Rusya'dan 'İkinci Helsinki' önerisi

NATO'nun genişlemesi, füze kalkan sistemleri, nükleer füze taşıyan savaş gemilerinin kıtalararası yolculuğa çıkması, artan soğuk savaş söylemleri ve son olarak Kafkaslarda patlak veren kriz dünya güvenlik dengesinin bozulduğunun işaretleri olarak yorumlanıyor.

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, BM Genel Kurulu'nda yaptığı konuşmada Kafkaslarda yaşanan çatışmanın Avrupa güvenlik yapısının çöktüğünün bir işareti olduğunu belirtti. Lavrov'a göre tek kutuplu dünya Irak ve Afganistan'da başarısız oldu ve tüm dünya daha az güvenli hale geldi, bunun için yeni bir güvenlik anlaşmasına ihtiyaç var ve tüm kuzey yarım kürenin temel güvenlik parametrelerini oluşturacak bu yapı İkinci Helsinki olacak.

Rusya Devlet Başkanı Dmitri Medvedev'in 5 Haziran'da Berlin'de önerdiği 'Avrupa-Atlantik Güvenlik Anlaşması'nın tüm dünya güvenliği açısından yeni bir çıkış yolu olduğuna değinen Lavrov, 'Bu bir ikinci Helsinki olacak. Avrupa kıtasında yer alan tüm devletler, organizasyonlar ve kurumlar buna dahil olmalı. Varılacak yeni anlaşma tüm devletlere eşit güvenlik sağlamalı. Hukuki olarak bağlayıcılığı olan, katılımcıların endişelerini gideren ve istikrar ve güveni güçlendirecek bir anlaşma.' dedi.

Rusya'ya göre yeni anlaşmada; uluslararası hukukun temel prensipleri dikkate alınacak, çatışma bölgelerinde sorunlar barışçıl yollarla çözülecek, egemenlik ve toprak bütünlüğüne saygı duyulacak, ülkelerin içişlerine karışılmayacak, başkalarının güvenliğini tehlikeye sokarak kendi güvenliğini sağlama çabasında olunmayacak. Bu temel prensipler çerçevesinde yeni bir mekanizmanın geliştirilmesi gerektiğine değinen Lavrov, 'Bu anlaşma BM ve Kolektif Güvenlik Anlaşması ile paralel işlemeli.' şartını koydu.

Gürcistan'da yaşanan krize değinen Rusya Dışişleri Bakanı, 'Tşinvali halkı uyuyorken bölgeye bombardıman gerçekleştirildi. Siviller ve barış gücü askerleri öldü. Gürcistan böylece toprak bütünlüğünü kaybetti. Rusya bölgeye sivillerin hayatını kurtarmak ve barış gücü askerlerini korumak için girdi. İki bölgenin bağımsızlığını tanımak tek alternatif olarak kaldı. Bizim için bu problem kapandı. Abhazya ve Güney Osetya halkları artık imzalanan güvenlik anlaşması çerçevesinde Moskova tarafından korunacak. Medvedev-Sarkozy planı da bölgede güvenliği garanti ediyor.' dedi.

Gelişmeleri iyi değerlendirmek gerektiğine değinen Lavrov Kafkaslarda yaşanan krizin de tek kutuplu dünya yönetiminin hatası olduğunu söyledi. Lavrov, 'Irak'ta kan akmaya devam ediyor. Afganistan'da Taliban'a karşı verilen savaş sorgulanabilir. Önümüzde tek kutuplu dünyanın illüzyonu var. Bu bizi daha az güvenli hale getirdi. Tiflis yönetimi de bu yapıdan güç alarak Güney Osetya'ya girdi.' eleştirisi getirdi.

Rusya'nın önerdiği ikinci Helsinki'nin ilki 1975 yılında gerçekleşmişti. İkinci dünya savaşı sonrası başlayan soğuk savaş havası büyük güçleri bir anlaşma etrafında toparlayamamıştı. Ancak ağustos 1975'de Finlandiya'nın başkenti Helsinki'de bir araya gelen ABD, SSCB, Avrupa ülkeleri ve Kanada ortak bir güvenlik anlaşmasına imza koymuştu.