Avrasya Koridoru: Boru Hattı Jeopolitiği ve Yeni Soğuk Savaş
Michel Chossudovsky*
Kafkasya?da devam eden krizler enerji boru hattı ve ulaşım koridorları üzerindeki stratejik kontrol ile sıkı sıkıya ilişkilidir.
Buna delil 7 Ağustos?ta Gürcistan?ın Güney Osetya?ya gerçekleştirdiği son derece iyi planlanan saldırıdır. Saldırılardan önceki aylarda ABD ile NATO yetkilileri arasında üst düzey istişareler gerçekleştirildi.
Güney Osetya?ya saldırılar 15-31 Temmuz 2008?de geniş çağlı ABD-Gürcistan savaş tatbikatının tamamlanmasından bir hafta sonra gerçekleştirildi. Bu taraflar yine ABD-NATO destekli bölgesel askeri bir ittifak olan GUAM?ın nezaretinde üst düzey zirve toplantılarıyla önce davrandılar.
Gürcistan?daki Savaş Zaman Sınırı
1-2 Temmuz 2008, Gürsistan, Batum?da GUAM Zirvesi.
1 Temmuz 2008, Resmi GUAM Buluşmasının yan tarafında ?ABD-GUAM Zirvesi'
5 -12 Temmuz 2008, Rus Savunma Bakanlığı ?Kafkas Sınırı 2008? kod adıyla Kuzey Kafkasya?da Savaş Tatbikatı Gerçekleştirdi.
9 Temmuz 2008, Çin ile Kazakistan, Kazakistan-Çin Doğal Gaz Boru Hattı (KÇB) inşaatının başlangıcını duyurdu.
15-31 Temmuz 2008, ABD ile Gürcistan ?Doğrudan Cevap? kod adıyla savaş tatbikatı düzenledi. Askeri talimlere 1000 ABD askeri iştirak etti.
7 Ağustos 2008, Gürcistan Kara ve Hava Kuvvetleri Güney Osetya?ya Saldırdı.
8 Ağustos 2008, Rus Güçleri Güney Osetya?ya Müdahale Etti.
14 Ağustos 2008 Polonya Topraklarında ?ABD Önleyici (Interceptor) Füzelerinin? konuşlandırılması için ABD-Polonya Anlaşması İmzalandı.
Giriş: GUAM Zirve Buluşması
Haziran 2008?in başlangıcında GUAM?ın himayesinde Gürcistan?ın Batum şehrinde bir bölgesel zirve düzenlendi.
GUAM ilk olarak 1997 yılında kurulan Gürcistan, Ukrayna, Azerbaycan ve Moldova arasında imzalanan bir askeri antlaşmadır. Özbekistan?ın geri çekilmesini takiben 2006?dan bu yana GUAM şu şekilde yeniden isimlendirildi: Demokrasi ve Ekonomik Kalkınma Örgütü ? GUAM.
GUAM?ın ?Demokrasi ve Ekonomik Kalkınma? ile çok az alakası var. Bu örgüt fiiliyatta NATO?nun bir payandası / uzantısı. Örgüt, ABD ile Atlantik Paktı tarafından kendi etkinlik alanlarını eski Sovyetler Birliği?nin hayat damarı içine genişletmek için kullanılıyor.
Askeri bir ittifak olarak GUAM?ın başlıca basıncı Anglo-Amerikan petrol devleri adına enerji ve ulaşım koridorlarını ?muhafaza etmek?. GUAM ülkeleri aynı zamanda ABD-NATO askeri yardımı ve eğitiminin de birer alıcıları durumunda.
Bu koridorların askerileştirilmesi ABD-NATO planlamasının merkezi bir özelliğidir. Gürcistan ile Ukrayna?nın NATO üyelikleri Hazar Denizi havzasından Batı Avrupa?ya kadar enerji ve ulaşım koridorlarını kontrol etme gündeminin bir parçasıdır.
1-2 Temmuz 2008?de Devlet Başkanı Saakaşvili?nin başkanlığı altındaki GUAM Zirvesi Batum toplantıları boru hatları ile ulaşım koridorları ana mevzusu üzerine odaklaştı. Zirvenin konusu ekonomik ve stratejik-askeri bakış açısıyla, özellikle de Rusya?yı izole etmeye dair bir bakış açısıyla bir ?GUAM ? Avrupa?nın Batısını Birleştirme? idi.
Azerbaycan, Gürcistan ve Ukrayna Devlet Başkanları (sırasıyla İlham Aliyev, Mihail Saakaşvili ve Viktor Yuşçenkov) bu zirveye Polanya Devlet Başkanı Lech Kaczynski ve Litvanya Devlet Başkanı Valdas Adamkus ile iştirak ettiler. Moldova Devlet Başkanı bu zirveye katılmayı açıkça reddetti.
Harita No 1: Gürcistan
Rusya?yı Baltalamak
GUAM Zirvesinin gündemi Moskova?nın Kafkaslar ile Batı Avrupa?daki etkinliğini sarsma üzerine odaklaştı. Polonya Devlet başkanı da zirvede hazır bulunanlardandı.
Füze Savunma Kalkanı dahil Batı Avrupa?daki ABD-NATO üsleri direk olarak Kafkasya?da değişmekte olan jeopolitik durumla ilgilidir. Güney Osetya?nın Gürcistan güçlerince bombalanmasından hemen hemen bir hafta sonra ABD ve Polonya; ABD ?Interceptor (Önleyici) Füzelerinin? Polonya topraklarında yerleştirmesi için ABD Hava Gücüne izin verecek bir anlaşmayı 14 Ağustos 2008 tarihinde imzaladı:
?Askeri strateji uzmanlarının işaret ettikleri gibi, Polanya?daki ABD füzeleri Rus milletinin gelecek varlığına külli bir tehdit arz etmektedir. Rus Hükümeti sürekli olarak 2007?lerin başlarında ilk olarak ABD planlarının açığa çıkmasından bu yana uyarılarda bulundu. Şimdi, Washingtonla bir anlaşmaya varılmasına dair Rusya?nın daimi diplomatik teşebbüslerine rağmen Bush Yönetimi, Gürcistan?da küçük düşen bir ABD yenilgisinin peşinden Polonya Hükümetine en sonunda anlaşmayı imzalaması noktasında baskı yaptı. Sonuçlar Avrupa ve yerküre için düşünmesi bile hoş olmayacak şeyler olabilir. (William Engdahl, Savunma Sistemi: Washington ve Polonya şimdi dünyayı savaşın daha yakınına iteledi. Global Research, 15 Ağustos 2008, (William Engdahl, Missile Defense: Washington and Poland just moved the World closer to War)
ABD-GUAM Zirvesi
Medya tarafından hemen hemen kabul edilen sözde bir ?ABD-GUAM Zirve? toplantısı resmi GUAM Zirve buluşmasından farklı olarak 1 Temmuz 2008 tarihinde düzenlendi.
ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı David Merkel kapalı kapılar ardında hem GUAM hem de GUAM dışındaki heyetlerle görüştü. Bir Polonya GUAM toplantısı da dahil birkaç ikili toplantı gerçekleştirildi. (Polonya ile toplantı boyunca Polonya topraklarında ABD Füze Savunma Kalkanı meselesi de çok büyük ihtimalle konuşuldu.) Yine Gürcistan Cumhurbaşkanının konutunda 1 ve 2 Temmuz tarihlerinde özel toplantılar düzenlendi.
ABD-Gürcistan Savaş Tatbikatları
1-2 Temmuz 2008 tarihlerindeki GUAM zirvesini takiben hemen hemen iki hafta sonra ABD-Gürcistan askeri talimleri Tiblis?in dışında Vaziani askeri üssünde başlatıldı.
1000 ABD askeri ve 600 gürcistan askeri ?Doğrudan Cevap? operasyonu altında askeri bir eğitime başladı. ABD birlikleri; ABD Hava Gücü, Ordu, Deniz Piyadeleri ve Milli Muhafızları içeriyordu. Bir Irak savaş senaryosu canlandırılırken, askeri eylemler meydana gelmek üzere olan bir askeri operasyon için genel bir prova niteliğindeydi. Askeri tatbikat 7 Ağustosta Gürcistanın Güney Osetyaya saldırı hamlesinden bir hafta önce 31 Temmuzda tamamlandı.
GUAM üyesi olan Ukrayna ve Azerbaycandan askeri birlikler de ?Doğrudan Cevap? operasyonuna katıldılar. Beklenmeyen bir şekilde sağlam bir Azerbaycan aleyhtarı ve Rusyanın müttefiki olan Ermenistan da bu tatbikatlara katıldı. Ermenistan aynı zamanda Azeri ve Ermeni güçler arasında ?eğitme ve birlikte çalışma? ve ortam oluşturmaya da (nihai kertede Rusyaya karşı yöneltilmiş) hizmet etti.
ABD ordusunun Güney Amerika Görev Gücü Komutanlarından Tuğgeneral Willeam B. Garret ABD-Gürcistan savaş tatbikatı koordinasyonundan sorumluydu.
Tuğgeneral Willeam B. Garret ve Gürcistan Devlet Başkanı Mikhael Saakaşvili
Rusya?nın Kuzey Kafkasyadaki Savaş Tatbikatı
Rusya 8000 askeri personel, takriben 700 zırhlı birlik ve 30 uçaktan müteşekkil büyük çaplı askeri talimlerine Rusya Federasyonunun Kuzey Kafkas Cumhuriyetlerinde 5 Temmuz tarihinde başladı. (Georgian Times, 28 Temmuz 2008)
Rus savaş tatbikatı aşikar bir şekilde Abhazya ile Güney Osetyada değişmekte olan güvenlik durumuna karşı bir cevap olarak yürütüldü. ?Kafkas Sınırı 2008? adı verilen 58. ordu ve 4. hava gücü ordusunun katıldığı eğitim Kuzey Kafkasya askeri bölgesinde konumlandı.
Rus Savunma Bakanlığı?nın bir sözcüsü Güney Federal Bölgesinde yapılan askeri eğitimlerin ?Gürcistan-Abhazya ve Gürcistan-Osetya anlaşmazlık bölgesinde artan gerilime? ceavp olarak yürütülmekte olduğunu? (ve) Rusya?nın Kuzey Kafkasya askeri bölgesinin eğer ihtiyaç duyulursa Abhazya ve Güney Osetyadaki Rus Barış Gücü Askerlerine yardım sağlamaya hazır olduklarını doğruladı. (Georgian Times, 28 Temmuz 2008, RIA-Novosti, July 5, 2008)
Kuzey Kafkasya askeri bölgesinin bu birlikleri (ordu ve hava gücü) daha sonra ağustosun sekizinde Güney Osetyadaki Gürcistan güçlerine karşı Rus karşı saldırısına öncülük etmede kullanıldı.
Boru Hattı Jeopolitiği
Temmuzda Batumda düzenlenen GUAM Zirvesinde GUAM-NATO taslak çizimindeki merkezi mevzu Rus topraklarını bertaraf ederek Orta Asya petrolünü Odessa aracılığıyla Kuzey Avrupaya getiren Odessa-Brody-Plotsk (Vistula üzerindeki Plock Bölgesi (1)) Boru Hattı Güzergahı (BHG) (Bakınız harita 3 ve 4) idi. BHG?nin aynı zamanda Baltık Denizindeki Polonya?nın Gdansk Limanına kadar genişlemesi de önceden düşünülmüştür.
Not edilmelidir ki BHG aynı zamanda Rusya ile yaptığı bir anlaşmasında Rusya?nın Dostluk Boruhattı (Druzhba Boru Hattı) ile bağlıdır.
Washington?un nihai kertede amacı Rusya?nın boru hattı şebekesini zayıflatmak ve istikrarsızlaştırmaktır. Buna Rusyanın Dostluk Boru Hattı, Baltık Boru Hattı Sistemi (BBS) ve batı Avrupa enerji piyasasına giden muhtelif koridor hatları, bağlantıları da dahildir.
Not edilmelidir ki Rusya, Druzhba Boru Hattı şebekesinin bir parçası olarak Belarus içinden dolayısıyla Ukraynayı atlayarak geçen bir boru hattı koridoru tesis etti. (Bakınız 2 ve 3. Harita)
Baltık Boru Hattı Sistemi (BBS) aynı zamanda Rusya?nın Transnefti tarafından Samara?yı Finlandiya Körfezinde Primorsk?daki Rusya petrol tanker terminaline bağlamada kullandı. (Bakınız aşağıdaki harita). BBS ham petroli Rusya?nın batı Sibirya bölgesinden hem kuzey hem de batı Avrupa piyasasına taşıyor.
Büyük ölçüde Rusya tarafından kontrol edilen bir diğer stratejik boru hattı sistemi ise Hazar Boru Hattı Şirketler Birliğidir (HBK). HBK Rusya ile Kazakistan arasında imzalanan Ortadoğu petrol şirketlerinden birçok katılımcının hissedar olduğu bir ortaklık anlaşmasıdır.
Baltık Boru Hattı Sistemi (BBS) Rusya?nın Transneft?i ile Kazakistan Milli Boru Hattı Operatörü olan Kaztransoili arasında ortak bir girişim olan Atyrau-Samara (AS) Boru Hattı ile bağlıdır. AS boru hattı bir diğerini takiben Tengiz ham petrolünü Atyrau (Batı Kazakistan)?dan pompalayan Rus-Kazak Hazar Petrol Şirketler Birliği (HPK) ile Karadenizdeki Novorossiysk yakınlarında HPK Rus tanker terminalini birbirine bağlamaktadır.
10 Temmuz 2008?de takriben GUAM zirvesini takibeden bir hafta sonra, Transneft ile Kaztransoil kendilerinin Atyrau-Samara boru hattının kapasitesini yıllık petrol tonunu 16?dan 26 milyon tona genişletmeye dair konuştuklarını ilan ettiler. ((RBC Daily, 10 Temmuz 2008).
GUAM Ulaşım Koridoru
Batumi GUAM zirvesinde temsil edilen GUAM hükümetleri aynı zamanda tartışmalı Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) boru hattını tamamlayan GUAM ulaşım koridoru (GUK)?un daha fazla gelişimini de onayladı. BTC Hazar Deniz Havzasını, Rus topraklarını tamamen pas geçerek Gürcistan ve Türkiye yolu ile Batı Ortadoğuya bağlıyor. BTC Boru Hattı British Petroleum tarafından yönetilen bir petrol şirketler birliği tarafından kontrol ediliyor.
Hem GUK hem de BTC koridorları askeri olarak GUAM ve NATO tarafından korunuyor.
GUK Koridoru Hazar Denizinden Azerbeycan?ın başkenti Bakü?yü karaDenizde Gürcistan limanları Poti/Batum?a bağlayabilecek ve bu da akabinde Ukrayna?nın Karadeniz limanı Odessa ile irtibatlandırılacak. (ve Odessa?dan deniz kıyısı ve kara rotası aracılığıyla batı ve Kuzey Avrupaya bağlanacak.)
Harita No 2: Stratejik Boru Hattı Güzergahları. BTC, Dostluk Boru Hattı, Baltık Boru Hattı Sistemi (BBS), CPC, AS
Harita No 3: Rusya?nın Druzhba Boru Hattı Sistemi
Harita No 4: Batı Avrupa, Vistula?daki Plock
Bakü Tiflis Ceyhan (BTC) Boru Hattı
British Petroleum tarafından hükmedilen ve 2006 yılında Lübnan savaşının dağdağalı zamanlarında başlatılan BTC boru hattı çarpıcı bir şekilde Batı Ortadoğunun jeopolitiğini değiştirdi, şimdi bir enerji koridoru vasıtasıyla Hazar Deniz Havzası ile birleştirdi:
? (BTC Boru Hattı) büyük ölçüde bölge ülkelerinin statüsünü değiştiriyor ve yeni batı yanlısı ittifakı pekiştiriyor. Ortadoğudan boru hattı almakla Washington uygulamada Azerbaycan, Gürcistan, Türkiye ve İsrail ile yeni bir blok tesis etmiş oldu. ((Komerzant, Moskova, 14 Temmuz 2006)
Harita No 5: Bakü, Tiflist Ceyhan Boru Hattı (BTC)
Boru Hattı Jeopolitiği ve İsrail?in Rolü
İsrail şimdi Ortadoğu ve Orta Asyadaki batılı petrol devlerinin çıkarlarına hizmet eden Anglo-Amerikan askeri mihverinin bir parçası durumunda. Şaşırtı olmayan bir şekilde İsrail?in Gürcistan ve Azerbaycan ile askeri işbirliği anlaşmaları mevcut.
Resmi raporlar BTC boru hattının ?batılı piyasalara petrol? kanalı açacağını ifade ederken, nadiren itiraf edilen ise Hazar Denizinden petrolün bir kısmının direk olarak İsrail?e doğru akıtılacağı yönünde. Bu bağlamda, Ceyhan?ı İsrail limanı Aşkelona bağlayacak ve oradan da İsrail ana boru hattı sistemi ile Kızıldenize akıtılacak bir sualtındaki İsrail-Türk boru hattı projesi tasavvur ediliyor.
İsrail?in hedefi sadece kendi tüketim ihtiyaçları için Hazar Denizi Petrolünü elde etmek değil; aynı zamanda Hazar Deniz petrolünü Kızıldenizdeki Eilat Limanı vasıtasıyla Asya piyasalarına yeniden ihraç etmede kilit bir rol oynamak. Hazar deniz petrolünün bu yeniden gönderilmesinin / yöneltilmesinin stratejik göstergeleri geniş mikyasta bir şey.
Tahayyül edilen şey BTC boru hattını aynı zamanda İsrail?in Tipline?ı (uç hattı) olarak da bilinen Trans-İsrail Eilat-Aşkelon Boru Hattına, Ceyhan?dan İsrail limanı Aşkelona bağlamak. ( Daha fazla ayrıntı için bakınız Michel Chossudovsky, The War on Lebanon and the Battle for Oil (Lübnan?a Karşı Savaş ve Petrol için Mücadele), Global Research, 26 Temmuz 2006)
Harita No 6: Trans-İsrail Eilat-Aşkelon Boru Hattı
Amerika?nın İpek Yolu Stratejisi: Trans-Avrasya Güvenlik Sistemi
İpek Yolu Stratejisi (İYS) soğuk savaş sonrası dönemde ABD dış politikasının zaruri bir yapı taşını oluşturmaktadır.
İYS 1999 yılında ABD Kongresine bir tasarı olarak sunulacak şekilde biçimlendirildi. Bu, Batı Avrupayı Orta Asyayla ve sonuçta Uzak Doğuyla irtibatlandıracak bir enerji ve ulaşım koridoru oluşturmayı istemekteydi.
İpek Yolu Stratejisi bir ?Trans-Avrasya Güvenlik Sistemi? olarak tanımlandı. İYS ?büyük oyunun? dahili bir parçası olarak ?Avrasya koridorunun askerileştirilmesini? icap ettiriyor. Önerilen Mart 1999 İpek Yolu Stratejisi Kanunu altında biçimlendirildiği gibi ifade edilen hedef daha geniş coğrafik bir koridor boyunca Amerikanın ticaret imparatorluğunu geliştirmektir.
1999 İYS Yasası (hr 3196) A.B.D. Temsilciler Meclisi tarafından kabul edilirken hiçbir zaman yasalaşmadı. Bu yasal aksiliğe rağmen, İpek Yolu Stratejisi Bush yönetimi altında, büyük ölçüde Güney Kafkasya ve Orta Asyadaki Eski Sovyet Cumhuriyetleri?nin ABD nüfuz sahasına dahil edilmeleri bakış açısıyla fiiliyatta ABD-NATO müdahaleciliği temeli halini aldı.
İYS?nin başarılı yürütülmesi Doğu Akdeniz?den tüm Avrasya Koridorunun Çin?in Afganistanla sınır batı sınır hududuna kadar eşzamanlı olarak ?askerileştirmesi?ni gerekli kıldı. Bu, boru hattı güzergahlarını ve ticaret koridorlarını ?korumak? da dahil olmak üzere geniş petrol ve gaz rezervleri üzerinde kontrolü teminat altına alma aracı olarak böyle yapıldı. 2001 Ekiminde Afganistanın işgali, boru hattı koridorlarının kontrol edilmesi de dahil Orta Asyadaki Amerikan stratejik hedeflerini desteklemeye hizmet etti. Afganistan Çin?in batı hududlarıyla sınır olup Hazar Deniz Havzasının geniş petrol servetini Arap Denizine bağlayan stratejik bir kara köprüsüdür.
İYS altında askerileştirme süreci büyük ölçüde Çine, Rusya?ya ve İrana karşı yöneltildi: İYS şu çağrıyı yapıyor:
? Güney Kafkasya, Orta Asya ve Batı Ülkeleri arasında güçlü siyasal, ekonomik ve güvenlik bağlarının gelişimi güney, kuzey ve doğudan ekonomik ve siyasal baskılara karşı savunmasız olan bu bölgede istikrarı besleyecektir. (Kuzeyden kasıt Rusya, güneyden kasıt Irak, İran ve Ortadoğu, batıdan kasıt ise Çindir.) 106. Kongre, 1999 İpek Yolu Stratejisi Anlaşması)?
IMF ve Dünya Bankasından tavsiyeler altında bir neoliberal politikanın benimsenmesi ?uluslararası özel yatırım, artan ticaret ve diğer ticari ilişkiler biçimi için olumlu teşvikler temin edecek olan açık piyasa ekonomilerini? büyütmeye çalışan İYS?nin dahili bir parçasıdır. (aynı yer)
Güney Kafkasya ve Orta Asya bölgesi petrol ve gazına stratejik ulaşım İpek Yolu Stratejisinin merkezi bir özelliğidir:
?Güney Kafkasya ve Orta Asya Bölgesi Amerika Birleşik Devletlerinin istikrarsız Basra Körfezi bölgesinden enerjiye bağımlığını azaltacak yeterli miktarlarda petrol ve gaz üretebilir.? (aynı yer)
İYS aynı zamanda sabık Sovyet Cumhuriyetlerini kendi şahsi ekonomik, siyasal ve askeri işbirliği bağları ile aynı zamanda Çin, Rusya ve İran ile geniş çaplı ilişkiler kurmalarını engellemeye de niyetlidir. (Bakınız Michel Chossudovsky, America's 'War on Terrorism' (Amerikanın ?Teröre Karşı Savaşı?, Global Research, Montreal, 2005)
Bu bağlamda 1997 yılında başlatılan GUAM?IN kurulması eski Sovyetler Cumhuriyetlerini onların Rusya Federasyonu ile bağlarını yeniden tesis etmelerini engelleyebilecek ABD ve NATO ile askeri işbirliği anlaşmalarına dahil etmeyi hedeflemekteydi.
1999 İYS Anlaşması altında, ?Güney Kafkasya ve Orta Asya Devletleri? mefhumu Ermenistan, Azerbaycan, Gürcistan, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Türkmenistan ve Özbekistan anlamına geliyor. (106th Congress, Silk Road Strategy Act of 1999). (106. Kongre, 1999 İpek Yolu Stratejisi Anlaşması)
Bu bağlamda ABD stratejisi açıklanan hedefleri karşılamadı: Halbuki Ukrayna, Azerbaycan ve Gürcistan fiilen birer ABD mandası haline gelirken; Kırgızistan, Kazakistan, Tacikistan, Ermenistan ve Belarus jeo-politik bir bakış açısından Moskova ile aynı yerde durdular.
Bu geniş Avrasya ulaşım ve enerji koridorları şebekesi Washington tarafından Amerikan nüfuz alanının bir parçası olarak tanımlandı:
?Hazar-Karadeniz bölgesinde, Avrupa Birliği ile Amerika Birleşik Devletleri Orta Kafkasya ve Türkiye/Ukrayna aracılığıyla Orta Asyayı Avrupa Birliğine bağlamak için güvenilir lojistik silsile teşkil etme üzerine yoğunlaştı. Hatlar INOGATE (hidrokarbon kaynaklarını Avrupaya alan hatlar boyunca entegre bir ileşitim sistemi) ve TRACECA (çok kanallı Avrupa-Kafkasya-Asya Koridoru) projelerinin en can alıcı bölümünü şekillendirmektedir.?
TRACECA ulaşım ve iletişim hatları Büyük İpek Yolu (ilk çağlardan günümüze kalan geleneksel Avrupa-Asya İletişim Kanalı) fikrini geliştirdi. Bu, Gürcistan ve Türkiye Karadeniz limanları (Poti, Batum ve Ceyhan), Gürcistan ve Azerbaycan tren yollarını, Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Hattını, Türkmenistan ve Kazakistanı Hazar Denizi / gölü çevresinden Azerbaycan ile bağlayan vapur hatlarını (Türkmenbaşı-Bakü; Aktau, Bakü), şimdi Türkmenistan, Özbekistan, Kırgızistan, Kazakistan ve Çinde inşa edilmekte olan tren yolları ve otobanları, aynı zamanda stratejik ve sistematik olarak mega-koridorların önemli parçaları olak Çin pasifik terminallerini içermektedir.? (Bakınız GUAM and the Trans-Caspian Gas Transportation Corridor: Is it about Politics or Economics? GUAM ve Trans-hazar Gaz Ulaşım Koridoru: Acaba bu Politik mi Siyasi mi?),
Kazakistan-Çin Doğal Gaz Boru Hattı (KÇB)
Batum?daki GUAM Zirvesini takip eden hemen hemen birkaç gün sonra, Çin ile Kazakistan bir 1300 kilometrelik doğal gaz boru hattı çalışma inşaatının başladığını duyurdu. (9 Temmuz 2008). Açılış töreni Kazakistanın başkenti Almatı yakınlarında düzenlendi.
Birkaç aşamada inşa edilecek olan boru hattının 2010 yılında gaz pompalamaya başlaması bekleniyor( Bakınız silkroadintelligencer.com, 9 Temmuz 2008)
?Yeni transit hattı Çin ile Orta Asya?nın geniş doğal gaz rezervlerini bağlayacak iki paralel boru hattı inşasında büyük bir projenin parçası. Borular Türkmenistandan, Özbekistan ve Kazakistan?a Çinin kuzeybatı Xinjiang bölgesine 7000 km?den daha fazla uzatılarak girecek. Özbekistan bu ay kendi tarafındaki inşaata başlarken Türkmenistan kendi bölümünü geçen yıl başlattı.? (Aynı Yer)
Harita No 7: Kazakistan-Çin Doğal Gaz Boru Hattı (KÇB)
Şirketler Birliği?nin önde gelen operatörü olan Çin Milli Petrol Şirketi (ÇMPŞ) ?Türkmenistan, Özbekistan ve Kazakistan devlet petrol ve gaz firmaları ile anlaşma imzalayarak onların boru hattı kısımlarında her birine ayrı ayrı yüzde 50 pay ortaya koydu.?
KÇB boru hattı projesi Avrasyadaki ABD stratejik çıkarlarına zarar veriyor. Bu, Amerika?nın İpek Yolu Stratejisi mantalitesini sarsıyor. KÇB, ulaşım ve enerji stratejisine dayalı rakip Avrasya?nın büyük ölçüde Rusya, İran ve Çin tarafından yönetilen bir parçasıdır.
Rakip Avrasya Stratejisi SCO-CSTO Askeri İttifakınca Korunuyor
Rakip Avrasya temelli koridorlar (ABD-NATO tecavüzüne karşı) iki bölgesel askeri ittifak tarafından korunuyor: bunlar Şangay İşbirliği Örgütü (SCO) [Shanghai Cooperation Organization (SCO)] ile Toplu Güvenlik Anlaşması Örgütü (2) Collective Security Treaty Organization (CSTO).
SCO Rusya ve Çin ile eski Sovyet Cumhuriyetlerinden Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan ve Özbekistan gibi Orta Asyalı birkaç ülke arasındaki askeri bir ittifak. İran ise SCO içinde bir gözlemci statüsünde.
Ulaşım ve enerji koridorlarıyla ilişkide kilit bir jeopolitik rol oynayan Toplu Güvenlik Anlaşması Örgütü (CSTO) ise SCO ile yakın ilişki içinde faaliyet gösteriyor. CSTO şu üye ülkeleri yeniden bir araya getiriyor: Ermenistan, Belarus, Kazakistan, Kırgızistan, Rusya, Tacikistan ve Özbekistan.
Önemine binaen 2006 yılından beri SCO ile CSTO üye ülkeleri ortak savaş tatbikatları gerçekleştirdi ve aktif bir şekilde İran ile işbirliği yapmaktalar.
2007 Ekim?inde Toplu Güvenlik Anlaşması Örgütü (CSTO) ile Şangay Işbirliği Örgütü (SCO), iki teşkilat arasında askeri işbirliği için temelleri yayarak bir Mutabakat Memorandumu (bildirisi) imzaladılar. Batı medyasında çok az bahsedilen bu SCO-CSTO Anlaşması Çin, Rusya ve SCO-CSTO üye ülkeleri arasında tam bir askeri ittifakın oluşturulmasına yol açtı. CSTO ve CSO?un 2006 yılında düzenlediği ve İran tarafından gerçekleştirilenlerle denk gelen ortak askeri eylemlerin bir önemi yok gibi görünüyor. (Daha fazla ayrıntı için bakınız Michel Chossudovsky, Russia and Central Asian Allies Conduct War Games in Response to US Threats (Rusya ve Orta Asyalı müttefikler ABD tehditlerine cevap olarak savaş tatbikatları gerçekleştiriyor), Global Research, Ağustos 2006)
Kurumsal bir duruş noktasından uzakta kalmaya devam etse de, fiiliyatta bu iki bölgesel askeri ittifak (SCO ile CSTO) Orta Asya ve Kafkaslardaki ABD-NATO yayılmacılığına karşı koyan tek bir askeri kütle teşkil ediyor.
Tam Daire
ABD-NATO korumasındaki İYS Avrasya ulaşım ve enerji koridorları İpek Yolu Stratejisinde ana hatlarıyla belirlendiği gibi Orta Asyayı Uzak Doğuya bağlamaya matuftur. Halihazırda Orta Asyayı Çine bağlayan doğuda bulunan koridorlar askeri olarak SCO-CSTO tarafından korunuyor.
ABD-NATO-GUAM boru hattı ve nakil koridorlarının, Kuzey Amerikan Güvenlik Refah Ortaklığı (SPP) altında öngörülenler dâhil, Batı yarıkürede planlanan nakil ve enerji koridorları ile ileriki bir tarihte bağlanması amaçlanmaktadır.
İpek Yolu Stratejisi bağlamında düşünülen Washingtonun küresel askeri ve stratejik gündeminin ifade tarzı açısından bakıldığında Avrasya koridorları nihai kertede kaçınılmaz olarak Çin?in toprak bütünlüğüne zarar verecektir. Önerilen ABD-NATO-GUAM boru hattı ve ulaşım koridorlarının ileriki bir tarihte Kuzey Amerika Güvenlik ve Refah Ortaklığı
(the North American Security Prosperity Partnership (SPP) altında tasavvur edilenler de dahil olmak üzere batı yarımküresinde teklif edilen ulaşım ve enerji koridorlarına bağlanması planlanmıştır.
Ipek Yolu Stratejisi, Kafkasya ve Orta Asya için neyse Kuzey Amerika Güvenlik ve Refah Ortaklığı da Kuzey Amerika için odur. Onlar, Amerikan Ticaret İmparatorluğunun stratejik bölgesel sacayaklarıdır. Onlar Yeni Dünya Düzeninin yapı taşlarıdır (the building blocks).
SPP, Alaska ve Kanada?nın Kuzey Kutup Bölgesinden Orta Amerika ile Karayip Denizi Havzasına kadar enerji ve ulaşım koridorlarının (kara ve deniz hatları) korunması dahil büyük ölçüde enerji ve su da dahil, stratejik kaynakların kontrolüne dayalı benzer stratejik planlama, askerileştirme, serbest piyasa ekonomik entegrasyon sürecinin sonucudur.
Yazarın Notu: Bu makale seçici olarak belli başlı jeopolitik ve stratejik meseleleri analiz etme bakış açısı ile kilit boru hattı koridorları üzerine yoğunlaşmıştır.
Avrasya Boru Hattı koridorları genel şebekesinin bir tetkiki çok daha tafsilatlı ve kapsamlı bir sunuma ihtiyaç duyacaktır.
*Yazar Hakkında: Michel Chossudovsky Kanadalı bir iktisatçıdır. Kendisi Ottowa Üniversitesinde İktisat Profesörüdür.
Chossudovsky Batı Avrupa, Latin Amerika ve Güneybatı Asya?daki akademik enstitülerde misafir profesör olarak dersler verdi. Kendisi BM Kalkınma Programı, Afrika Kalkınma Bankası, BM Nüfus Fonu, Uluslararası Çalışma Örgütü, Dünya Sağlık Örgütü gibi sair uluslararası teşkilatlarda danışman olarak, gelişmekte olan ülkelerde hükümetlerle iktisat danışmanı olarak çalıştı.
Michel Chossudovsky Kanada?da aktif bir savaş karşıtı üyesi olup yoğun olarak Yugoslovya?daki savaş üzerine yazılar yazdı. 11 Eylül saldırılarının akabinde kendisi ABD Hükümeti, bin Ladin ve el Kaide arasındaki tarihi ilişkileri açığa çıkarmaya çalıştı. Kendisi le Monde Diplomatique, Third World Resurgence ve Covert Action Quarterly gibi önemli yerlere düzenli olarak makaleler yazmaktadır. Eserleri yirmiden fazla dile çevrilmiş olup son eseri Amerika?nın ?Teröre Karşı Savaşı? başlığını taşımaktadır.
Michel Chossudovsky globalresearch.ca adlı siteyi yürüten Küreselleşme Üzerine Araştırma Merkezi editörüdür. Merkez kendisini ?Yeni Dünya Düzenini? ?silahsızlandırmak? ve ?Küreselleşmenin? medcezirlerini zapt etmeye adamak? şeklinde ifade etmektedir.
(1) Batı-Güneybatı Varşova?daki Vistula Nehrinde yer alan bir merkezi Polonya Şehri. 10. yy itibaren bilinen şehir 1793 yılında Prusya?ya 1815 yılında ise Rusya?ya geçti. I. Dünya Savaşının ardından tekrar Polonya?ya geçti. Nüfusu 124,456.
(2) CSTO: Toplu Güvenlik Antlaşması Örgütü. 7 Ekim 2002 yılında Ermenistan, Belarus, Kazakistan, Kırgızistan, Rusya ve Tacikistan devlet başkanlarınca imzalanan bir anlaşmadır. Önce oluşuma dahil olan Azerbeycan ve Gürcistan 1999 yılında üyelikten çıkmıştır.
Bu makale Ömer Saitoğlu tarafından TİMETURK için tercüme edilmiştir.
