BOTAŞ'ta gizli pazarlık!

Doğal gaza yapılan yüzde 22 zam nedeniyle vatandaştan zam isteyerek, baharda fiyatların düşeceğini söyleyen BOTAŞ Genel Müdürü Saltuk Düzyol?un kompresör ihalesinde işi üstlenecek firma ile bu firmaya makine satacak olan üreticiyi buluşturup, kompresör işini geciktirmeden bitirme konusunda fiyat pazarlığı yaptığı Mavi Hat soruşturmasının iddianamesine yansıdı.

İddianameye göre, 24 Kasım 2006 tarihinde Çorum il'ine yapılacak kompresör istasyonu ihalesinde Genel Müdür ihaleye giren ÖZTAŞ firması ile SOLAR firması arasında fiyat pazarlığı yaptı. İhaleye beş firma teklif verdi, en düşük teklif (BOTAŞ?ın ihale değerlendirme fiyatına göre) Rus malı kompresör teklifi ile Metot firması, ikinci sırada ise ABD malı SOLAR kompresörüyle ÖZTAŞ oldu.

Genel Müdür, ihaleye ikinci sırada giren ÖZTAŞ firmasının kazanması için SOLAR firmasından 1 milyon dolar ÖZTAŞ?a indirim yapmasını istedi. Genel Müdür, ihaleye giren diğer firmanın vatan haini olduğunu ve ona ihaleyi veremeyeceğini söyledi. Tüm bu konuşmalar ihalenin sonuçlandığı 25 Ocak 2007 tarihinden 15 gün önce oldu.

Geçen yıl BOTAŞ?ta başlatılan yolsuzluk operasyonunda tanıkların dinlenmesinde kamuoyunun bilmediği ihale pazarlıkları gün yüzüne çıkmaya başladı. Mavi Hat soruşturmasının 20 Ekim 2008 günü yapılan duruşmasında tanıklar dinlenirken, ABD menşeli kompresör üreticisi SOLAR firmasının Türkiye Temsilcisi tanık Cem Türkmen?in sözleri hem mahkeme heyetini hem de dileyicileri hayrete düşürdü. Cem Türkmen, kendilerinin Türkiye?deki yöneticilerle iyi ilişkiler kurduklarını anlatırken, ihale öncesinde ve ihale süreci devam ederken yöneticilerle yakın ilişkilerin önemine vurgu yaptı. Çorum iline yapılacak kompresör ihalesinde daha önceki ihalelerden farklı olarak teknik şartnamenin değiştirildiğini, bu süreçte ihale komisyonu başkanı Şakir Arıkan?la görüştüklerini, Arıkan?ın kendilerinden, ihaleye girecek firmalara iyi teklif vermelerini istediğini söyledi.

İhaleye sadece ABD malı kompresörlerin gireceğini beklerken ihalede Rusya menşeli malı görünce şaşırdıklarını, Şakir Bey?e sitem ettiklerini belirtti.

İddianamede sayfa 766-767?de geçen konuşma, ihalede fiyat teklifinin alındığı 24 Kasım 2006?da fiyatların açılmasından 3 saat sonra geçen şu görüşme aktarıldı:

-İHALE SONRASI GÖRÜŞME-

?CEM: Alo.

ŞAKİR: Merhaba. İyi akşamlar nasılsın Cem Bey.

CEM: Sağolun, pek iyi değiliz.

ŞAKİR: Ne oldu.

CEM: Bugün ihale oldu, Rubil Bey Rus malı teklif etti.

ŞAKİR: He.

CEM: Halbuki bize söz vermişti, ben Rus makinası teklif etmeyeceğim diye. Rus malı kabul eder misiniz, her şey size bağlı.

ŞAKİR: Rus malı ikinci sırada.

CEM: Efendim, ÖZTAŞ 3 milyon ucuz ama yakıt tüketim değerleriyle Rubil Bey birinci sırada. Bizim yakıt değerlerini gördükleri için daha altına düşmüş.

ŞAKİR: Öyle mi. He anladım o zaman sıkıntılı.

CEM: Evet, artık siz Rus makinasını kabul ederseniz onun, etmezseniz ÖZTAŞ?ın öyle gözüküyor.?
Bu arada, ihaleden birkaç dakika sonrasında ihale komisyonu üyesi Faruk Ceylan?la ve ihale müdürü Siyami Hıdıroğlu da kendi aralarında konuşurken, ?Yine ihaleye Rubil girdi, ne yapacağız? derken, ?İncelemeye bile gerek yok eleriz? diye beyanları da iddianameye yansımıştı. Şimdi, mahkeme heyetinin bu görüşme ve tek bir firmaya göre teknik şartname hazırlandığı iddialarını incelemesi bekleniyor.

SOLAR firması yetkilisi Cem Türkmen daha sonra BOTAŞ Genel Müdürü Saltuk Düzyol?un ÖZTAŞ firması yetkilisi Ahmet Öztek?le birlikte kendoilerini de makamına çağırdığını, kendilerinden fiyat indirimi istendiğini ve bunu yapımcı firmaya indirim olarak yansıttıklarını söyleyince, mahkeme heyeti, tüm bunların ihale süreci devam ederken olup olmadığını sorunca, Cem Türkmen, ?Evet, ihale henüz sonuçlanmamıştı, ancak bu fiyat pazarlığının Genel Müdür Saltuk Düzyol tarafından nasıl formüle edildiğini bilmiyorum? dedi. 10 Ocak 2006 tarihinde yapılah ve Ahmet Öztek ile ÖZTAŞ?ın patronu olan ve firari sanık olan Fethi Özkoç arasında geçen bu pazarlıklar iddianamede sayfa 773-774?te geçti. İhalenin onaylandığı 25 Ocak 2007 tarihinden 15 gün önce geçen bu konuşma şöyle:
-İHALE ONAYI ÖNCESİ GÖRÜŞME-
?AHMET: Ağabeycim merhaba.

VEHBİ: Merhaba, ne var ne yok.

AHMET: Şimdi işlerin şekli biraz karışık, Saltuk Bey bizimle
görüştü.

VEHBİ: Hı.

AHMET: Ondan sonra o biraz tabii biliyorsun... bir adam, ondan sonra ben şunu yaptım. Adamın bana verdiği şimdilik 1 milyondan bunlara 288 bin verdim. 288 bin şunu ifade ediyor, gaz tüketim değerlerini de değerlendirmeye aldığın zaman, Rus makinasıyla bizim aramızdaki fark 199 bin dolar, ben aradaki bu farkı ortadan kaldırdım. Yani 100 bin dolarlık bir avantaj oluyor. Ondan sonra Saltuk diyor ki 288, 300 falan filan ben bunları konuşmak için sizleri çağırmadım dedi, ben de bana müsaade edin gideyim, dedim.

VEHBİ: He.

AHMET: Yok oturun, dedi. Bu daha Amerikalı yok Amerikalı... bekliyor biz içeride konuşuyoruz.

VEHBİ: Hı.

AHMET: Dedim ki bugün gelinen noktada bu adamlar bana 500 bin dolar indirim yaptılar.

VEHBİ: Hı.

AHMET: Bu 500 bin doların 288 binini size verdim, benim hesabına göre aradaki fark 190 bin doları izole ettim (Rus malı teklif eden firma ile Metot ile ABD malı teklif eden ÖZTAŞ?ın arasındaki farkı anlatıyor) sonra adam, Saltuk Amerikalıyı çağırdı.

VEHBİ: Hı.

AHMET: Saltuk dedi ki, arkadaş ben bir müteahhidim, ben bu adamdan memnunum, sizin makinanızı almak istiyorum.

VEHBİ: He.

AHMET: İkinci olan firmayla da vatan haini olduğunu düşünüyorum, dedi. Yani onu bile söyleyebilirim, çünkü yüzüne de söyledim, dedi.

VEHBİ: He.

AHMET: Ee onlan çalışmak istemediğine göre bu işi sizle yapmak istiyorum ama benim de bağlı olduğum bir takım kurallar var bazı olaylar var bunları size açıklamak durumunda değilim.

VEHBİ: Eee.

AHMET: Benim elimi kuvvetlendirecek bir indirim yapmanız lazım.

AHMET: Patronlarınızla görüşün, bana deklare ediniz, şu Amerikalı şimdi buraya geliyor, ben bunlarla çalışmaya devam edeceğim, adam 1 milyondan sonra bir şey verdiği zaman bunun aynısını idareye yansıtacak mısınız, ona göre konuşmam lazım adamlan.

VEHBİ: ...

AHMET: Yani adam ona vatan haini diyor adamın tuhaf bir ismi var, Rubil. Evet, evet Rubil?e söylüyor.

VEHBİ: Rubin, Rubin?e söylüyor.

AHMET: Evet.

VEHBİ: O zaman bu iş bitmiş zaten, bu ona veremez.

AHMET: Eee abi şimdi ona veremez bu işi ya iptal eder yani çok...

VEHBİ: İptal edemez gaz sıkıntısı ortada gayet net bir şekilde...?
Mahkeme tutanaklarına geçen bu beyanlardan sonra davanın ilerleyen safhalarında halen BOTAŞ?ın Genel Müdürü olan Saltuk Düzyol?un ifadesinin alınıp alınmayacağı merak ediliyor. Konuşmaları yapan ÖZTAŞ firması yetkilisi Ahmet Öztek Emniyet?teki ifadesinde bu konuşmaları doğrulamış bulunuyor.

Konu üzerinde yaptığımız araştırmada, kompresör ihalesinin pazarlık usulüyle değil, açık ihale usulüyle yapıldığı, 24 Kasım 2006 tarihinde fiyat tekliflerinin alındığı, ihaleye 5 firmanın teklif verdiği, bunlardan ÖZTAŞ?ın ikinci sırada olduğu ve ABD malı SOLAR firmasını teklif ettiği, ihalede birinci sırada olan Rusya malını öneren Metot firmasının elendiği, bu firmanın teklif ettiği Rus malının kabul edilmediği ve ihalenin 25 Ocak 2007 tarihinde ÖZTAŞ?a verildiği anlaşıldı. İhale süreci devam ederken Genel Müdür?den başlamak üzere, ihale komisyon başkanı, ihale müdürü ve komisyon üyesinin konuşmaları ve firma yetkilisinin tanıklıkları ihalenin ne şekilde sonuçlandığını göstermektedir. 11. Ağır Ceza Mahkeme heyetinin olaya batış tarzı bilinmemekle birlikte, bu tür görüşmelerin TCK 235?inci maddesindeki ihaleye fesat karıştırma suçunun unsurlarına girebilir. İhale kanunu uzmanları ve hukukçular, ihale öncesinde komisyon yetkililerinin firmalarla görüşme yapmalarının doğal olduğunu, ancak şartnamelerin tek bir firmaya göre yapılmasının ihale kanununa aykırı olduğunu ifade ediyorlar.

İhalede fiyat teklifleri alındıktan sonra yetkililerin üçüncü kişilerle görüşmeler yapmasını, değerlendirmelerinin yanlış olacağını, hele hele tekliflerle ilgili olup da gizli kalması gereken bilgilerin paylaşımının ihalele fesata kadar gidebileceğini belirtiyorlar. En önemlisi de, fiyat teklifleri alındıktan ve ihale kararı ihaleye giren firmalara resmen tebliğ edilmeden ihale üzerinde firma yetkilileriyle görüşmeler yapmak, yorumlar yapmanın kabul edilemez olduğunu ifade ediyorlar. Hele hele açık ihale yönteminde fiyat müzakeresi yapılamıyor. Gizli kalması gereken bilgilerin paylaşılması, ihaleye katılan firmaların ihale sürecine katılımının engellenmesi sözkonusu olabilir. Tüm bu konular önümüzdeki günlerde yargılama sonucunda ortaya çıkacak.