Rivayet edilir; II. Abdülhamid tahta çıkışının 25. yılında hapishanelerdeki mahkûmların fotoğraflarını çektirmiş, altına mahkûmiyet sebeplerini yazdırmış ve bu fotoğraflardan seçtiği mahkûmlara da af çıkarmış. II. Abdülhamid'in bu tavrı, Sultan'ın fotoğrafla olan 'sırlı' ilişkisine inceden inceye işaret eder. Sultan II. Abdülhamid, 33 yıl boyunca, çekildiği Yıldız Sarayı'nın ardından yönetirken ülkeyi, ufku çok daha ötelerde dolanıyordu. Uzak ülkeleri, insanları, yaşayışları merak ediyordu. Bu dünyayı keşfetmek için fotoğraf da en iyi araçtı onun için. İmparatorluk topraklarını; Japonya, Çin, Orta Asya, Rusya, Hindistan, Ortadoğu, Balkanlar, Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri'nin önemli şehirlerini fotoğraf karelerine kaydettirdi. Ortaya ise 36 bine yakın fotoğraftan oluşan Yıldız Albümleri adında muazzam bir hazine çıktı.
Son birkaç yıl içerisinde özel kurumların ve devletin gönlünü çelen Yıldız Albümleri, çeşitli başlıklar altında peyderpey yayımlanıyor. Kültür AŞ de Sultan II. Abdülhamid'in albümünden dünya kentlerinin fotoğraflarını yayımladı. 'Sultan II. Abdülhamid'in Arşivinden Dünya' adıyla çıkan eserde Almanya'dan Amerika'ya, Bulgaristan'dan Fransa'ya, Suudi Arabistan'dan Kudüs'e, İran'dan İtalya'ya, Japonya'dan Mısır'a pek çok şehrin fotoğrafı yer alıyor. Kültür AŞ Genel Müdürü Nevzat Bayhan, 'Dünya kültür mirasının paha biçilmez bir eseri olan bu albüm, 1800'lü yıllarda dünyanın farklı ülkelerinden fotoğraf karelerini buluşturuyor. Sultan Abdülhamid'in çabası, görsel tarihin eksik yanlarını tamamlarken, önemli bir arşivi de günümüze bağışlıyor. Kitap, tarihe tanıklık etmek isteyenler için önemli bir kaynak.' diyor.
Fotoğrafa 'tutkun' bir sultan
'Her resim bir fikirdir. Bir resim yüz sayfalık yazı ile ifade olunamayacak siyasî, hissî mânâları telkin eder. Onun için ben, tahrir-i mündericattan (yazılı bilgilerden) ziyâde, resimlerden istifade ederim.' diyen Sultan II. Abdülhamid'in 911 adet albümden oluşan fotoğrafları 1857-1920 yıllarını ayrıntılı şekilde anlatan birer belge niteliğinde denilebilir. Bu fotoğraflar sayesinde Sultan, Mısır'dan Balkanlar'a, Arabistan'dan Kafkaslar'a kadar geniş bir coğrafyayı tanıma imkânına sahip olmuştur. Siyah-beyaz ve renklendirilmiş fotoğraflardan oluşan 'Sultan II. Abdülhamid'in Arşivinden Dünya' adlı kitapta temalar coğrafyaya göre farklılık gösteriyor. Doğu şehirlerinde portreler, çarşılar, dükkânlar, düğünler, çocuklar; Batı kentlerinde ise daha çok tarihî ve kültürel mekânlar yer alıyor. Kitabın sonunda ise fotoğrafçıların biyografileri eklenmiş. Zengin bir şehir kültürü ansiklopedisi hissini veren kitapta dünya kentlerinin fotoğraflı öykülerini okumak mümkün. Yıldız Albümü'ndeki İstanbul fotoğrafları Kültür AŞ tarafından, Mekke ve Medine ile Osmanlı coğrafyasına ait fotoğraflar ise Kaynak Yayınları'nca kitaplaştırılmıştı.
Denilir ki; 'şehirler de bazen insanlar gibi okunur'. Sultan II. Abdülhamid gibi şehirleri fotoğraf üzerinden okumayı seviyorsanız bu fotoğraflı dünya yolculuğu keyifli gelebilir.
Musa İğrek - Zaman
