Çok satanlar için öneriler
Annemin halası Nezihe Hala artık Bursa'dan ayrılmış, Lâleli'deki evinde oturuyordu. Amber'i ilk orada, Lâleli'deki evde gördüm. Dokuz on yaşlarımdaydım.
Amber üç ciltti. Harikulâde ilüstrasyonlu kapakları vardı. Bu kapaklarda Amber güzel, alımlı haliyle görünür; oval çerçevedeki portresi, tuvaletlerinin geniş dekoltesini de az çok gösterirdi. O kapak resimlerine vurulmuştum. Amber'i okumama o zaman izin verilmemişti.
Birkaç yıl sonra, Kathleen Winsor imzalı romanı bir yerden edinip okumuştum. Amber'in pek çok okura ulaşmak amacıyla yazılmış kitaplardan olduğunu, sonraları, düşündükçe kavradım. Çok satanların ilk örneklerinden biri herhalde. 1990'ların sonunda Amber tekrar kitaplığıma girdi. Bu kez tek ciltte. Romanı dilimize Vahdet Gültekin çevirmiş, Arif Bolat Kitabevi yayımlamış. 934 sayfa!
Bu kez çok satabilmenin gizleri uğruna evirip çevirmiştim kitabı. Kathleen Winsor başka kitaplar yazmış mı, öğrenemedim. Amber belki de Rüzgâr Gibi Geçti'nin efsanesine denk o 'tek roman'lardan. İddiaya göre, Winsor romanı yazabilmek için 'İngiltere'nin II. Charles zamanındaki hayatı' enine boyuna araştırmış. Amber beş yılda kaleme alınmış.
Amerikan tarzı tanıtım o yılların Türk yayıncılık ortamında en azından Amber tarzı romanlar için benimsenmiş olmalı. Arif Bolat Kitabevi 'Dünya edebiyatından seçme eserler' dizisinden yayımladığı Amber'in Hollywood'u birbirine kattığını haber vermekle işe koyuluyor:
'Şimdi eserin filme çekilmesiyle Hollywood'u da altüst etmiş bulunuyor (...) Bugün yalnız Hollywood'da değil, aynı zamanda radyoda ve basında Amber'in dedikodusu devam etmektedir. 20th Century Fox Film Şirketi eseri filme çekmek hakkını 500.000 dolara satın almıştır.'
Dedikodular neymiş? Onu da, Kathleen Winsor'un kısa yaşamöyküsünü okurken kavrıyoruz: 'Amber Amerika'da büyük bir akis uyandırmış ve bazı dedikodulara sebep olmuştur. Bunun bir neticesi olarak Kathleen Winsor kocasından ayrılmıştır. Bu kitabı yazmış olmasından dolayı kocası kendisini boşamıştır.' Fakat Winsor vakit kaybetmemiş, Hollywood'da meşhur olur olmaz, yine 'meşhur' orkestra şefi Artie Shav ile evlenmiş.
Demek, çok satabilmek için,
a) Bir evlilik,
b) Kitap yayımlanınca boşanma,
c) Apar topar ikinci bir evlilik gerekli.
Amber yani romanın baş kişisi genç kadın için şu sıfatlar uygun görülmüş: Fettan kadın / üç dört koca değiştiren Amber / bir romana adını veren kadın / bir parfüme adını veren roman kahramanı / kadın Don Juan... Çok satış için, besbelli, efsane usul usul oluşturulmakta. Parfümü de unutmayalım, bir taşla iki kuş! 'Bu adı taşıyan hususi bir parfüm imal' edilmiş ve hanımlar Amber kokusuna 'bilhassa' rağbet göstermişler. (Bildiğim kadarıyla, bizdeki çok satanların parfümü, kolonyası henüz çıkmadı. Salık verilebilir.)
Derken Amber karaborsaya düşen ilk kitap olup çıkıyor. Amerika'da yayınevi yeni basıma -talep çokluğundan- erişemiyor; eldeki son nüshalar, gerçek fiyatının birkaç kat fazlasına satılıyor. (Arif Bolat Kitapevi'nin uyarısı: Bir an önce edinmezseniz, Türkiye'de de aynı şey olabilir!..)
Dünyanın merkezi Amerika'da ve bütün Avrupa'da 22 milyon okur, Amber'i kapış kapış satın almıştır ve bu, 'Bal gibi bir aşk ve macera romanı'nı çarpıla çarpıla okumuşlardır. (22 milyon kişi beğenmişse, ben de beğenirim elbet... sürü içgüdüsü.)
Gerçi bugün aşk ve macera romanı klişesi pek işe yaramaz. Kıyısından köşesinden bir de 'edebî' nitelik bulmanız gerekiyor. Çok satanınızın ille bir sorunsalı olacak.
Amber, renkli filmin yürek hoplattığı dönemde yazılmış. Bir başka tanıtımda renkli film cazibesi kışkırtılıyor: 'Amber haşin bir realist üslupla yazılmıştır. Fakat bu realizmde kadın ruhunun yumuşaklığı vardır: Hisleri rencide edecek, zorlayacak bir yola asla sapılmamıştır. Bazı sahnelerin tasvirinde renkli filmi hatırlatan bir üslup vardır. Kathleen Winsor'un bu romanı hakikaten dikkati çekecek bir eserdir.'
Ünlü moda dergisi Vogue, Amber parfümünün 'en büyük mecmualarda sayfalar kaplayan reklamları'ndan söz açarken -Acaba niye söz açıyor?-; Les Nouvelles Littéraires de, Amber'in 'vücuduna meclup bir kadın' olduğunu yazmış. (Gerçek mi, palavra mı kimse iz sürmeyeceğine göre, böyle bir iki dergi, gazete alıntısının arka kapakta boy göstermesi epey yararlı. Özellikle Batı kaynaklıysa.)
Winsor, Amber'in iç sayfalarındaki, çizgi roman kişilerini çağrıştırır resminde o dönemin ağırbaşlı Hollywood yıldızlarını hatırlatır bir edayla okura bakıyor: Saçlar permalı, boynunda üç sıra iri inci, kaşlar Greta Garbo kaşı. Romancıdan çok, ev kadını rolünü canlandıran bir Hollywood starı. Pek belli olmuyor ama, sırtında tayyör ceketi var galiba. Bluzunun yakası fırfırlı.
Fakat!, bütün emekler, bütün girişimler boşuna: 1940'larda 22 milyon kişinin okuduğu Amber'i hepi topu altmış yıl sonra kimse okumuyor.
ZAMAN
