Kültür Sanat/ TIMETURK
'Aynadaki Düşman' İslam'a ve İslami Hareketlere yönelik oryantalist bakışlarla Batı'lı bir yüzleşme aslında. Yazar, İslami köktenciliği Seyyid Kutub özelinde empati yaparak anlamaya davet ediyor Batılı okuyucuyu. İslami siyaset ve hareket teorilerinin 'terörizm' ile yaftalanıp 'düşman' konseptinde çözümlenemeyeceğini bu gibi yorum ve analizlerin gerçeği göstermekten çok çarpıtmak olacağını vurguluyor.
Halime Biray'ın ve Murat Güzel'in Kitap üzerine yaptıkları değerlendirmeleri sunuyoruz.
FUNDAMENTALİZMİ ANLAMA KLAVUZU
Halime Biray/ Yeni Şafak Gazetesi
Amerika'nın Wellesley Üniversitesi'nde politika bilimi doçenti olan ve politika teorisi, İslam siyaset düşüncesi ve feminist teori üzerine çalışmalar yapan Roxanne Euben, Aynadaki Düşman isimli kitabında Fundamentalizm kavramını irdeliyor. İslami politika düşüncesi ve karşılaştırmalı politika felsefesini incelemeye çalışan Euben, bu düşüncelerin sadece işlevleri açısından değil, değerleri açısından da ele alınması gerektiğini savunuyor. Yazar köktendincilik kavramına bir açıklık getirmek için politik, sosyal ve eleştirel teoriyi, postyapısalcılığı, İslam düşüncesini, antropolojiyi, karşılaştırmalı politikayı ve Yakın Doğu çalışmalarını temel alıyor.
YENİ DÜNYA DÜZENİNE KARŞI BİR TEHDİT
Fundamentalizmin yükselişinin yeni dünya düzenine karşı bir tehdit olarak gösterildiğine dikkat çeken Euben, Batı'daki, çoğu insana göre İslam fundamentalizminin, şiddet ve irrasyonalite yanlılarının çok olduğu fanatizm diyarından çıkan bir oluşum olarak tanımlandığına dikkat çekiyor. Amerikalı politik analizcilere göre Soğuk Savaş dönemindeki Kızıl Tehdit'in yerini Yeşil Tehdit almıştır. Euben, 'Tarihin Sonu' ve 'medeniyetler çatışması' gibi çelişkili tezler öne süren yazarların hiçbirinin metafiziksel iyi kavramıyla, politika arasındaki gerilimi ele almadıklarını öne sürüyor. Politik İslamın, meşru politikaya karşı bir tehdit olarak üstesinden gelinmesi gereken bir olgu olarak görülmesinin, büsbütün yanlış olmadığını söyleyen Euben, sorunun politik İslam ile tehdidin eşitlenmesinden kaynaklandığını dile getiriyor. Yazar, bu noktada Seyyid Kutub gibi düşünürlere başvuruyor. Euben, ahlaki ve politik dünya görüşünü irdelediği Kutub'u, İslam, modernite ve politik eylem hakkındaki sistematik analizleriyle, bir nesil Sünni fundumentalistlerin fikirlerini şekillendiren bir düşünür olması nedeniyle ele aldığını dile getiriyor.
KAOSA AYNA TUTUYOR
Aynadaki Düşman, Doğu ile Batı, meşru olan ve meşru olmayan arasındaki ilişki hakkındaki önkabuller ve karasızlıkları göz önüne alarak ?Modern dünyada İslam fundemantalizmini nasıl anlamlandıracağız?? sorusuna cevap veriyor. Türkçeye Orhan Düz'ün çevirdiği kitabında Euben, son dönemde Ortadoğu'da yaşanan kaosa ve Batı'nın İslam'a bakışına ayna tutuyor.
AYNA TUTTUM YÜZÜME, DÜŞMAN GÖRÜNDÜ!
Murat Güzel/ Star Gazetesi
İslami fundemantalizm denen oluşumları ve modern rasyonalizmin sınırlarını karşılaştırmalı politik teoriler alanında inceleyen Roxanne L. Euben, Aynadaki Düşman kitabının tezlerini fantazmagorik etkiyle açıklıyor.
FRANSA?DA 18. yüzyılın sonlarında gözde olan sinema öncesi bir teknik phantasmagoria. Bu teknik, seyirciye yarı saydam görünen tül perdelerin üzerine bir slayttan fener ışığının yansıtılmasını içerir. (Kısmen bizdeki perde oyunu olan Hacivat-Karagöz?ün Batı?daki ?yansıması? da denebilir bu tekniğe.) Görüntünün çevresindeki alan karartılır ki yansıtılan figür içeriksiz yüzüyormuş gibi görünsün ve seyirciler kendilerinin figürden ne kadar uzakta olduklarını söyleyemesinler. Theodor W. Adorno ve Walter Benjamin gibi düşünürler ?phantasmagoria?yı, yalnızca sinema öncesi gösterim biçimlerine ve ?hayal perdeleri?ne atıfta bulunmak için değil, ayrıca ?ürünün dış görüntüsü yoluyla üretimin büyülenmesi?ne de göndermede bulunmak için kullanmışlardı.
İMAJLAMA SÜREÇLERİ
Adorno?ya göre ?Bu dış görüntü, varlığın statüsüne ait bir iddia ortaya koyar. Onun kusursuzluğu, aynı zamanda sanat eserinin, dünyayı imaj iddiasında bulunmadan, mutlağın alanı içinde oluşturan bir emsalsiz gerçeklik olarak algılayan yanılsamanın kusursuzluğudur.?
İslami fundemantalizm denen oluşumları ve modern rasyonalizmin sınırlarını karşılaştırmalı politik teoriler alanında inceleyen Roxanne L. Euben, kitabının merkezi tezlerinden birini bu fantazmagorik etkiyle açıklıyor: Akademisyenlerin politikayı incelemek için kullandıkları Aydınlanma sonrası rasyonalist metotlar, aslında, objektif rasyonalizm iddiaları içinde bu tür ?üretim mekanizmaları?nı gizlerken, bir İslam fundemantalizmi imajı yaratmıştır. Euben, fantazmagorik etkinin bu özel gösteriminde gizlenen hayaletin, Batılı akademisyenler ve Batı medyasındaki en yaygın fundemantalizm imajını zihinlerde uyandırdığını iddia eder: İranlıların giydiği çador içinde, baştan ayağa örtülü Müslüman kadın. Bu imaj, İslam fundemantalizminin ne olduğundan çok, Batı tarihi ve tecrübesinden çıkarsanan rasyonalist tasavvur ve varsayımların fundemantalizm anlayışlarını nasıl şekillendirdiğini göstermektedir.
İSLAM FUNDAMENTALİZMİ
Disiplinler arasında gerçekten son derece verimli bir yolculuk yaparak karşılaştırmalı politika felsefesine, politik, sosyal ve eleştirel teoriler; İslam düşüncesi, postyapısalcılık, antropoloji ve Ortadoğu çalışmalarından güçlü bir katkıda bulunuyor Euben.
Modern rasyonalizmin ve irrasyonalizmin kökenlerine dönük bu heyecanlı yolculuk, politika teorisinin diğer (Batı harici!) kültürlerden kaynaklanan meseleleri ele almanın yollarını gösterdiği konusunda ısrarcı.
SOSYAL BİLİMSELLİK
Roxanne Euben, kitabında Cemaleddin Afgani, Muhammed Abduh, Seyyid Kutup gibi isimlerin eserlerinde yansıdığı şekliyle modern İslam aktivizmini inceliyor ve bu temel politik duruşu, İslam fundemantalizminin hálihazırdaki sosyal bilimsel açıklamalarını hem metodolojik hem de içerik bakımından eleştiriyor. Bunu yaparken sadece bu hareketlere yönelik yorumları değil, o yorumların ortaya çıkmasını sağlayan analitik araçları da ele alıyor.
Euben?in kitabı Türk politikasında da sık sık tartışma konusu olan önyargı, anlayış, kavrayış ve teorize etme girişimlerine; akılcılık, dinsellik, bilimsellik gibi bazı ?büyülü? ve fantazmagorik üretimlere dayalı muhakemelere de son derece eleştirel bir katkı getiriyor.
Aynadaki Düşman
Aynadaki DüşmanYazarlar: Roxanne L. EUBEN Çevirmen
: Orhan DüzİnsanYayınları
Adres
Keresteciler Sitesi
Mehmet Akif Cad. Kestane Sok. No: 1
Merter / İSTANBUL Telefon
(0212) 642 74 84
[email protected]
