Yönetmen Necati Sönmez'in 'İbret olsun diye' adlı belgeseli, Romanya'da düzenlenen 'DocumFest-Uluslararası Belgesel Film Festivali'nde özel mansiyon ödülü kazandı.
Yapılan açıklamada, Romanya'nın Temeşvar kentinde düzenlenen festivalde, Necati Sönmez'in yönettiği 'İbret olsun diye' adlı belgesel filmin, 'yaratıcı belgesel' dalında yarışan 28 film arasında özel mansiyon ödülüne layık görüldüğü bildirildi.
İbret Olsun Diye
Yapım Tarihi : 2007
Süresi : 00:52:00
Formatı : Betacam, Renkli, Türkçe; İngilizce altyazılı
Yönetmen - Necati SÖNMEZ
Oyuncular - Salih Sezgin, Halit Çelenk, Şevket Fettahoğlu
Türkiye?de ölüm cezası 2002?de kaldırıldı; en son cezalar 1984?te uygulandı. Bu arada, cumhuriyetin kuruluşundan beri 15'i kadın toplam 712 kişi, başkalarına 'ibret olsun diye' idam edildi. Belgesel, Türkiye?de yaşanmış uygulamalar üzerinden ölüm cezasına insani bir bakış açısıyla yaklaşıyor. Seyirciyi pek çok infaza sahne olan Tarihi Sinop Cezaevi ve Ankara Merkez Kapalı Cezaevi (Ulucanlar) gibi mekânlarda dolaştırırken, mahkûmların son anlarına tanıklık etmeye çalışıyor; bunun olanaksızlığını bilerek? Ve hayatı darağacında sonlanmış olan yüzlerce kişi adına şu soruyu soruyor: Bu insanları niye öldürdük?
?Niye bu insanları öldürdük??
Yönetmen Necati Sönmez?in ?İbret Olsun Diye? belgeseli 26. Uluslararası İstanbul Film Festivali kapsamında ilk kez seyirciyle buluştu. Belgesel, Türkiye Cumhuriyeti tarihinde 712 idam kişinin idam edilişini gözler önüne sererken, ?Biz bu insanları niye öldürdük? sorusunu soruyor.
Türkiye?de ölüm cezası 2002?de kaldırıldı; en son cezalar 1984?te uygulandı. Cumhuriyetin kuruluşundan 1984 yılına kadar 15'i kadın toplam 712 kişi, başkalarına 'ibret olsun diye' idam edildi. ??İbret oldu mu, olmadılar mı??? tartışması her zaman hafızalarda taze dururken, Necati Sönmez bu soruyu sorgulamak için ?İbret Olsun Diye? bir belgesel çekti.
Belgesel, Türkiye?de yaşanmış uygulamalar üzerinden ölüm cezasına insani bir bakış açısıyla yaklaşırken, dönemin tanıklarını da konuşturuyor. Seyirciyi pek çok infaza sahne olan Tarihi Sinop Cezaevi ve Ankara Merkez Kapalı Cezaevi (Ulucanlar) gibi mekânlarda dolaştırırken, mahkûmların son anlarına tanıklık etmeye çalışıyor, idamların ağırlığını tekrardan hissettiriyor?
6 YIL İDAMI BEKLEMEK?
İzleyenlere duygulu anlar yaşatan, yer yer film içinde alkış alan belgesel, tanıklıkların söylemleriyle kendini daha güçlü kılıyor. Tanıklardan biri Salih Sezgin? Sezgin 1980?lerin başında idam cezası alır, Diyarbakır Cezaevinde Sinop Cezaevine sürgün edilir. Sezgin 6 yıl idam edilmeyi bekler. Ölümün soğukluğu hep ensesinde hisseden Sezgin, ?Geceleri saat 3-4?de kadar uyumazdım? diyor. Sonra idam cezası bozulan ve 2000?lerin başında serbest bırakılan Sezgin, o dönemleri hiç unutmaz.
Tarihi Sinop Cezaevi kapatıldıktan sonra müzeye çevrilir ve Sezgin ile yönetmen Sönmez cezaevine gider, gezer, Sezgin?in yattığı, ölüm beklediği yerler, diğer mahkumların idam edildiği yerleri görürler. Sezgin duygulanır, duygularını dile getirmeye çalışır ama duygular yerine gözyaşları akar ve seyirciye ulaşır bu gözyaşı.
?İbret Olsun Diye?, Deniz Gezmiş, Hüseyin İnan ve Ahmet Aslan?ı anlatır, sözü o geceyi yaşayan, onların avukatı Halit Çelenk?e bırakır. Çelenk yaşlı haliyle tekrar yaşar o geceyi anlatırken. Sürekli sözleri ağzına tıkanır, yutkunur, ağlar, burun temizleyerek anlatmaya çalışır, seyirciler alkışlar filmin ortasında?
10-15 KİŞİNİN İDAM CEZASINI VERDİM
Yönetmen Necati Sönmez dönemin diğer tanıklarından idam vermiş bir hakimi, idamları görmüş gardiyanı bulur, tarafları tamamlar. ?O zaman 10-15 idam cezasını ben verdim? diyen dönemin hakimi Şevket Fettahoğlu, ?O zaman yasalar böyleydi, biz de idam cezaları kesiyorduk? diyor. Bir soru üzerine ?Şimdi olsa böyle kararlar vermezdim? diyor.
Ve sözü 19 yıl Tarihi Sinop Cezaevinde gardiyanlık yapan, sonra emekli olan Gardiyan Hasan Gör alır. Gör, şimdi de aynı cezaevinde ama bu sefer başka görevle, turist rehberi olarak çalışır. Eski gardiyan Hasan Gör, belgesel için kamera karşısına geçerken, cezaevini gezdirir, hücreleri anlatır, idamların yapıldığı avluyu gösterir ve ?Burada idamlar oldu. Ben bakmadım? der, yutkunur, kelimeler boğazına takılır.
İlk kez seyirciyle buluşan 48 dakikalık ?İbret Olsun Diye? diye belgeseli hayatı darağacında sonlanmış olan yüzlerce kişi adına şu soruyu soruyor: Bu insanları niye öldürdük?
26. Uluslararası İstanbul Film Festivali, Ulusal Belgesel Film Yarışması. 2007
44. Antalya Film Festivali, Kısa Film ve Belgesel Yarışması. 2007
İ B R E T O L S U N D İ Y E
Yönetmen: Necati Sönmez
Senaryo, Kurgu & Yapım: Emel Çelebi,
Necati Sönmez
Kamera: Necati Sönmez, Özlem Günhan, Ender Yeşildağ
Müzik: Nazım Çınar
Katılanlar: Halit Çelenk, Salih Sezgin, Şevket Fettahoğlu, Hasan Gör
Mektuplar: Erdal Eren, İlyas Has, Hıdır Arslan, Kadir Tandoğan
Seslendirme: Mustafa Ergin, Uğur K. Güler
Danışmanlar: M. Semih Gemalmaz, Uğur Kutay
Format: DVCAM
Süre: 50 dk.
Yapım yılı: 2007
Türkiye?de ölüm cezası 2002 yılında kaldırıldı; en son cezalar 1984?de uygulandı. Bu arada, Cumhuriyetin kuruluşundan beri 15'i kadın toplam 712 kişi, başkalarına 'ibret olsun diye' idam edildi.
Ölüm cezasının en çok gündemde olduğu dönemlerde bile, konu genellikle belli başlı siyasi vakalar ya da ?haksız yere asılanlar? argümanı üzerinden tartışıldı. Sonunda AB uyum çabaları çerçevesinde yasadan kaldırıldı, ama ölüm cezasını savunanlar hiç eksik olmadı.
Belgesel, Türkiye?de yaşanmış uygulamalar üzerinden ölüm cezasına insani bir perspektiften yaklaşıyor. Seyirciyi pek çok infaza sahne olan Tarihi Sinop Cezaevi ve Ankara Merkez Kapalı Cezaevi (Ulucanlar) gibi mekanlarda dolaştırırken, mahkumların son anlarına tanıklık etmeye çalışıyor; bunun olanaksızlığını bilerek? Ve hayatı darağacında sonlanmış olan yüzlerce kişi adına şu soruyu soruyor: Bu insanları niye öldürdük?
?İnanın bu yaşımda ölmeme değil sizleri arkada gözüyaşlı bıraktığıma üzülüyorum. Benimki bir anlık bir şey ya sizler ömür boyunca içinizde bir burukluk, bir acı duyacaksınız. (?)
?Bu mektup elinize geçtiğinde ben ölmüş olacağım. Üzgün değilim. Cezaevlerinde ömür boyu sürüneceğime, hem kendimi hem de sizi yıpratacağıma böylesi daha iyi oldu.
Zaman her şeyin üstünü örter, belki tam anlamıyla olmasa bile büyük oranda örter.?
Kadir Tandoğan, 25 Haziran 1981
