Haber Merkezi / TIMETURK
Ağustos başında ayrılıkçı Güney Osetya?ya Gürcistan?ın saldırması ardından Rusya?nın verdiği sert karşılık dünyadaki dengeleri sarsmaya devam ediyor. Rusya?nın ?sınır değiştirici? eylemlerinden korkan Avrupa, yine de Bush ve neocon politikalarının da peşinden gitme noktasında ikiye bölünmüş durumda.
Avrupa Birliği?nin Gürcistan?daki krizi ele almak için 1 Eylül?deki zirvesinden Rusya?ya ?ciddi bir yaptırım kararı? çıkmamasını Christian Science Monitor Editörü Robert Marquand yorumladı.
RUSYA AVRUPA?NIN FARKLILIKLARINI KULLANIYOR
Robert Marquand
Oyun-değiştiren dünyanın en büyük ülkesi Rusya?yla nasıl başa çıkacağıyla boğuşan Avrupa, Moskova?nın diplomatik oyun kitabındaki en eski taktikle karşı karşıya: böl ve yönet sanatı.
Bu strateji 2003?teki Irak savaşından beri ilk kez Pazartesi günü Avrupa Birliği kriz zirvesinde sergilendi. 27 üyeli Birlik, Moskova?nın 8 Ağustos?taki Gürcistan?a saldırısını ve iki ayrılıkçı cumhuriyeti tanımasını güçlü şekilde kınadı ve Rusya?yı bu tür hareketleri sürdürmesi durumunda izolasyonla uyardı. Yine de zirve; yaptırımlar gibi, daha ciddi ve ihtilaflı kararlar alma becerisini gösteremedi.
Brüksel kaynaklarının Avrupa?nın Rusya?yla ilişkisinde ?dönüm noktası? olarak ifade ettikleri 11 maddeli kararla neticelenen AB oturumu öncesi, sırası ve sonrasında Moskova; Avrupa ulusları, ABD ve Avrupa arasındaki farklıkları belirginleştirecek planlı bir faaliyet uyguladı.
Almanya içindeki ayrımları hedef almaya çalıştı, sert eylemlerin sonuçlarıyla ilgili Fransız ve İtalyan endişeleri üzerine oynadı ve Polonya ve Baltık ülkelerinin önderliğindeki ?yeni Avrupa?nın derin kaygılarını küçümseyerek, onları önceki ABD Savunma Bakanı Donald Rumsfeld?in ?eski Avrupa? diye nitelediği batının kalanının ?mantıklı? yaklaşımıyla karşılaştırdı.
?Moskova Avrupa?yı kesinlikle bölmek ve onu ABD?den ayırmak istiyor? diyen Alman Marshall Fonu?nun Brüksel Ofisi başı Ronald Asmus, ?Geçen birkaç günde Avrupa?ya ABD ile gitmeyin diyerek NATO?yu hadım etmeye çalışmaya başladılar. Bu söylemler Sovyet-dönemine ait? diye konuştu.
AB yetkilileri, Rusya?nın Fransız Başkanı Nicolas Sarkozy ile imzalanan ateşkese uyup uymadığını izleyecek önerilen gözlemci rolüyle Gürcistan?ı nasıl destekleyeceklerine karar verirken, Moskova?nın diplomatik ?böl-yönet taktikleri?nin sonbaharda da devam etmesi bekleniyor. Sarkozy, önümüzdeki hafta Gürcistan krizini konuşmak için Moskova?ya gidecek.
1 Eylül zirvesindeki inisiyatifin çoğunluğu nihai kararda ayrıntıları net olmayan Gürcistan?a devasa yardıma zorlayan Doğu Avrupa ülkelerinden geldi.
AB toplantısının ardından konuşan Moskova?nın NATO büyükelçisi Dmitry Rogozin, ?Kimin kaybettiği çok açık. Kaybeden Polonya başkanı ve onun Baltık fikirdaşlarının zorladığı politika; Pan-Avrupa işbirliğinin altını oymak isteyen Washington?un çizgisinin avukatı gibi davrandılar? ifadelerini kullandı.
Zirvenin az öncesinde Moskova, doğalgazının yüzde 40?ını ve petrolünün yüzde 35?ini Rusya üzerinden sağlayan Almanya?yı hedef aldı. Ayrıca önümüzdeki sene Almanya?daki seçimlerde Moskova-eğilimli lobi ve daha fazla transatlantik pozisyonu arasındaki ayrımların derinleşmesi bekleniyor.
Rus Dışişleri Bakanı Sergei Lavrov, Rusya ve Almanya arasındaki uzlaşının yeni Avrupa?nın inşasındaki en önemli faktörlerden biri olduğunu söyledi: ?Halklarımız arasına kimsenin takoz koymasına izin vermeyeceğiz?.
Yine de Almanya Başbakanı Angela Merkel?in Brüksel?deki Hıristiyan Demokrat Birliği?nin sözcüsü Eckart von Klaeden, Lavrov?un yorumlarını ?Başarısız olacak Almanya?yı müttefiklerinden ayırma çabası? olarak niteleyerek ?Bizi Avrupa?dan ayırmaya çalışmak Rusların uzun zamandır birçok yolla peşinde koştukları bir stratejidir? dedi.
Diplomatların söylediğine göre Moskova için problem, bu ayırma stratejisinin Gürcistan?daki sınır-değiştiren eylemlerinin mantıklı olduğuna dair uluslararası bir fikir birliğine yüksek derecede bağlı oluşu.
Yine de şu ana kadar diğer devletler aynı fikirde değil. Dünyanın yeni yükselen süper gücü Çin, geçen hafta Tacikistan Duşanbe?de yapılan Şanghay İşbirliği Organizasyonu toplantısındaki konuyla ilgili Moskova?ya geleneksel desteğinden ayrıldı.
?Rusya, temel menfaati olarak sunulan Sovyetler-sonrası sınırlardan vazgeçmişti? diyen Paris?ten François Heisbourg sözlerini şöyle sürdürdü: ?Dünyanın kalanı için bu açık, anlaşılabilir ve anlamlıydı. Şimdi bu yele verildi ve dünyanın kalanında büyük bir öfkeye neden oldu. Bu bir satranç oyunu değil, ekstrem bir poker; eğer bir süper güç mantıklı çıkarlarını davranışlarıyla göstermezse bu çok endişe vericidir?.
Geçen hafta CNN?le ve arkasından Alman ARD TV?sindeki söyleşisinde Rusya Başbakanı Vladimir Putin, Birleşik Devletleri, başkan adayı John McCain etrafında seçmenleri birleşmesine yardımcı olacak uluslararası bir huzursuzluk yaratma gayesiyle Gürcistan hükümetini Güney Osetya Cumhuriyeti?ne saldırmak için provoke etmekle suçlamıştı.
Her ne kadar Rus askeri yetkilileri Gürcistan?ın silahlarının ABD tarafından sağlandığını açıklasa da, Beyaz Saray, Putin?in iddialarını ?komik? olarak niteledi.
AB zirvesi öncesinde Alman Marshall Fonu tartışmasında, ilkbaharda Moskova ve Tiflis arasına mekik diplomasi gerçekleştiren Avrupa?yla ilişkiler bakan yardımcısı Matthew Bryza, Rusya?nın askeri yardım suçlamasına karşı çıktı: ?Gürcistan?a üniformalar, botlar, Kaleşnikoflar, tabancalar verdik. Ağır silahlar değil. Silahlandırmadık ya da silah vermedik. Gürcistan kuvvetleri Irak?ı terk ettiğinde silahlarını geride bıraktılar?.
Bryza, uluslararası toplumun Gürcistan?a şimdi girmesini ve 8 Ağustos krizinde Güney Osetya?da gerçekte neler olduğunu yakından görülmesini savunarak, ?Araştıralım. Ne olmuş bakalım. Şeffaf olalım? dedi. Rusya, 8 Ağustos?ta Gürcistan?ın soykırım uyguladığını söyleyerek ülkeye girmişti.
Güney Osetya?daki Rus yetkilileri, güvenlik endişelerini neden göstererek bu tür incelemelere henüz hazır olmadıklarını söyledi.
Gürcistan için önerilen AB misyonu, AB güvenlik konularıyla ilgili haberler veren ?Bruxelles2? adlı yeni bloga göre askeri ve sivil gözlemcileri kapsayacak.
İki aşama olarak tanımlanan ve ikincisi Kasım?da olacak AB misyonu birkaç yüz personelden oluşacak ve içinde Rus katılımının da olduğu Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Organizasyonu kapsamında Gürcistan?da destek görevi de ifa edecek.
AB Rusya elçisi Vladimir Chizov Pazartesi günü Rusya?nın ?100 gözlemci kadar kabul edeceğini? söyledi.
