İki ay önce Ömer Erdem'e verdiği röportaj, Aytmatov'un fikir dünyasına dönük önemli ipuçları içeriyor. Türkçenin çağdaşlaştırılması yolunda Uluslararası Türkçe Olimpiyatları'nın örnek bir organizasyon olduğuna dikkat çeken ünlü yazar 'Kendi dilini ve diğer dilleri iyi bilen bireyler 21. asırda kendilerini ispatlayabilir.' diyor. Azeri Türkçesi ile Türkiye Türkçesinin aynı ve Kazak dili ile Kırgız dilinin ikiz dil olduğunu ifade eden Aytmatov, Türk dünyasının anlaşması için yeni bir yapılanmanın gerekliliğine işaret etti.
Kırgızistan'da yas var
Cengiz Aytmatov için Kırgızistan'da cenaze töreninin yapılacağı 14 Haziran'da bir günlük yas ilan edildi. Devlet Başkanı Kurmanbek Bakiyev'in imzaladığı kararname uyarınca cumartesi günü ülkede bayraklar yarıya indirilecek ve eğlence programları ve önemli etkinlikler iptal edilecek. Önceki akşam Cumhurbaşkanı Kurmanbek Bakiyev başkanlığında yapılan acil toplantıda, yazarın cenaze ve defin işlerini takip edecek komite kuruldu. Komiteye, Kırgızistan Devlet Genel Sekreteri Dosbol Nuroğlu başkanlık edecek.
Anıtmezara, babasının yanına defnedilecek
Cengiz Aytmatov, vasiyeti üzerine, babasının kabrinin bulunduğu Ata-Beyit Anıt Mezarlığı'nda toprağa verilecek. Cenaze 13 Haziran'da Kırgızistan'a getirilecek. Aytmatov'un cenazesini getirmek için Almanya'ya giden heyete Dışişleri Bakanı Ednan Karabayev ve Bişkek Belediye Başkanı Daniyar Üsönov başkanlık edecek. Cenaze törenine çok sayıda ülkeden devlet başkanı, başbakan ve bakan düzeyinde katılım bekleniyor. Aytmatov'un cenazesi, 14 Haziran Cumartesi günü resmi törenle Bişkek yakınlarındaki Ata-Beyit Anıt Mezarlığı'nda defnedilecek. Ata-Beyit Anıt Mezarlığı, 1938 yılında Stalin döneminde ülkenin önde gelen aydınlarının kurşuna dizildiği yer. 1990'da ortaya çıkarılan toplu mezarlıktaki aydınlar arasında, Aytmatov'un babası Törökul Aytmatov da bulunuyor. Kırgızistan hükümeti bağımsızlıktan sonra Ata-Beyit'teki katliam kurbanları için anıt yaptırdı. Aytmatov, Ata-Beyit'te defnedilecek ilk kişi olacak.
Ülkesinde en son Türk Lisesi'ni ziyaret etmişti
Aytmatov, ülkesinde en son Bişkek'teki Uluslararası Sebat Eğitim Kurumları'na bağlı Cengiz Aytmatov Kırgız Türk Erkek Lisesi'ni ziyaret etmişti. 7 Mayıs'ta, doğumunun 80. yılı münasebetiyle düzenlenen programa katılan yazar, gençlerin, ellerindeki imkânları en iyi şekilde değerlendirmeleri ve en az iki yabancı dili iyi derecede konuşmaları gerektiğini söylemişti.
[AYTMATOV'UN ARDINDAN... ]
Abdullah Gül (Cumhurbaşkanı)
'Cengiz Aytmatov'un vefatı sadece Türk dünyası için değil, tüm dünya için büyük bir kayıp olmuştur. Türk kültürünün tanıtılmasına ve gelişmesine önemli hizmetlerde bulunan Aytmatov, Türk dünyasını oluşturan ülke ve topluluklar arasında adeta bir köprü görevi üstlenmiştir.''
Vladimir Putin (Rusya Başbakanı)
'Cengiz Aytmatov hepimiz için yeri doldurulamaz bir kayıp. Hepimizin hatırasında büyük bir yazar, düşünür, entelektüel olarak kalacak.'
Kurmanbek Bakiyev (Kırgızistan Devlet Başkanı)
'Aytmatov, tüm dünyada büyük ilgiyle takip edilen eserlerinde okuyucularını akıl ve iyiliğin zaferine inandırdı, milli değerleri en iyi şekilde yansıttı. Bıraktığı eserler en iyi şekilde korunacak.'
Asker Akayev (Kırgızistan Eski Cumhurbaşkanı)
'Kaybımız ölçüsüz, üzüntümüz sınırsız. 'Cengiz Ata' Kırgızların günümüzdeki Manas'ıdır. Gün geçtikçe daha iyi anlaşılacak ve yıldızı daha da parlayacaktır.'
Türk Dil Kurumu (TDK)
'Cengiz Aytmatov, Türk soylu halkların efsanelerinde, destanlarında, türkülerinde dile getirilmiş birikimleri, Türk dilinin en güzel kullanımıyla bugünün okuyucularına ulaştırmış, eserleriyle hem Türk soylu halkların kültürel miraslarının zenginliğine katkıda bulunmuş hem de eserlerinin çevrildiği 150 dilin okuyucularının bu mirasa tanıklık etmelerini sağlamıştır.'
Ertuğrul Günay (Kültür ve Turizm Bakanı)
'Cengiz Aytmatov, Türk kültür dünyası için özel bir isim, gerçek bir kültür elçisiydi. Türk dilinin ve kültürünün gelişimi ve tanıtılması yönünde büyük başarılar gösteren bu önemli kültür adamını tanımak ve eserlerini okumak hepimiz için büyük bir mutluluktu. Bu yıl bu büyük yazarı Nobel Edebiyat Ödülü'ne aday göstermeyi kararlaştırmıştık.'
Elçin Efendiyev (Azeri yazar)
'Aytmatov benim gençliğimin yazarıydı. Kırgızistan'da büyümüştü ama sadece kendi ülkesinin yazarı değildi. Türk dünyasının da değil, tüm dünyanın en büyük yazarlarındandı. Ölümü tüm Türk edebiyatını ve Türk dünyasını üzmüştür.'
Anar (Azerbaycan Yazarlar Birliği Başkanı)
'Cengiz Aytmatov'un vefatı edebiyat, Türk dünyası ve dostları için büyük bir kayıptır. Çok büyük bir yazar ve çok büyük bir insandı. Onu son kez Bakü'de gördük. Cumhurbaşkanımız ona yüksek madalya verdi. Onun için etkinlikler hazırlanırken üzücü haberini aldık.'
Ali Akbaş (Şair)
'Türk dünyasının yaşayan en büyük yazarı vefat etti. Haberi alınca o hüzünle bir dörtlük yazdım: 'İki Cengiz'im var, biri gurbette / Biri Tanrı Dağlarında nöbette / O da gitti şimdi / Başımız dertte.' Gönlümüzde izleri devam edecek. Üzüntümüz çok büyük. Allah yerini boş bırakmasın. Türkçeyle güzel yazan insanlar doğsun, onun eserleri ona ışık olsun.'
Doç. Dr. Ali İhsan Kolcu
'Cengiz Aytmatov, Türk dünyasının 20. yüzyılda yetiştirdiği en büyük yazardı. Onun Nobel ödülü alamamış olması dünyanın ayıbıdır. Türk dünyasının Dede Korkut'uydu. Türk dünyasını bir çatıda birleştirebilecek bir bilgindi. Kıymetini son zamanlarda ancak anlayabildik. Eserleri yazarlarımız için örnek teşkil etmeli. Yerel hayattan evrensele nasıl ulaşılabileceğini, o zengin mirasın nasıl aktarılabileceğini yeniden gösterdi.'
Doç. Dr. Orhan Söylemez
'Sadece Türk dünyası için değil, edebiyat dünyası için büyük bir kayıp. Kalemi çok güçlü bir yazardı. İnsanın acılarını, hasretlerini, özlemlerini, duygularını anlattı. Merkeze insanı koyduğu için evrensele ulaşmayı başarmıştı.'
Kaynak: Zaman
