Merkez Bankası'nın 1 Ocak 2009 tarihinden itibaren piyasaya süreceği Türk Lirası banknotlarda 12 güvenlik önlemine yer verildi. İşte o önlemler:
Merkez Bankası Başkanı Durmuş Yılmaz'ın ''TL Tanıtım Toplantısı'' sırasında verdiği bilgiye göre, yeni banknotlardaki güvenlik özellikleri 4 gruba ayrılıyor. Bunlar halka, profesyonellere, makinelere ve Merkez Bankasına münhasır özellikler olarak belirleniyor.
Halka ve profesyonellere yönelik özellikler de 12 başlık altında şu şekilde sıralanıyor:
''-Emniyet şeridi: Tüm banknotlarda kağıda gömülü olarak yer alıyor. Banknot ışığa tutulduğunda her 2 yüzden de kesintisiz bir hat şeklinde görülüyor. Şerit üzerinde yer alan kupür değeri ve TL harfleri de okunabiliyor.
-Filigran: Ön yüzünde yer alan Atatürk portresinin küçüğü ile kupür değerini gösteren sayıdan oluşuyor. Banknot ışığa tutulduğunda her 2 yüzden de görülebiliyor.
-Holografik şerit folyo: Bunun dünyada ilk kez uygulanmış bir folyo tipi olduğu belirtildi. Banknotların ön yüzünde bulunuyor ve tasarımla uyumlu çeşitli görsel motiflerden oluşuyor.
Banknot hareket ettirildiğinde parlak ve renkli yansımalar veriyor. Farklı açılardan bakıldığında, ay-yıldız motifin altındaki dikdörtgen şekil içindeki TL harfleri kupür değerine dönüşüyor.
Bu özellik, yeni banknotlarda yer alan, akılda tutulması ve kontrolü kolay en belirgin güvenlik özelliklerinden biri olarak niteleniyor.
-Kabartma baskı: Atatürk portresinin ve üstte yer alan ''Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası'' ibaresinin yanı sıra orta bölümde kupür değerini gösteren sayılar ve yazılarda kabartma baskı bulunuyor.
Baskının en belirgin olduğu yerler sol alt ve sağ üst köşelerdeki kupür değerini gösteren sayılar olarak belirtiliyor.
-Gizli görüntü: Portrenin sağ alt tarafında, yedigen şeklin içinde, banknota yatay konumda göz hizasında bakıldığında kupür değerini gösteren gizli görüntü bulunuyor.
TL banknotlar, yatay olarak tutulduğunda, bu özelliği ekrandaki gibi net şekilde görülebiliyor.
-Bütünleşik görüntü: Banknotlar, ışığa tutulduğunda, sol üst kenarda yer alan şekiller, arka yüzdeki şekillerle birleşerek kupür değerini oluşturuyor.
-BOYUT FARKI-
-Boyut farkı: 5 TL banknotların boyutu 64x130 mm, 10 TL banknotların 64x136 mm, 20 TL banknotların 68x142 mm, 50 TL banknotların 68x148 mm, 100 TL banknotların 72x154 mm, 200 TL banknotların ise 72x160 mm.
TL banknotların 7. güvenlik özelliğini, boyut farkı oluşturuyor. Tüm banknotların uzun kenarında 6 mm, kısa kenarında ise ikili grup olarak 4 mm fark bulunuyor.
Her banknotun kupür değeriyle orantılı olarak uzun olmasının, görme engellilerin paraları tanımalarını kolaylaştıracağı belirtiliyor.
-Renklendirilmiş banknot kağıdı: TL banknotlarında her kupürün hakim renginin açık bir tonu kağıt rengi olarak uygulandı.
-GÖRME ENGELLİLERE YÖNELİK ÖZELLİKLER-
-Görme Engellilere Yönelik Özellikler: Türk Lirası banknotları tasarlanırken, görme engelli vatandaşların ihtiyaç ve beklentilerine özel önem verildi. Tüm banknotlarda aynı bölgede olmak kaydıyla, banknotların ön yüzünde, sol üst kenarda Braille alfabesinden yararlanılarak oluşturulan noktalar, dokunulduğunda hissedilirken, noktaların sayısına ve yerleşim şekline göre kupür değerleri kolaylıkla anlaşılabiliyor. 5 TL'den 200 TL'ye doğru sırasıyla, 1'den 6'ya kadar rakamlar Braille Alfabesi ile yazıldı. Kupürlerde boy farkı ve diğer kabartmalarla birlikte, görme engellilerin banknotu tanımalarını en çok kolaylaştıracak bir diğer özellik de bu noktalar olacak.
-Renk Değiştiren Şerit: Banknotların arka yüzünde, üzerinde kupür değerini gösteren ''sayı'' ve ''TL'' harfleri bulunun Renk Değiştiren Şerit, banknot hareket ettirildikçe yarı şeffaf sarı renkli yansıma veriyor. Banknotlarda mikro yazılar yer alırken, banknotların ön yüzünde, ay-yıldız motifinin içinde, kupür değerini gösteren ''sayılar'' ve ''TL'' harfleri mikro yazılı. Para ile ilgili mesleklerde çalışanlar büyüteçle bu yazıları kolaylıkla görebilecek. Mikro yazıların tüm kupürlerde aynı yerde olması bir başka kolaylık.
-UV Özellikleri: 5 farklı özellik içeren ultraviyole güvenlik özellikleri, özellikle para ile doğrudan ilgili mesleklerde çalışanlar için büyük önem taşırken, normal kağıttan farklı olarak banknot kağıdında UV ışık altında parlama bulunmuyor. UV ışık altında mavi ve kırmızı renkte parlayan kılcal lifler yer alıyor. Emniyet şeridi UV ışık altında, 5 ve 10 TL'de mavi, 20 ve 50 TL'de kırmızı, 100 ve 200 TL'de ise sarı renkte parlama veriyor. Ön yüzde Atatürk portresi alanında, kupür değerini gösteren ''sayı'' ve ''TL'' harfleri belirerek UV ışık altında kırmızı renkte parlama veriyor. Aynı özellikler tüm banknotlar üzerinde bir arada görülüyor. Yine UV ışık altında arka yüzde, kırmızı renkteki seri ve sıra numarası ''canlı ve parlak kırmızı'' yansıma vermekte, siyah renkli seri ve sıra numarası ise ''sarımsı-yeşil'' renge dönüşüyor.
Bu arada, Merkez Bankası Başkanı Durmuş Yılmaz'ın verdiği bilgiye göre, 12 başlık altında, 16 özelliği açıklanan TL banknotlar, açıklanmayan diğer güvenlik özellikleri ile birlikte en güvenilir banknotlar arasında yer alacak.
-TL MADENİ PARALAR-
Yılmaz, toplantıda yeni madeni paralarla ilgili de bilgi verdi.
Buna göre, Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü tarafından düzenlenen tasarım yarışması sonunda, yarışmaya katılan tasarımların içinden 6 eser kullanılmaya değer görüldü.
Tüm madeni paraların arka yüzünde, paranın ortasında, bir daire içinde Atatürk'ün aynı tip rölyefi kullanıldı. Bu rölyef, halen kullanılmakta olan 5 Yeni Kuruş'un üzerinde bulunan Atatürk rölyefinin aynısı. Atatürk rölyefinin çerçevesinde ise ''Türkiye Cumhuriyeti'' yazısı yer alıyor. Her madeni paranın ön yüzünde de standart bazı tasarım özellikleri bulunuyor.
-Ön yüzlerde:
-1 Kuruş: ''Kardelen Çiçeği'' motifi
-5 Kuruş: ''Hayat Ağacı'' motifi
-10 Kuruş: ''Rumi'' motif
-25 Kuruş: Kufi yazı ile geçme desen
-50 Kuruş: ''Boğaziçi Köprüsü'' motifi
-1 TL: Ön yüzünde halka içine yerleştirilmiş bitki formlu bordür ile orta daire içinde Rumi motif bulunuyor.
-TL'YE GEÇİŞ TANITIM KAMPANYASI-
Öte yandan Merkez Bankası, TL'ye geçiş için bir tanıtım kampanyası düzenliyor.
Buna dönük hazırlanan tanıtım afişleri, banknotların, madeni paraların ve öne çıkan güvenlik özelliklerinin yer aldığı bir anlayışla tasarlandı.
Genel broşürlerde ise, banknotların, madeni paraların tasarımları ile halka yönelik 6 temel güvenlik özelliğine dikkat çekildi. Broşürde banknotlarda yer alan şahsiyetler hakkında da kısa bilgilere yer verildi.
Merkez Bankası, TL kampanyasında çocuklara da özel önem verdi. Bu amaçla, içerik, görsellik, dil ve üslup olarak çocukların kolaylıkla anlayabileceği, severek okuyabilecekleri, özel çocuk broşürleri hazırlandı. Bu broşürler de, Milli Eğitim Bakanlığı işbirliğiyle okullarda dağıtılacak.
Halka yönelik genel tanıtım ve bilgilendirme çalışmalarının yanı sıra özellikle para ile uğraşan profesyonellere yönelik, daha kapsamlı ve teknik ayrıntıları içeren bir tanıtım kitabı da hazırlandı. Söz konusu tanıtım malzemeleri, İngilizce olarak da dağıtılacak.
Kampanyanın 2. aşamasında Merkez Bankasının web sitesi de güncellenecek. Yazılı, görsel ve işitsel tüm tanıtım materyallerine web sitesinden de ulaşılabilecek. Web sitesinin çocuklara özel bölümünde ise interaktif oyunlarla yeni paraların çocuklara eğlendirerek tanıtılması hedefleniyor.
Tanıtım toplantısı sırasında kampanyada kullanılacak 2 ayrı televizyon filmi de izlettirildi
Filmin birinde banknotların üzerinde portreleri yer alan kişileri tanıyanların anılarına yer verildi ve bu kişilerin öz geçmişleri hakkında bilgi verildi. Filmde, sanatçı Ahmet Özhan ile, yazar Sunay Akın da yer aldı.
Merkez Bankasındaki tanıtım toplantısına, Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Nazım Ekren, Devlet Bakanı Mehmet Şimşek ile Hazine Müsteşarı İbrahim Çanakcı da katıldı.
-2009'DA TL VE YTL BİRLİKTE KULLANILACAK-
Türkiye, paradan 6 sıfır atılmasını öngören kanun uyarınca 1 Ocak 2005 yılında paradan 6 sıfırı silerek, Yeni Türk Lirası'na geçti.
Daha sonra çıkarılan bir Bakanlar Kurulu Kararı ile paradaki ''Yeni'' ibaresinin kaldırılması kararlaştırıldı.
Bu çerçevede, 1 Ocak 2009'da yeniden Türk Lirasına dönülecek. Ancak, YTL ve TL banknotlar ile madeni kuruş ve yeni kuruşlar 2009 yılı boyunca birlikte tedavülde bulunacak. YTL banknotlarının ve madeni paraların tedavül süresi 31 Aralık 2009 günü sona erecek.
Bu tarihten sonra banknotlar 10 yıl (31 Aralık 2019), madeni paralar ise 1 yıllık zaman aşımı süresi boyunca, Merkez Bankası ve Ziraat Bankası şubelerinde kabul edilecek.
