Enver İbrahim ve Malezya Darboğazı

Muhsin Muhammed Salih*

Eski (belki de gelecekteki) Malezya lideri Enver İbrahim, ?Son gülen iyi güler? atasözünün doğruluğunu ispata çalışıyor gibi. İnişli çıkışlı bir siyasi yaşamı olan Enver İbrahim, başkanlık saraylarında da yaşadı, hapishanelerin dehlizlerinde de..10 yıllığına zorunlu olarak içinde bulunduğu siyasi sürgünün ardından siyasi arenada yeniden yükselişe geçiyor.

Adet olduğu üzre muhalifleri, İbrahim?in yükseliş dalgasını kırmaya çalışıyor ancak karizmatik şahsiyeti, partisinin seçimlerdeki performansı, kendisinin mazlumiyetini ve rakiplerinin şahsiyetlerinin zayıflığını iyi bir şekilde işlemesi Malezya?daki siyaset arenasında hareketlenmeye yol açarken, Enver ibrahim?in yıldızının parlaması yönünde yeni fırsatlar sağlıyor.

Önemli Göstergeler

Malezya?daki siyasi gelişmeler, beklenmeyen bir karışıklığın doğmasına yol açtı. 2008?in Mart ayında Malezya?nın bağımsızlığını kazandığı 1957 yılından beri iktidarda olan koalisyon, ilk kez üçte ikilik çoğunluğunu kaybederek, seçmen oylarının %51?ine ve parlamentodaki sandalyelerin %63?üne sahip oldu.

Muhalefet ise %49?luk oy oranını elde ederek mecliste 21 olan sandalye sayısını dörde katlayarak 84?e çıkardı. Enver İbrahim?in liderliğini yaptığı Adalet Partisi, parlamentodaki 1 olan sandalye sayısını 31?e çıkardı ve ana muhalefet partisi oldu.

Malezyalı olmayanlar açısından bu parametreler önemli işaretler olarak görülmeyebilir. Ancak seçimlerin sonuçları neredeyse ülkede siyasi bir deprem olarak görüldü. Malezya?daki siyasi dengeler, biraz da, anayasayı değiştirmesini ve ülkede etnik ve dini yapı üzerine kurulmuş olan toplumsal mutabakatı dengede tutmasını mümkün kılan üçte iki çoğunluğa sahip iktidardaki koalisyonun birlikteliğine ve istikrarına bağlı.

İktidardaki koalisyon, genelde Malay Müslümanların destekledikleri en güçlü parti UMNO (Mahathir Muhammed?in liderliğini yaptığı Birleşik Malay Milli Organizasyonu)?nun önderliğinde bir araya geliyor. Koalisyonun diğer unsurları MCA (Malaysian Chinese Assocation-Malay-Çin Birliği), MAC (Malaysian Indian Congress-Malay Hindu Kongresi) ve ayrıca Sabah ve Seravak?taki en güçlü partilerden oluşuyor.

Devlet açısından bu, siyasi, sosyal, güvenlik ve ekonomik güvenliğin özünü teşkil ediyor. Ayrıca bu denge, ülkedeki istikrarı tehdit edecek şekilde, etnik ya da dinî sertlik yanlısı muhalefet partilerinin yükselişine karşı oldukça duyarlı bir yapıyı temsil ediyor.

Ancak Enver İbrahim?in liderliğini yaptığı Adalet Partisi, farklı bir örnek ortaya koyarak ikna edici ve tatminkar cevaplar vermeye çalışıyor. İktidardaki koalisyon partileri gibi her biri etnik veya dini karaktere sahip partilerin aksine Adalet partisi, farklı etnik ve dini kökenli grupları bir potada toplamış durumda.

Bu nedenle Malezya?daki iktidar partilerinin, sertlik yanlısı bir siyasi partinin Malezya?da iktidara gelmesi durumunda ülkedeki istikrarın bozulacağı yönündeki korkutmaları, Enver İbrahim?in başı çektiği Adalet Partisi için geçerli değil. Bu da, Adalet Partisi?nin yakın bir gelecekte, iktidara ve iktidardaki koalisyon partilerine tehdit teşkil edeceği anlamına geliyor.

Birinci Yükseliş Süreci

10 Ağustos 1948 tarihinde doğan İbrahim, 1969 yılında meydana gelen karışıklıklara katılmış ve Müslüman Malayların haklarını talep eden genç önderlerden biriydi.

70?li yılların başlarında Mısır?da Müslüman Kardeşler ve Pakistan?da Cemaat-i İslami?den etkilenmiş Genç Müslüman Malezya Hareketi?nin başına geçti. Eğitimli ve devrimci duygulara sahip binlerce Müslümanı saflarına katmayı başararak güçlü bir muhalefet yapmaya başladı.

Daha sonra Mahathir Muhammed 1981 yılında ülkede başbakanlık koltuğuna oturduğunda, İbrahim?i UMNO Partisinde yanına alarak sırasıyla Gençlik ve Spor Bakanı, Eğitim Bakanı, Maliye Bakanı ve son olarak 1993-1998 yılları arasında Başbakan yardımcısı ve UMNO Partisi?nin başkan yardımcılığına getirdi.

Enver İbrahim, UMNO Partisi içerisinde mutedil İslami ve muhafazakâr eğilimlere sahip, kendisini destekleyen güçlü bir akım oluşturmayı başardı. Bir sonraki seçimlerde Başbakan olacağına kesin gözüyle bakılıyor, bu durum Mahathir Muhammed tarafından da destekleniyordu.

Hapishane Yılları ve Siyasi Sürgün

İbrahim, 1998 yılında ekonomik krize yakalanan Malezya?da Mahathir Muhammed tarafından Maliye Bakanı ve Başbakan Yardımcılığı görevinden alınınca, siyasi bir deprem yaşandı. Ardından UMNO Partisi?ndeki görevinden de istifa eden İbrahim, partiden kovuldu.

Bir anda her şeyi kaybeden Enver İbrahim, yapılan icraatlara karşı halk gösterileri düzenlemeye başladı. Bu arada İbrahim?in partiden kovuluşunun gerçek nedenleri hakkında şüpheler uyanmaya ve farklı hikâyeler anlatılmaya başlandı. Bu da Müslüman Malaylar arasında görüş ayrılıklarının oluşmasına neden oldu.

Ancak iktidar, onu derhal tutukladı, eşcinsellik ve yolsuzluk suçlamaları yöneltti. İbrahim ise siyasi geleceğini yıpratmak için hükümet tarafından uydurulmuş bir komplo olduğunu söyleyerek bu suçlamalara şiddetle itiraz etti.

İbrahim?in yargılanması sırasında birçok sorun ve boşluklar vardı. Basında çıkan fotoğraflarda işkence nedeniyle gözlerinde oluşan morluklar görünüyordu.

Bu fotoğraftaki kanıtları destekleyen şey ise Enver İbrahim?in yargılanmasının öncelikle siyasi nedenlerden kaynaklandığı yönündeki görüşler ağırlık kazanmaya başladı. Yolsuzluk yaptığı gerekçesiyle önce 6 yıl hapis cezasına çarptırıldı, sonra da eşcinsellik suçlamasıyla 9 yıl ek hapis cezası aldı. Uluslararası Af Örgütü ve Human Rights Watch (İnsan Hakları Gözetim Örgütü) başta olmak üzere birçok insan hakları kuruluşu, muhakemenin tarafsız yapılmadığı yönünde görüş belirtti.

Malezya toplumunun geniş bir kesimi, (özellikle de Malaylar), 1999 seçimlerinden bu yana Enver?le sempati kurmuş, bu nedenle de UMNO, parlamentodaki 93 sandalyeden 21?ini kaybederken ve dört bakanlığı yitirmiş, sonunda adaylarının kazanmasını garanti edebilmek için Çinli ve Hintli partilere dayanmak zorunda kalmıştı.

Açıktı ki Enver İbrahim?in partiden kovulması, Müslüman Malayların iktidardaki UMNO?ya duyduğu güvende ciddi bir zedelenmeye neden olmuş ancak farklı faktörler bu partinin yeniden eski gücünü kazanmasına yardım etmişti. Enver İbrahim?in 1999-2004 yılları arasında hapiste bulunduğu dönemde Adalet Partisi içerisinde yaşanan çekişmeler, Mahathir Muhammed?in güçlü kişiliği, Malezya?nın ekonomik krizden çıkması, Adalet Partisi?nin Malezya halkını alternatif ve daha iyi bir koalisyon kuracağına ikna edememesi gibi faktörler, Mahathir?in partisinin gücünü yeniden toparlamasına imkan sağladı.

Mahathir?in 31 Ekim 2003 yılındaki istifası, halefi Abdullah Bedevi?nin önünü açtı. 2004 yılındaki seçimlere giren Bedevi, hükümetin başarılarını arkasına alarak girdiği seçimlerden zaferle çıktı. UMNO?nun başı çektiği koalisyon, seçimlerde parlamentodaki sandalyelerin %90?ınını kazandı. Bu başarıda, Mahathir?in istifası nedeniyle parti üzerinde Enver İbrahim davası nedeniyle oluşan baskının bertaraf edilmiş olmasının büyük katkısı bulunmaktadır. Adalet partisi ise bu seçimlerde sadece bir sandalye kazanabildi.

Enver?in Yeniden Yükselişi

Eylül 2004?te yani Enver İbrahim?in hükümetten kovuluşunun altıncı yılında, mahkeme, İbrahim aleyhinde açılan Lutilik yargılamasının düştüğünü, kendisine yöneltilen yolsuzluk suçlamasıyla ilgili olarak da cezasının dolduğunu ilan ederek onu serbest bıraktı.

Mahkemenin bu kararı, Enver İbrahim?e büyük bir güvenilirlik kazandırmış oldu. Böylece bu davaya şüpheyle yaklaşan ve bunun hukuki olmaktan ziyade siyasi olduğunu düşünen kitlelerin kanaatlerini güçlendirdi. Bu da Enver İbrahim?in yeniden yükselişi için bir dönüm noktası oldu.

Malezya?daki birçok siyasi olgu, Enver İbrahim?in yeniden siyaset sahnesine dönüşüne yardımcı oldu. Özellikle yeni Başbakan Bedevi?nin Mahathir Muhammed?in yerini dolduramaması, onun sahip olduğu karizmaya ve yöneticilik vasfına sahip olamaması bu unsurlardan biriydi. Bedevi, bu durumu telafi etmek amacıyla ülke çapında yolsuzluk karşıtı kampanyalar başlatarak, şeffaflığı ön plana çıkartmaya çalıştığı sırada, bazı hükümet üyeleri hakkında kamuoyunda çeşitli ithamlar ve şüpheler ileri sürülmesi, bu konudaki inandırıcılığını yitirmesine neden oldu.

Fiyatların yükselişi ve enflasyondaki tırmanma, ekonominin iyiye gitmesinden yararlanan bir tabakaya yararken hükümet üzerindeki baskıların da artmasına neden oldu. İnternet, e-mail ve blog siteleri gibi alternatif medyada çıkan haberler, hükümetin resmi yayın organlarında çıkan haberlerin doğru olmadığını, hükümetin göstermeye çalıştığı tablonun yanlış olduğunu ortaya koydu.

Abdullah Bedevi, kendisini tayin ettiğinden dolayı pişman olduğunu söyleyen Mahathir Muhammed?in şahsi saldırıları ve eleştirilerine maruz kaldı. Bu saldırı ve eleştiriler, 2008 Martı?ndaki seçimlerde zirve noktasına çıktı. Hatta Mahathir, bunun da ötesine geçerek, Bedevi?nin istifasının önünü açmak ve onun üzerinde baskı oluşturmak için UMNO Partisinden çekildiğini ilan ederek, parti yetkililerinden de gerekli adımları atmalarını istedi.

Enver, son seçimlere üzerinde bulunan siyasi yasaklar nedeniyle katılamazken, bu günlerde sona ermesi beklenen siyasi yasaklar nedeniyle siyasi tırmanışını sürdüreceğe benziyor. 2008 Eylülü?nde yapılacak seçimlerde, karısı milletvekilliğinden istifa ederek Enver İbrahim?in önünü açtı. Bu durum, Enver İbrahim?in muhalefetin resmi lideri olmasını sağladı.

Enver, yakında başbakan olacağı ve iktidar partisinden birçok milletvekilinin de kendisine katılacağı yönündeki açıklamalarıyla sürekli olarak iktidar partisinin korkularını depreştirdi,
Öte yandan yaşanan bir başka gelişme de İbrahim?in ekmeğine yağ sürer nitelikteydi. UMNO Partisi?nin Başkan yardımcısı Necip Rezzak, Mongol bir kızın öldürülmesi davasında kendisini ve karısını suçlamayla karşı karşıya buldu. Dava içerdiği belirsizlikler nedeniyle bilmeceye dönüştü. Savcı, Necip Rezzak?la öldürülen Mongol kız arasında cinsel ilişki bulunduğunu söyledi ancak ertesi gün süpriz bir şekilde (söylendiğine göre baskılar neticesinde) sözlerinden geri adım attı. Sonra da dava tamamen kapandı.

Buradaki sorun ise Necip?in, 2010 yılında başkanlıktan çekileceğini ilan eden Bedevi?nin tek halefi olmasında yatıyor. Bu da Enver İbrahim ve Partisi?ne daha iyi bir fırsatın doğacağı anlamına geliyor.

İşte tam da bu noktada Enver İbrahim?e karşı başlatılan ve yine eski suçlamaların (eşcinsellik vs..) tekrar edildiği kampanyayı anlamak mümkün.

Asistanı, birdenbire ortaya çıkarak Enver İbrahim?in kendisine cinsel tacizde bulunduğunu söylerken, bazı siyasi çevreler bunun iktidar partileri tarafından Enver İbrahim?in yanına sokulmuş bir kişi olduğunu, dolayısıyla belli odakların İbrahim?in yükselişini tekrar engellemek istediğini açıkladı.

Gencin tıbbi muayenesi, onun herhangi bir eşcinsel tacize maruz kalmadığını ortaya koyarken, polisin doktorun raporunun doğru olduğunu reddettiği ve tersi bir rapor hazırlaması için hastane yetkilileri üzerinde baskı yaptığı ifade edildi.

Peki, Ne olacak?

Eski ve yeni suçlamaların İbrahim?in siyasi kariyerine, bu suçlamaların güvenilirliğini kaybetmiş olması nedeniyle pek zarar vereceğe benzemiyor. Açıktır ki Enver?in düşmanları, çok zor bir dönemden geçecekler. Ancak yakın gelecekte İbrahim, siyasi areneya güçlü bir şekilde dönecek.

Malezya?yı bağımsızlığından bu yana yaklaşık yarım asır boyunca yönetmiş olan ve birçok ekonomik ve siyasi başarılara imza atmış, ülkenin etnik yapısını oluşturan unsurlar arasında kurduğu hassas dengeyle istikrarlı bir süreç oluşturmuş ve halen de parlamentoda çoğunluğu elinde tutan bir koalisyona karşı mücadele etmesi nedeniyle İbrahim?in işi hiç de kolay değil.

Bazıları Enver?in UMNO Partisi?ne muzaffer bir şekilde dönerek ona yeni bir ruh katacağından dem vururken diğer bazıları ise bunu uzak görüyor. Ancak Enver İbrahim?in Malezyalıları ülkenin bağımsızlığını kazandığı dönemden bu yana süregelen siyasi dengenin sona ermesinin, ülkenin siyasi ve ekonomik yapısına ve istikrarına zarar vermeyeceğine ikna etmesi gerekiyor.

Yakın dönemde, Enver İbrahim?in önündeki en büyük fırsat, UMNO Partisinin saflarına katılması olur. Yeni bir genel seçim ise onu iktidara taşır.


*Filistinli Yazar


Bu makale İslam Özkan tarafından TİMETURK için tercüme edilmiştir.