Küresel mali krizin batılı ülkelerin Irak ve Afganistan savaşlarını hemen etkilemesi beklenmezken uzmanlar, uzun vadede ABD ve AB?nin savunma bütçesinde ciddi kısıtlamalara yol açacağını kaydetti.
ABD ve AB savunma uzmanları kredi krizi nedeniyle devlet bütçelerinden yüz milyarlarca dolar para bankalara aktarılıyor. Uzmanlar bundan dolayı devlet bütçelerinde oluşacak açıklar nedeniyle özellikle uzun vadeli savunma projelerinin meşruiyetini savunmanın zor olacağını belirtti.
SAVUNMA KENDİSİNİ KURTARAMAZ
Buna karşı kriz, harcamaları aşağıya çekmek için 27 ülkenin üye olduğu Avrupa Birliğinde birleşik savunma çağrılarını da güçlendirecek. Londra Uluslararası Stratejik Araştırmalar Enstitüsünden savunma ekonomi uzmanı Mark Stoker ??Ben savunmanın kısıtlamalardan kendini kurtaracağını sanmıyorum?? dedi. Mark, hiçbir hükümetin, sağlık ve eğitimde kısıtlamaya gittiği yerde örneğin çok sayıda uçak almayı meşru göstererek savunamayacağını söyledi.
ABD Savunma Bakanı Robert Gates, geçtiğimiz ay, ABD askeri harcamalarının önümüzdeki yıllarda düşeceği tahmininde bulunarak kesintiler beklemediğini söylemişti. Savunma uzmanları Irak ve Afganistan?daki askeri harcamalarda ciddi bir değişim beklemediklerini kaydetti. Kısıtlamaların sonradan gelişeceğini söyleyen Washington Uluslararası Stratejik Araştırmalar Merkezinden Albay Nathan Feier, ??Savunma bütçesinde alımlar, araştırma ve geliştirme ile modernleştirme gibi alanlarında aşağıya doğru gidişatın etkilerini göreceksiniz??dedi.
Irak ve Afganistan harcamalarını kısıtlama yada savaşı erkenden sonuçlandırma gibi bir yaklaşımı beklemediğini ifade eden Dış İlişkiler Konseyi Savunma Politikası bölümünden Stephen biddle de, mevcut savaşlarla bağlantılı olmayan savunma alanlarının daha fazla baskı altına gireceğini dile getirdi.
NATO KAYGILI
ABD 500 milyar dolar başlangıç bütçesi ile tek başına dünyadaki tüm ülkelerin daha fazla savunmaya para harcıyor. Bununla beraber ABD Irak ve Afganistan?daki savaşlara ayda 12 milyar dolar harcıyor.
ABD Amirali Gary Roughead, geçtiğimiz ay yaptığı bir açıklamada, mali krizin büyük silah projelerinin gözden geçirilmesine yol açarak, orduyu 100 bin personel ile büyütmeyi zora sokacağını söylemişti.
NATO operasyonlar komutanı General John Craddock ise mali krizin boyutlarını bilmediğini ancak NATO üzerinde yaratacağı etkilerden kaygı duyduğunu belirtti. AB ordusunu kurulmasını savunan Fransa Savuma Bakanı Herve Morin de, geçtiğimiz hafta yaptığı bir açıklamada, krizin AB ülkelerinin güçlerini birleştirmesi gereğini gösterdiğini söyledi.
Avrupa Savunma güçlerinin entegrasyonunun halan çok uzak bir ihtimal olduğuna dikkat çeken Askeri bilimci Michael Codner ancak ülkelerin gelişmelerin dayatmasıyla güçleri birleştirmek zorunda kalabileceklerini kaydetti.
BORSALARDAKİ DÜŞÜŞLER DEVAM EDİYOR
Öte yandan, Avrupa ülkeleri borsalarında dün yaşanan büyük kayıplar ardından bugün sabahtan itibaren dalgalanmalar ardından yine inişe yaşandı. Özellikle banka hisse senetleri değer kayıp etmeye devam ediyor.
Sabah saatlerinde yükselişle giren Londra ve Frankfurt borsaları kısa bir süre sonra dünkü kapanış seviyesine geri döndü. Buna karşın bankalar büyük oranda değer kayıp etmeye devam etti. Buna göre Londra borsasında Royal Bank of Schotland hisseleri sabah saatlerinde yüzde 40 değer kaybederken, öğlen saatlerinde yüzde 17?e kadar düştü. HBOS hisseleri yüzde 14, Lloyds TSB hisseleri yüzde 11 ve Barclays yüzde 5 düşüş gösterdi.
Moskova Borsası en önemli iki endekste bu sabah işlemleri durdururken, Asya borsalarında yüzde 5 ile yüzde 3 arasında düşüşler yaşandı.
Bu arada, Avrupa Birliği maliye bakanları dünyadaki mali krizi ele almak üzere Lüksemburg'da olağanüstü toplantılarına başladı. AB Maliye Bakanları Almanya, Fransa ve İngiltere borsalarında dün yaşanan panik ve büyük kayıplar ardından piyasaları yatıştırmayı hedefliyor. İrlanda Maliye Bakanı Brian Lenihan, AB?nin tümünde tasarruf ve mevduatlara 135 bin dolar civarında devlet garantisi verilmesi önerisinin bulunduğunu söyledi.
