Karagöz için UNESCO haritası çizildi

Türk gölge oyunu klasiklerinden olan Karagöz'ün UNESCO'nun ''somut olmayan kültürel mirasın temsili listesine'' alınması için bir süre önce başlatılan çalışma kapsamında 5 yıl süresince yapılması gerekenlerle ilgili yol haritası çizilerek Kültür ve Turizm Bakanlığına sunuldu.

Uluslararası Kukla ve Gölge Oyunu Birliği (UNIMA) Türkiye Milli Merkezi üyesi, Türkiye'deki sayılı Karagöz ve kukla ustalarından Mahmut Hazım Kısakürek, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Karagöz kültürünün unutulmaya yüz tuttuğunu, buna sahip çıkanların ise iki elin parmaklarını geçmediğini vurguladı.

Kısakürek, Karagöz'ün yaşatılması ve Türkiye'ye özgü kültür olduğunun belirlenmesi için UNIMA Türkiye Milli Merkezi ile Kültür ve Turizm Bakanlığı Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğü işbirliğinde Karagöz oyununun UNESCO tarafından kültürel miras listesine alınması için çaba gösterildiğini belirtti.

Kısakürek, temmuz ayında ''Karagöz Çalıştayı'' gerçekleştirdiklerini çalıştaya, İçişleri Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, TRT Genel Müdürlüğü, Bursa Büyükşehir Belediyesi, Folklor Araştırmacıları Vakfından temsilcilerin yanı sıra öğretim üyeleri ve Karagöz sanatçılarının katıldığını anımsattı.

Türkiye'nin gelecek yıl UNESCO'nun ''Somut Olmayan Kültürel Mirasın Temsili Listesine'' sunacağı Karagöz için eylem planı hazırladıklarını ifade eden Kısakürek, şöyle konuştu:

''Burada çizilen yol haritasında birkaç önemli unsura değindik. UNESCO'nun listesinde Karagöz'ün de yer alması ve Türkiye adına tescillenmesi için yerine getirmemiz gereken unsurlar var. UNESCO, başvuru yapılan konu gerçekten o ülkenin kültürel mirası mı? O ülkede bu mirasa sahip çıkılan, yaşatılan çalışmalar yapılıyor mu? diye 5 yıl boyunca gözlem yapıyor. Bu süreç sonunda listede yer alabiliyorsunuz. Bu nedenle yapılması gerekenleri bir liste olarak Kültür ve Turizm Bakanlığına sunduk.''

Karagöz logosu hazırlanarak, Karagöz ve ünlü Karagöz ustalarının adlarının, sanat ve iş merkezlerine, sokaklara verilmesinin öngörüldüğünü anlatan Kısakürek, ''Karagöz konulu televizyon programları ve yayınlar yapılması için teşvik edilecek, üniversitelerin sahne sanatları bölümlerinde ve ilgili diğer alanlarda Karagöz öğretilecek. Bunun yanı sıra Karagöz araştırma merkezi veya enstitüsünün kurulması, Karagöz tavsirleri kataloglarının hazırlanması gerekir.''

Kısakürek, ayrıca, DÖSİM mağazalarına hediyelik eşya olarak alınan Karagöz tasvirlerinin uzmanlar komisyonunda değerlendirilerek denetlenmesi gerektiğini vurguladı.

Kısakürek, Osmanlı döneminde buradan Yunanistan'a giden Rum asıllı hayalilerin bu ülkeye Karagöz sanatını getirdiğini, bugün komşu ülkede Karagöz gösterilerine büyük ilgi gösterildiğini anlattı.

Yunanistan'da hayali ve yardakların gördükleri talep doğrultusunda ekonomik açıdan da rahat bir hayat sürdüğünü dile getiren Kısakürek, şöyle devam etti:

''Ramazan'ın vazgeçilmez ögelerinden olan Karagöz'e sahip çıkmalıyız. Bunu iyi başaran Yunanistan'da karagöz gösterilerinde biletler 400 avroya satılırken biz de 5 YTL'ye seyirci bulamıyoruz. Oyunlar için toplu bilet satışları yaparak salonu doldurmaya çalışıyoruz. Gişeden bilet alanların sayısı 10'u geçmez. Ayrıca, Yunanistan'da ise yaklaşık 40 Karagöz ustasının her biri yılda 250 oyun sergiliyor. Biz de 50 oyun sergileyebilirsek, mutlu oluyoruz. Üstelik, Yunanistan'da sanatçılar organizasyonlar için kendileri çaba harcamıyorlar.''

Kısakürek, tasvir farklılıkları olarak Yunanistan'daki Karagöz'ün bir elinin uzun olduğu hırsız bir tipi canlandırdığını Türkiye'de ise dürüst, doğrucu, halktan biri olduğunu vurguladı.

KARAGÖZ'ÜN MAĞAZA TANITIMLARINDA KULLANILMASI

Kısakürek, Karagöz'ün Ramazan'da yanlış tanıtım uygulamalarının bu kültüre yarardan çok zarar getirdiğini söyledi.

Karagöz'ün mağazalarda, alışveriş merkezlerinde animasyon malzemesi olarak kullanıldığını ifade eden Kısakürek, şunları kaydetti:

''Karagöz, palyaço malzemelerinin benzerlerini kullanarak tanıtılacak bir kültür değil. Maalesef Karagöz günümüzde animasyon malzemesi olarak mağaza önlerinde birtakım soytarıların para kazancı oldu. Çocuklar, Karagöz'ü palyaço gibi görüyor. Bu tip bir tanıtımla Karagöz yaşatılmaz, öldürülür. Karagöz kültürünü gerçek anlamda tada bilmek için hayal perdesinde izlettirilmesi, izlenmesi gerekir. Ayrıca, birçok ürünün tanıtımında Karagöz adı altında yanlış tasvirlerle tanıtımlar yapılıyor.''