluşturulmasında hükümete, medyaya, Kürt ve Türk siyasilerine aydınlara ve sivil topluma önemli roller düşmektedir' deniliyor.
CNN TÜRK'ye yayınlanan 'Editör' programına katılan TESEV Demokratikleşme Programı Yöneticisi Dilek Kurban, soruna sadece bir geri kalmışlık ve az gelişmişlik olarak bakılamayacağını da söyledi.
Kurban, 'Siyasi açıdan bakacak olursak, sınır içinde ve dışında bütün operasyonların bir an önce durdurulması, PKK'nın silah bırakması için Kürt sivil toplum kuruluşlarının ve siyasi kuruluşların aracılığına başvurulması... Hükümetin söyleminin, devletin politikalarının ve yasalarının dili de çok önemli. Baktığımız zaman bugüne kadar atılan adımlarda örneğin Kürt kelimesi telafuz edilmiyor. Bunun telafuz edilmesi gerektiği söyleniyor. Bir de onurlu çözümden yana insanlar. Dolayısıyla pişmanlık karşılığında affın sorunu çözmeyeceği söyleniyor' dedi.
Raporda çözüm için yer alan bazı öneriler şöyle:
- Çözüm için sivil ve demokratik yeni bir anayasa olmaksızın Kürt sorununa kalıcı bir çözüm mümkün olamaz
- Kürt siyasi partiler ile diyalog kurulmalı
- Temel hak ve özgürlüklere ilişkin yasalar yeniden düzenlenmeli
-Ders kitaplarında Kürtler hakkında ayrımcı ifadeler ve yanlış bilgiler temizlenmeli
- Eğitim kurumlarında Kürtçe ikinci dil veya seçmeli dil olarak kullanılabilmeli
- GAP eylem planı olağanüstü hal ile yönetilmiş olan illeri esas almalı
- Yatırımların artması için bölgeye özel bir teşvik sistemi geliştirilmeli ve cazibe merkezleri oluşturulmalı
- Turizmin geliştirilmesi için politikalar oluşturulmalı
- Sınır ticaretinin önündeki engeller kaldırılmalı
- Mayın temizleme çalışmaları bütün komşu ülke sınırlarını kapsamalı
- Tarım ve hayvancılığın yeniden canlandırılması için özel önlemler alınmalı
- Yoksullukla mücadele için siyasal çözüm beklenmeden acilen bir eylem planı geliştirilmeli
- Çocukların eğitim, barınma ve güvenli yaşam gibi temel hakları ve kadınlar için politikalar geliştirilmeli
Raporda köye dönüşlerin sağlanması için, mağdurlara göç öncesi yaşamlarını yeniden kurmalarını sağlayacak yardımların yapılabilmesi gerektiği de belirtiliyor.
Raporda ayrıca, adaletin tesisi için devletin Kürtlere karşı taşıdığı sorumluluğunu kabul etmesi gerektiği yer alıyor.
Raporda Kürt sorununun sürekli olarak bir güvenlik ve son 25 yıl boyunca da terör sorunu olarak görüldüğü belirtildi.
Ancak yine rapora göre, bu bir terör sorunu değil; etnik, kültürel, hukuki, siyasal, sosyal, ekonomik ve psikolojik boyutları olan bir sorun.
Raporda ayrıca, devletin kalıcı bir barış tesis etmeye yönelik bir politika izlememiş olmasının, çözüm yönünde önemli fırsatların kaçırılmasına yol açtığı ifade ediliyor.
'Soruna 'geri kalmışlık' olarak bakılmamalı'
Raporda, bugüne kadar Kürtlerle devlet arasında bir siyasi sorun olan Kürt sorununun son dönemlerde hızla bir Türk-Kürt çatışmasına dönüşmesi tehlikesine işaret ediliyor ve ''Toplumsal barışın tesis edilmesi ve sorunun taraflarının birbirleriyle konuşmalarının sağlanması amacıyla 'çözüm dili'nin oluşturulmasında hükümete, medyaya, Kürt ve Türk siyasilerine aydınlara ve sivil topluma önemli roller düşmektedir' deniliyor.
CNN TÜRK'ye yayınlanan 'Editör' programına katılan TESEV Demokratikleşme Programı Yöneticisi Dilek Kurban, soruna sadece bir geri kalmışlık ve az gelişmişlik olarak bakılamayacağını da söyledi.
Kurban, 'Siyasi açıdan bakacak olursak, sınır içinde ve dışında bütün operasyonların bir an önce durdurulması, PKK'nın silah bırakması için Kürt sivil toplum kuruluşlarının ve siyasi kuruluşların aracılığına başvurulması... Hükümetin söyleminin, devletin politikalarının ve yasalarının dili de çok önemli. Baktığımız zaman bugüne kadar atılan adımlarda örneğin Kürt kelimesi telafuz edilmiyor. Bunun telafuz edilmesi gerektiği söyleniyor. Bir de onurlu çözümden yana insanlar. Dolayısıyla pişmanlık karşılığında affın sorunu çözmeyeceği söyleniyor' dedi.
Raporda çözüm için yer alan bazı öneriler şöyle:
- Çözüm için sivil ve demokratik yeni bir anayasa olmaksızın Kürt sorununa kalıcı bir çözüm mümkün olamaz
- Kürt siyasi partiler ile diyalog kurulmalı
- Temel hak ve özgürlüklere ilişkin yasalar yeniden düzenlenmeli
-Ders kitaplarında Kürtler hakkında ayrımcı ifadeler ve yanlış bilgiler temizlenmeli
- Eğitim kurumlarında Kürtçe ikinci dil veya seçmeli dil olarak kullanılabilmeli
- GAP eylem planı olağanüstü hal ile yönetilmiş olan illeri esas almalı
- Yatırımların artması için bölgeye özel bir teşvik sistemi geliştirilmeli ve cazibe merkezleri oluşturulmalı
- Turizmin geliştirilmesi için politikalar oluşturulmalı
- Sınır ticaretinin önündeki engeller kaldırılmalı
- Mayın temizleme çalışmaları bütün komşu ülke sınırlarını kapsamalı
- Tarım ve hayvancılığın yeniden canlandırılması için özel önlemler alınmalı
- Yoksullukla mücadele için siyasal çözüm beklenmeden acilen bir eylem planı geliştirilmeli
- Çocukların eğitim, barınma ve güvenli yaşam gibi temel hakları ve kadınlar için politikalar geliştirilmeli
Raporda köye dönüşlerin sağlanması için, mağdurlara göç öncesi yaşamlarını yeniden kurmalarını sağlayacak yardımların yapılabilmesi gerektiği de belirtiliyor.
Raporda ayrıca, adaletin tesisi için devletin Kürtlere karşı taşıdığı sorumluluğunu kabul etmesi gerektiği yer alıyor.
