Birçok yeni maddenin de eklendiği ansiklopedide, Batı menşeli kaynaklarda görmenin pek mümkün olmadığı İslam ve Doğu ülkeleri sanatlarına da yer verilmiş.
'Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi' (YEM Yayın), geçtiğimiz günlerde yayımlanan ikinci baskısı ile ansiklopedilerin değerini yitirmediğini bir kez daha gösterdi. İlk olarak 1997'de üç cilt halinde yayımlanan ansiklopedi, bu basımda titiz bir çalışma ile yeniden gözden geçirilmiş. Ansiklopedinin birinci baskıdan beri lise ya da üniversite mezunu ortalama okurun sanat alanındaki meraklarını, bilgi gereksinimini karşılamak için yapılmış bir çalışma olduğunu söyleyen Yayın Yönetmeni Hasan Kuruyazıcı, 'İnternet üzerinden ulaşılacak bir ansiklopedi günümüz olanakları bakımından daha akılcı. Üçüncü basım düşünülürse, böyle olması gerekir. Fakat bizdeki ansiklopedi okuru, yazılı olmayan yayına çok alışık değil. Ben şahsen bilgi edinirken elimle bir kitaba dokunmayı, sanal bilginin yer aldığı bir ekrana yeğlerim. Ama bir bilgiye ulaşmak için sayfaları çevirirken gözün daha başka şeylerin de üstünden geçmesi birçoklarına tat verir; durup gözlerine çarpan o maddelere de bakarlar.' diyor.
Ansiklopedinin ikinci baskısı, aralarında Engin Özendes, Prof. Dr. Işın Yalçınkaya, Adnan Çoker gibi isimlerin de bulunduğu 328 yazarın kaleme aldığı 4 bin 561 maddeden oluşuyor. Resim, heykel, mimarlık, tasarım, arkeoloji ve fotoğraf üzerine bu kapsamda hazırlanmış ilk özgün Türkçe kaynak niteliğindeki ansiklopedide ciltçilik, dokuma, endüstri tasarımı, grafik tasarım, halı, hat, karikatür, minyatür, mühür, onarım ve koruma, prehistorya, seramik, sikke, tiyatro-sahne tasarımı ve kostüm gibi genel konular uzmanları tarafından ayrıntılı olarak ele alınıyor. Görseli bulunmayan tek maddelerden başka ülke sanatları, Türkiye'nin illeri gibi genel maddelere de görsel malzeme eklemeye gayret ettiklerini söyleyen Kuruyazıcı, 'İlk basımda zayıf kalan görsel düzeni, günümüzün tasarım düzeyini yansıtacak şekilde yeniden tasarladık.' diyor.
Doğu ve Batı sanatı birarada
Ansiklopedide birçok uygarlıkla beraber onların sanat eserlerine de yer verilmiş. Minareden köprülere, çeşmibülbülden çeşmelere, Paris okulundan gerçeküstücülüğe pek çok kavram, tarihi ve örnekleri ile yer alıyor. Sanatçıların özgeçmişleri, Türkiye'deki tarihsel yerleşmeler, bölgeler ve iller de unutulmamış. En önemlisi de tüm bunların sıradan bir terminoloji şeklinde tasarlanmaması. Ansiklopedinin genelinde uygulanan 'göndermeler' sayesinde sayfalarda gezintiye çıkabiliyor okuyucu.
Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi'nin belki de en önemli tarafı, Batılı kaynaklarda çok az yer bulan İslam ve Doğu ülkeleri sanatlarının da unutulmamış olması. Bu sayede ressam İhsan Çanakkaleli ile Süleyman Seyyid'i, oymabaskı sanatçısı Fethi Karakaş'ı da bulmak mümkün sayfalarında. Üçüncü cildin sonundaki 3 bin 700 kitap, makale ve tez içeren 'Sanat Yapıtları Kaynakçası' bu alanda yapılacak araştırmalar için önemli bir kaynakça sunuyor. İngilizce, Fransızca ve Almanca sanat terimlerinin Türkçe karşılıklarının bulunduğu 'Terim Sözlüğü' ise kaynaklara ulaşmak isteyenler için düşünülmüş.
Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi, her ne kadar sanatçılar, sanat tarihçileri, araştırmacılar için iyi bir kaynak teşkil etse de kendini kültür ve sanata ilgili gören herkesin faydalanabileceği bir rehber niteliğini taşıyor.
Yavuz Ulutürk - Zaman
