Oğuz Eser / TIMETURK
Dünya zor günler geçiriyor. Benzin fiyatları artıyor, köprüler çöküyor, kanser hala öldürüyor. Belki buradaki icatlara yarın yollarda, evlerde rastlamayacağız. Yine de, Türkiye?de ne yazık ki asla yetiştiremediğiz ve yetişmeyecek gibi görünen, mucitler hala evlerinde, garajlarında çeşitli sorunlara çözümler arıyor. Popular Science Dergisi?nin seçtiği 2008 icatlarını, TIMETURK okuyucuları için özetledik.
Sıfır emisyon tek-tekerlek: Uno
Pekin?e ziyaretindeki çek-çeklerden ilham alan Ben Gulak?ın icadı tamamen elektrikle çalışıyor. Motora denge vermek için çift tekerlek, 2,5 santim açıklıkla, selenin altına konulmuş. Hızlanmak için öne eğilmek gerekiyor. Dönüşlerde iç tekerlek kalkıyor, dış tekerlek ise alçalıyor, böylece her ikisi de yolu tutmuş oluyor. Gulak tasarımına sonradan jiroskop ve kontrol sistemi eklenmiş. İki senede ve 45 bin dolara geliştirilen Uno?nun azami hızının 40 km olması planlanıyor.
Tribünden on kat fazla: Sky Serpent
Küçük bir kasaba büyüklüğündeki rüzgar tarlalarındaki tribünlerin boyu 30 katlı bir apartman boyunda ve kanatları da 747?ninkilerki kadar büyük. Doug Selsam?ın tasarımında ise aynı jeneratöre bağlı bir düzine küçük rotordan oluşuyor. 2003?de California için 3.000 vatlık 7?li oyuncağından sonra ikililerden ev sahiplerine 20 tane satmış. Gök Yılanı Selsam?a 9 yıla ve 250 bin dolara mal olmuş.
Madenci cankurtaranı: InSeT
Dünyada her sene yüzlerce insanın hayatını kaybettiği maden kazalarında göçük altında kalan insanlara daha etkin ulaşmayı amaçlayan tasarım, Russell Breeding?e ait. InSeT adı verilen sistem, bir tür kablosuz kapalı devre ağ. Walkie-talkie boyutundaki vericiler ve hareket algılayıcıları sayesinde madencilerin konumları anlık olarak takip edilebiliyor. Pil ömrü 30 saat olan vericilerin geliştirilmesi 2 yıl almış. Maliyet ise 475 bin dolar
Hazmat savar kask: Paragon
Benzin ya da kimyasalların suyu kirlettiği durumlarda kullanılmak üzere geliştirilen HAZMAT dalış giysilerinin tasarımı Taber MacCallum?a ait. MacCallum kaskı geliştirmek için astronotlardan ilham almış. Üzerine yerleştirilen yeni bir valfla giysi içerisindeki fazla hava ve verilen nefes yüzeye gönderiliyor. Geçen ağustosta Amerikan Deniz Kuvvetleri?nin test ettiği Paragon?un bu sene içinde standart olması bekleniyor. Paragon?un geliştirme süresi 7 yıl olurken maliyeti de 1,2 milyon dolar.
Sakatlara umut: K3
Şeker hastası ve ayakları olmayan Gordon Link?in hayali Everest?e çıkmak ya da maratona katılmak değil. Onun isteği sadece ?sarhoş? gibi yürümemek. 26 kemik ve 35 eklemle ayak vücuttaki en zor organlardan. Link, 8 yıllık uğraştan sonra, gerçek bir ayağına çok benzer bir tasarım geliştirmeyi başarmış. Prototip aşamasındaki K3, insan ayak hareketlerini taklit edebilmek için birçok parçadan oluşturulmuş. Sakatlara umut olabilecek K3?ün maliyeti ise 100 bin dolar.
Nefes alan klima: Bel-Air
Klasik klimalar toz ve polen gibi büyük parçaları havadan emebilse de, havaya karışmış benzen ve formaldehitleri temizleyemiyor. Ayrıca, bu klimaların sıklıkla temizlenmesi gerekiyor. NASA?nın uzaydaki havayı temizleyecek bitki araştırmalarından etkilenen Bel-Air, içinde bitkilerin bulunduğu bir kapsül ve vantilatörden oluşuyor. İşin sırrı, emilen havanın mümkün olduğu kadar bitkilerin etrafında dolandırılmasında yatıyor. Mathieu LeHanneur ve David Edwards?in bir senede geliştirdiği Bel-Air, 236 bin dolar maliyetle geliştirilmiş.
Evinizdeki roket: Viper
Tim Bendel, içinde bulunduğu çağın ötesinde bir icat için kolları sıvamış. Bendel ve ekibi, ticari ve sivil uzay uçuşlarını mümkün kılabilecek bir roket motoru üzerine çalışıyorlar. Viper adı verilen tasarımda, sivillerin kalkış ivmelerinden etkilenmemesi için, motorun ürettiği ses dalgalarını emecek özel bir sistem kullanılmış. Bendel, Viper tasarımını ?notaları olmayan bir flüt yapmak? ile açıklıyor. İki yıldır geliştirilen ve prototip aşamasında olan Viper?ın maliyeti ise 250 milyon dolar.
Tümöre evde çözüm: Kanzius
Hiçbir tıp eğitimi olmayan birinin, garajında ölümcül kan kanseri için icadının ölmek üzere olan bir adamın son çırpınışları olarak görebilirsiniz. Fakat John Kanzius?un yaptığı şey bunun ötesinde. Kanzius?un cihazı radyo dalgalarının yoğun ve odaklaştırılmasına dayanıyor. Makinenin arkasındaki fikir aslında kanserli hücrelere bomba yapıştırmak gibi düşünülebilir. Kanserli hücrelere yapışmak için gönderilen nano parçacıklar, sonrasında Kanzius?un makinesiyle imha ediliyor. Tavşanlar üzerinde başarılı olan fakat kendi üzerinde hala denemekten uzak olan Kanzius makinesinin beş yıllık geliştirme maliyeti 1 milyon doların üzerinde.
Yıkılmayan köprü: Hillman
Yollar ve köprüler bir medeniyetin en önemli göstergelerinden. Köprüler kullanıldıkça, zamanın da etkisiyle, kirişleri yorulur ve günün birinde de çöker. Amerika?daki bu halde olan köprülerin yenilenmesinin 200 milyar doların üstünde olduğu düşünülüyor. John Hillman?ın köprü tasarımına eskinin paketlenmiş hali gibi görebiliriz. Hillman?ın tasarımında, beton bir kemer plastik bir kap içine konuluyor. Hillman?ın köprü tasarımın 12 yılda 500 bin dolar maliyetle geliştirmiş. Hillman?ın tasarımı bu sene Chicago ve New Jersey?de hizmete girecek.
Buhar gücüyle araba: Cyclone
İçten yanmalı motorları kirli ve karışık bulan mucit Harry Schoell, buhar motorunu yeniden icat etmeye karar vermiş. İçten yanmalı motorlarda, pistonlar hava ve yakıt karışının silindirler içinde yakılması yerine, Schoell?in tasarımında yakıt ve hava karışımı ayrı bir bölmede yakılıyor. Elde edilen 2.000 F siklon buharı daha sonra pistonlara yönlendiriliyor, sıcaklığı 800 F düşen buhar tekrar geri bölmeye alınıyor. İçten yanmalı motorların yüzde 25 verimine karşı Schoell?in tasarımı yüzde 46 verime sahip. (Aldığı 100 birim enerjinin kaçını torka-harekete dönüştürdüğü). Schoell, Cyclone için 2 milyon dolar ve 8 yılını harcamış.
