Haber Merkezi / TİMETURK
Küçük bir Arap ülkesi olan Lübnan, Başbakan Refik Hariri?nin 2005?te suikaste uğramasından beri politik krizle pençeleşiyor. Hizbullah?ın iletişim ağıyla ilgili kabinenin iki ihtilaflı kararından sonra ülke, hükümet ve muhalif gruplar arasında patlak veren çatışmalar ve sokak savaşlarıyla yeni bir iç savaşın eşiğine geldi.
Arabuluculuk çabaları ve iki kararın geri çekilmesi bu son krizi önleyebildi ve 2,5 yıllık güç mücadelesinin yatıştırılması için bir fırsat penceresi açtı.
Burada söz konusu olan yeni başkanın seçimi. Bu koltuk, geçen Ekim?de Emil Lahud?un görev süresi dolmasıyla boşalmıştı. Muhalefet, yeni başkan seçilmesinde ısrar ediyor. Muhtemel adayları da muvazzaf ordu komutanı Michael (Mişel) Süleyman. Ulusal birlik kabinesi ve yeni seçim kanunu da muhalefetin pakette olmasında ısrar ettiği diğer başlıklardan. Lübnan?da üç etkin güç odağı bulunuyor: Maruni başkanlığı, Sünni başbakanlığı ve Şii parlamento liderliği.
İKTİDAR?DAKİ GRUPLAR
Müstakbel Hareketi
2003?de kurulan el-Müstakbel (Gelecek) Hareketi, Lübnan?daki en büyük politik güç. Suikastte öldürülen Refik Hariri?nin en genç oğlu Saad tarafından yönetilen hareket, ülkenin başındaki ve mecliste çoğunluğu temsil eden 14 Mart İttifakı?nın da en büyük ortağı. Sosyalist Terakki Parti (Dürzi Velid Canbolat), Lübnan Güçleri (Samir Caca) ve Toplum Partisi (önceki başkan Amine Germayel) ittifakın diğer üyeleri.
Müstakbel Hareketi?nin, babasının son zamanlarında maliye bakanı olarak görev yapan ve bir ekonomist olan Başbakan Fuat Sinyora ile birlikte, hükümette 7 bakanı bulunuyor. 128 sandalyeli Milletvekili Komisyonu?nda 36 sandalyesi bulunan hareket, ittifakın sandalye sayısının yarısını elinde tutuyor.
Amerika Georgetown Üniversitesi mezunu Saad Hariri, politik liderliğini nüfuzlu zenginlerden ve 2005 Şubat?ında öldürülen babasından miras aldı. Müstakbel Grubu, Hizbullah?ın da dâhil olduğu dört partili bir koalisyonla girdiği 2005 Mayıs?ındaki seçimlerden zaferle çıkmıştı. Hizbullah?ın öncülüğünde 2 grup, koalisyonu yöneten Müstakbel?le daha sonra yolunu ayırdı.
Sosyalist Terakki Partisi
STP, en etkili Dürzi liderlerden Kemal Canbolat tarafından 1949 Ocak?ında kuruldu. Oğlu Velid tarafından yönetilen parti, 14 Mart İttifak?ının ana ortaklarından.128 sandalyeli Milletvekili Koalisyonu?nda 16 sandalyeye ve Sinyora kabinesinde 3 bakanlığa sahip.
STP, ideolojik olarak laik ve resmen hizip karşıtı, pratikte ise Dürzi?ler tarafından destekleniyor ve yönetiliyor. Partinin kalesi ise Lübnan Dağı. Canbolat, 1982 ve 1983?de, Lübnan savaşı çıktığında, Maruni Hıristiyanlarına karşı bir Dürzi grubu yönetti. Marunîleri yenmesinin ardından Dürzîlerin tartışmasız lideri olarak pozisyonu güçlendirdi.
Canbolat, uzun vadeli Dürzî çıkarları için politik saf değiştirmesiyle tanınıyor. 1990?larda iç savaştan sonra Suriye?nin askeri varlığını savunan Canbolat, Hariri?nin suikastı ve Suriye?nin 2005?te çekilmesinin ardından Şam?ı eleştiren en hararetli liderlerden oldu. Suriye müttefiki Hizbullah ve lideri Hasan Nasrallah?ı hedef alan çok sayıda açıklaması bulunuyor.
Lübnan Güçleri
Kötü şöhretli Samir Caca tarafından yönetiliyor. Önceleri silahlı kanadı da olan Maruni ağırlıklı Hıristiyan partisi ve 14 Mart İttifakı?nın en büyük Hıristiyan ortağı. 6 milletvekili ve 1 bakan ile Sinyora?nın kabinesinde yer alıyor.
LG, Hıristiyan milisler olarak, 1976?da Camille Chamoun ve Pierre Germayel tarafından kuruldu. Caca, 1980?lerin başlarından bu milisleri yönetti. 1982?de Sabra ve Şatilla mülteci kamplarında binlerce Filistinlinin öldürülmesinden sorumlu. İç savaşın sonunda, yargılandı ve dört savaş suçundan suçlu bulundu. Ölüm cezası müebbede çevrildi. 2005?te Hariri?nin suikastının ardından yasal bir parti olarak geri döndü. Seçimlerinin ardından, Caca?nın salıverilmesini sağlayacak af yeni parlamentodan geçirildi.
Toplum Partisi
Şu anki resmi başkan ve gayri resmi lideri Amin?in babası Pierre Germayel tarafından kuruldu. 6 sandalyeyle, 14 Mart İttifakı ortaklarından. Amin?in oğlu Pierre, Ekim 2006?da suikaste uğrayana dek, Sanayi Bakanı olarak Sinyora?nın hükümetindeydi. Resmen laik olsa da TP, Maruniler tarafından destekleniyor. İç savaşta önemli rol oynayan parti 1980 ve 1990?larda çöküşe girdi. 2000?in başlarından itibaren toparlandı.
66 yaşındaki Amin, kardeşi Beşir ofisine giderken suikasta uğrayana dek, 1982?den 1988?e kadar başkanlık yaptı. Başkanlığı ardından 12 yıl İsviçre, Fransa ve ABD?de yaşadı. 2000?de Lübnan?a döndü ve muhalefete dâhil oldu. 2005 seçimlerinden sonra koalisyona katıldı.
MUHALEFETTEKİ GRUPLAR
Hizbullah
1982?de Güney Lübnan?ı İsrail?in işgal etmesinin ardından kurulan Hizbullah?ın 14 sandalyesi bulunuyor. 2005 seçimlerine el-Müstakbel Hareketi?yle birlikte katıldı ve Sinyora?nın Hükümeti?nde 2 bakanlığı vardı.
2006?da, Lübnanlı esirlere karşı 2 İsrail askerini kaçırması üzerine İsrail 34 günlük katliama girişti. 1000?den fazla sivil öldü ve altyapı büyük zarar gördü. 123 İsrail askeri öldüren, 4 Apache helikopterini düşüren ve İsrail?in gururu 100 Merkeva tankını imha eden Hizbullah direndi.
Savaştan zaferle çıkması popülerliğini artırsa da koalisyon ortaklarıyla arasının açılmasına neden oldu. 2006 Ekim?inde Hizbullah ve diğer Şii hareketi Emel, hükümetten beş bakanını çekerek muhalefete geçti. Ulusal birlik hükümeti ve yeni seçim yasası için kampanyanın önderliğini yürütüyor.
Emel?deki yıllarının ardından 1982?de Hizbullah?a katılan Nasrallah, İsrail?in Abbas Musavi?yi öldürmesinin ardından Hizbullah?ın lideri oldu. Karizması, zekâsı, eğitimi ve politik dehasıyla, grubun silahlı kanadın yanında siyasete intibakında Hizbullah?a liderlik etti. Kendi radyosu ve televizyonu olan Hizbullah, Şiiler için okullar, hastaneler ve sosyal programları yapan bağış ağını da yönetiyor.
Emel
Parlamentoda sözcülüğünü Nebih Berri?nin yaptığı Şii Emel?in 14 sandalyesi var. 2005 seçimlerine, Hizbullah ve el-Müstakbel?le koalisyon olarak katılan Emel, Sinyora?nın kabinesinde, daha sonra Hizbullah?la birlikte geri çektiği, 3 bakanıyla yer aldı. Emel, İmam Musa el-Sadr?ın bir yıl önce kurduğu Muhtaçlar Hareketi?nin silahlı kanadı olarak 1975?de kuruldu.
70 yaşındaki Berri, 1970?lerde çeşitli görevler aldı. 1980 Nisan?ında Hüseyin el-Hüseyni?nin istifasının ardından yönetimi ele geçirdi. 1984?te güneyin yeniden inşasından sorumlu bakan olarak Raşit Karami?nin ulusal birlik hükümetinde de görev yaptı.
Özgür Yurtsever Hareketi
Özgür Yurtsever Hareketi, Eylül 2005?de laik politik bir hareket olarak kuruldu. Ordudan gelen Michel (Mişel) Aoun liderliğindeki ÖYP, 2005 seçimlerinde, 14 milletvekili çıkardı. Hıristiyan çoğunluğun yaşadığı Lübnan Dağı?nda neredeyse tüm sandalyeleri kazanmayı başardı. Seçim sonuçlarına göre, Lübnan Hıristiyan nüfusunun yüzde 70?i, ÖYP?ye oy verdi.
Seçimlerden sonra, ÖYP muhalefette kalmayı tercih etti ve Sinyora hükümetine bakan vermedi. ÖYP, 2006?da Hizbullah?la stratejik uzlaşı anlaşması imzaladı ve ulusal birlik hükümeti ve yeni seçim yasası için kampanya da destekliyor. Maruni Hıristiyanlarından General Aoun, Lübnan?ın iç savaşının son iki senesinde başbakanlık ve Hıristiyan askeri hükümetinin de başkanlığını yaptı.
Suriye?nin 1990 yılında başkanlık sarayının işgalinin ardından idaresi sonlandı. Suriye?nin Lübnan?daki varlığının en büyük muhalefeti Aoun, Fransa?ya sürüldü. Suriye?nin Lübnan?dan ayrılmasının ardından 11 gün sonra Mayıs 2005?te 15 yıllık sürgünden geriye döndü.
Demokratik Lübnan Partisi
Demokrat Parti, son dönem Dürzi liderlerden Macit Arslan?ın oğlu Talal Arslan tarafından 2001 Temmuz?unda kuruldu. Farklı mezheplerden laik bir yönetimi bulunan partinin destekçileri ise çoğunlukla Dürziler. 2005 parlamento seçimlerinde Michel Aoun?un Özgür Vatansever Parti ile birlikte Değişim ve Reform bloğu kurdu ama başarılı olamadı. DLP, 2000?de meclise girebilmişti.
George Washington Üniversitesi?nden bilim ve ekonomi mezunu Arslan, 1988?de politikaya atıldı. 1990?dan 2004?e kadar, Ömer Karami ve Refik Hariri hükümetlerinde çeşitli bakanlık mevkilerinde yer aldı. DLP ve önceki bakanı Wi?am Vehhab?ın Birlik Partisi, Velid Canbolat?ın Sosyalist Terakki Partisi?nin Dürzi rakipleri olarak biliniyor.
Liberal Arap Partisi
Partinin lideri, önde gelen Sünni politikacılardan Ömer Karami. LAP?ın Trablusgarp?ın kuzeyinde ciddi desteği var ve 8 Mart Muhalefet İttifakı?nın ana Sünni ortağı. Karami, 24 Aralık 1990 ve 7 Mayıs 1992 arasında başbakanlık yaptı. Eylül 2004?de tekrar hükümetin başına geldi ve Refik Hariri?nin öldürülmesinin ardından gelen protestolarla 2005?te istifa etmek zorunda kaldı. Karami?nin partisi aynı sene düzenlenen seçimlerde sandalye kazanamadı.
74 yaşındaki Karami, Başbakan Salim Hoss hükümetinde eğitim ve kültür bakanlığı yaptı. Lübnan politikasında ailecek tanınıyorlar. Ömer Karami, Beyrut?tan Trablusgarp?a gitmek üzereyken helikopterine yapılan saldırıyla hayatını kaybeden ve 8 sefer başkanlık yapan Reşit Karami?nin kardeşi ve önceki başkan ve bağımsızlık kahramanı Abdülhamit Karami?nin de oğlu.
Birlik Hareketi
Mayıs 2006?da bakanlık ve milletvekilliği yapan Wi?am Vehhap tarafından kuruldu. Lübnan Dağı?ndaki Dürziler tarafından destekleniyor. 8 Mart Muhalefet İttifakı?nın ortağı Birlik Hareketi parlamentoda yer almıyor. İsrail?in 34 günlük saldırısında Hizbullah?ın destekleyen 44 yaşındaki Vehhap, 2004 Ömer Karami hükümetinde çevre bakanlığı yaptı. İktidarı, özellikle Sosyalist Terakki Partisi?ni ve Amerikan kuklası olmakla suçladığı Velid Canbolat?ı sert şekilde eleştiriyor.
İlgili haberler için tıklayın:
Lübnan?da Sünni gruplar ikiye bölündü
Lübnan'da kimler niçin çatışıyor?
Hizbullah?ın iletişim ağı haritası internette
Amerika?nın Beyrut utancı!
Suriye?de başörtülü tango ve salsa
