Kongo?da neler oluyor?

Fransa?nın dört katı büyüklükte bir ülke olan Demokratik Kongo Cumhuriyeti?nde (RDC) dünyanın birçok yerinde olduğu gibi yine batılı ülkelerin gözlerin önünde kanlı çatışmalar yaşanıyor. Batılı şirketlerin yer altı zenginliklerini sömürdüğü bölge etnik savaşlar yaşanıyor.

Demokratik Kongo Cumhuriyet?inin Tutsi kökenli isyancılar ile milisleri arkasına alan ordu arasında şiddetli çatışmalar yaşanıyor. Son gelen bilgiler Angola askerlerinin de Kinşasa hükümetine destek amacıyla bölgeye güç yığdırdığı yönünde.

ANGOLA ORDUSU DA MI BÖLGEDE?

Geçmişte soykırımın yaşandığı Ruanda kapılarında yaşanan bu savaşa Angola ordusunun da katılması bölgedeki gerginliği arttıracak. RDC?nin yakın ittifakı olan Angola 1998-2003 arasındaki bölgesel savaş sırasında Ruanda?nın da içinde yer aldığı koalisyona karşı ordusu ile birlikte Kinşasa hükümetinin yanında yer almıştı. Bölgede ?barış misyonu? bulunan Birleşmiş Milletler ve Kinşasa hükümeti Angola askerlerinin varlığını yalanlasa da yerel bir çok kaynak bunu doğruluyor.

Ruanda?da Tutsi kökenli hükümet başkan Paul Kagame?nin de Laurent Nkunda başkanlığındaki Halk Savunma Ulusal Kongresi (CNDP) gerillalarını desteklediği öne sürülüyor.

Kiwanja bölgesinde Salı günü isyancılar ile hükümet yanlısı Mai Mai milisleri arasında yaşanan şiddetli çatışmalardan sonra, isyancı güçler ertesi gün bir temizlik operasyonu yaptı ve onlarca kişi çatışmalarda öldü. Yaşanan savaşlar sadece etnik mücadeleler değil aynı zamanda yer altı zenginliklerinin paylaşımı ile de ilgili.

SOYKIRIMLAR BÖLGESİ

Laurent Nkunda isyancı güçlerin başında bulunuyor. Kongo vatandaşı olmasına karşın, Ruandalı Tutki kökenli olması ile biliniyor. 1994 yılında 1 milyona yakın Tutsi?nin soykırıma uğradığı Ruanda?da Nkunda da Hutuların başlattığı soykırıma karşı savaşmıştı. Ruanda çatışması bittiğinde şu anda Kongo Cumhurbaşkanı?nın babası olan Laurent-Désiré Kabila ile 1997 yılında, o dönemde ismi Zaire olan RDC?de Mobutu iktidarını devirmek için ittifak kurmuştu.

Afrika?daki birçok koloni gibi RDC de 1960?taki bağımsızlığından sonra uzun bir süre diktatörlük ve savaşlar dönemi yaşadı. RDC, Zaire iken 1965?ten 1997?ye kadar ülke General Mubutu tarafından yönetildi. Bu iktidar arkasında yer altı zenginliklerine rağmen yıkılmış bir ekonomi bıraktı. Birinci Kongo Savaşı sırasında devlet darbesi ile Laurent-Désiré Kabila 1997?de iktidarı ele geçirdi. 2001 yılında bir suikast sonucu öldürülmesi ardından oğlu Joseph Kabila iktidarın başına geçti ve 2006 yılındaki seçimlerde yeniden seçildi.

Bu merkez Afrika bölgesi zenginliklerinden dolayı batılıların da iştahını kabartan bir bölge. Ama aynı zamanda çalkantılı geçmişinden bu yana etnik savaşların da bitmek bilmediği bir alan. RDC?nin Ruanda, Uganda ve Burundi ile güçlü diplomatik ilişkileri var. Tüm bu ülkeler az veya çok iç etnik çatışmalara maruz kaldı. Özellikle de Ruanda 1990?lı yıllarda soykırım yaşadı. Bu bölgede ikinci bir savaş da 1998 yılında iç etnik savaşlar olarak ortaya çıktı, 4 milyonu aşkın kişi hayatını kaybetti. Bugün bu iç etnik savaşın yarattığı yıkımların devamı olarak çatışmalar yine yaşanıyor. Çatışmalar tek boyutlu değil. Etnik çatışmalar, sınıf mücadeleleri, iktidar mücadeleleri ve yer altı zenginliğini paylaşım savaşlar iç içe yaşanıyor. Afrika?nın bir çok bölgesinde olduğu gibi burada da ?kanlı elmaslar? çatışmaların temel nedenlerinden biri arasında yer alıyor.

İŞTAH KABARTAN YER ALTI ZENGİNLİKLERİ

İsyanın lideri Laurent Nkunda mücadelesinin amacının Kongolu Tutsi azınlığı korumak olduğunu belirtiyor. Bu durumda Ruanda hükümetinin destek vermesi de mantıklı olarak görünüyor. Bölgede eski soykırımcı Hutular da bulunuyor.

Ama Kuzey Kivu bölgesindeki yer altı zenginlikleri de çatışmaları motive ediyor. Elmasın yanı sıra kalay altın ve özellikle de cep telefonları, bilgisayarlar ve DVD?lerin üretimi için nadir olarak bulunan coltan cevheri bu bölgede çok bulunuyor. Kivu?nun toprakları da çok bereketli. Bu zenginlik komşu ülkeleri de cezp ediyor. Ruanda?nın yanı sıra Uganda da bölgedeki etkisini arttırmak istedi. Coltan avcılığından dolayı batılı şirketler de çatışma ve kaosun sürmesinden yana. Zira bu yer altı zenginlikleri kayıt dışı bir şekilde batıya taşınarak yüksek fiyatlarda kullanılabiliyor. Oysa sükunetin olduğu, demokratik bir ülkede yer altı zenginliklerini bu şekilde gasp edemeyecekler.

BM NE YAPIYOR?

Bölgede tüm gelişmeleri yaşanırken BM ne yapıyor? RDC 2,3 milyon metre kare yüzölçümüne sahip. Diğer bir ifadeyle Fransa?nın dört katı büyüklükte. Kolonyal maceracıların ülkesi olan RDC?de 2002?deki kırılgan barış anlaşmasından sonra BM bir ?barış gücü? gönderdi. MONUC olarak adlandırılan misyonun bugün bölgede 17 bin askeri var. Enik savaşları, yer altı zenginlik trafiği ve felaketsel bir post-kolonyal geçmişe sahip 65 milyonluk bu ülkede BM?nin 17 bin askerlik gücü yeterli mi? Amerikalılar Irak?a yüzbinlerce asker gönderdi. Irak?ın yüzölçümü 437 bin metre kare ve 28 milyona nüfusa sahip. Yada sorunu farklı şekilde sormak gerekiyor. BM burada gerçekten barışı sağlıyor mu? Zira BM üssünün birkaç yüz metre uzağında Kiwanja?da hafta içinde bir katliam yaşandı. BM güçleri üslerinden bile çıkmadığı gibi mağdur olan sivillere yardım bile ulaştırmadı.

FRANSIZLAR GELMESİN

Sivil toplum örgütü Uluslar arası Kriz Grubu sözcülerinden Neil Cambelle Avrupa Birliği?nin de bölgeye birlikler göndermesini istiyor. Ancak bu birlikler içerisinde Fransız kökenlilerin olmasını istemiyor. Ortaya çıkan belgeler Fransız askerlerinin 1994?teki Ruanda katliamının sorumlularına askeri ve diplomatik destek sunduğunu göstermişti. Ruanda mevcut hükümeti de yayınladığı raporlarda eski Fransız Cumhurbaşkanı François Mitterand?ın bu katliamın suç ortağı olduğunu belirtmişti. Fransa?nın olası müdahalesinde Ruanda?nın da isyancı grubu destek vereceği ve bunun da bölgedeki gerilimi daha da tırmandıracağından endişe ediliyor.