Trakya Üniversitesi Kırkpınar Beden Eğitimi ve Spor Yüksek Okulu Müdürü Yrd. Doç. Dr. İlhan Toksöz, dünyada en uzun süredir devam eden spor organizasyonu olan Tarihi Kırkpınar Yağlı Güreşleri?nin ana temasını oluşturan güreş ve tekniklerinin korunabilmesi, aynı otantik ve yapı ile geleceğe aktarılmasının başlı başına bir sorumluluk olduğunu söyledi.
Yrd. Doç. Dr. İlhan Toksöz, hem güreşen sporcuların hem de bu otantik tarihi organizasyonu izleyen seyircilerin gerek sportif, gerekse görsel estetik değerlendirilmelerinde ana temayı teknik hareketlerin oluşturduğunu belirtti.
Toksöz, Kırkpınar Yağlı Güreşi?nin doğduğu tarihlerden itibaren günümüze taşınan tekniklerin ayakta ve yerde uygulanan çeşitlerinin olduğunu belirterek, teknikleri şu şekilde anlattı:
?Elense: Hasım ayakta iken, onun muvazenesini bozmak maksadı ile sağ veya sol el ile ensesinden tutarak yana doğru yapılan itme hareketidir.
İç Tırpan: Elense ile müşterek veya müstakil olarak yapılır. Rakibin dengesini bozmak ve düşürmek amacı ile uygun görülen bacağa ayakla içten yapılan darbe hareketidir.
Dış Tırpan: Yine aynı maksatla rakibin ayağına dıştan yapılan darbedir.
Çapraz: Rakibin dengesini arkaya doğru bozmak ve düşürmek maksadı ile kolların rakibin koltuk altından dolaştırılmak suretiyle arkasında ve belin üzerinden parmakların iç içe kilitlenmesi halidir. Buna çift çapraz veya göğüs çaprazı da denir.
Dalma: Dalma yere düşürmek amacı ile dizden veya paçalarından yakalanması halidir. Tek paçayı yakalamak için yapılan dalmaya tek dalma, çift paçayı yakalamak için yapılana da çift dalma denir. Dalma hareketlerinde paça veya paçalar yakalandıktan sonra rakip kendine doğru çekilir genel olarak rakip omuz başları ile itilir.
Kazkanadı: Göğüs çaprazına benzer bir harekettir. Tek farkı bunda hasmın başı rakibin koltuk altında veya karnında bulunmasıdır. Bu da tek veya çift kaz kanadı olmak üzere iki şekilde yapılabilir.
Kasnak: Rakibin kasnağından(kuşağından) başparmak dışarıda kalmak suretiyle yakalanması halidir. Vücudun ön kısmına isabet eden kısmından yakalanarak yapılan kasnağa iç kasnak arka kısmından yakalanarak yapılan oyuna da dış kasnak denir.
Paça: Rakibin paçalarına parmakların sokulup yakalanması haline denir. Tek veya çift paça olarak yapılabilir. Rakiple yüz yüze bulunulduğu zaman rakibin sağ paçası sağ el ile veya sol paçası sol el ile yakalanırsa buna ters paça denir. Paça, kasnak, kazık gibi diğer oyunlarla kombine uygulanır.?
YERDE UYGULANAN TEKNİKLER
Toksöz, ayakta uygulanan tekniklerin yanı sıra yerde uygulanan tekniklerin de yer aldığı yağlı güreşlerde, künde, kılıç atma, kasnak, kepçe tekniklerinin de iyi uygulanmasıyla rakibe zor anlar yaşatılacağını belirterek, yerde uygulanan teknikleri şu şekilde özetledi:
?Kazık: Kasnak hareketlerinde kol yumruk halinde kıspetin içine girip tutulursa buna kazık denir. Bu da iç ve dış olmak üzere iki çeşittir. Kasnak ve kazık oyunları ayakta ve yerde yapılabilir.
Kepçe: Bir eli rakibin bacakları arasına arkadan sokmaktır.
Künde: Göğsümüz bel veya ayak tarafına dönük olduğu halde ellerimizi rakibin önüne ve arka taraftan bacakları arasına sokup kilitlemektir. Bu suretle yenmeye ?künde attı? denir. Yapılış tarzına göre üç çeşittir. 1-Oturarak künde 2- Bel kündesi 3- Ayakta künde.
Kılıç Atma: Yerde duran kimse, sarma takmak, kapana almak veya herhangi bir oyun için üstüne eğilmiş rakibin iki bacağı arasına bir bacağını sokarak diğer ayağının üzerinde şiddetle kalçasını ve o ayağını yukarı dikmek suretiyle rakibini sırt üstü aşağı kapaklandırır.
Burgu: Hasmın kolundan bükülerek oyunu kazanmaktır.?
GÜREŞÇİ RAKİBİNİN KISPETİNE VURURSA ?PES? SAYILIR
Toksöz, yağlı güreşlerin kendine has bir dili olduğunu belirterek, yağlı güreşlerde güreşçinin rakibinin kıspetine vurması halinde güreşçinin yenilgiyi kabul etmiş olacağını kaydetti.
Yağlı güreşlerin yüz yıllardır içinde barındırdığı kuralları günümüze taşıdığını anlatan Toksöz, ilginç yenilme kurallarından bazılarını da şu şekilde aktardı:
?Kıspet çıkarmak: Olabilecek en kötü olaylardan biridir. Pehlivanın ayağından kıspetinin çıkması ya da boydan boya yırtılması bir yenilgi sebebidir.
Pes etmek bazı pehlivanlar yorulduklarında ya da yenileceklerini anladıklarında sırtının yere gelmesini istemiyorlarsa, ?pes ediyorum? der ya da rakibinin kıspetine vurur.
Tartarak yenmek: Rakibi kucaklar, ayaklarını yerden keser, en az 3 adım kadar yürürseniz rakip yenilmiş olur.?
NTV
