Şimdi Tibet Suçlama Oyunları Başlıyor
John Ng*
Pazartesi gece yarısı geçtikten saatler sonra Tibet?teki Çin karşıtı protestocuların teslim olmaları yoksa ciddi cezayla karşı karşıya kalacaklarını belirtmek için Çin Başbakanı Wen Jiabao suçu açıkça sürgündeki Tibet hükümetinin başkanı ve ruhani lideri Dalai Lama üzerine yıktı.
Beijing?de Yıllık Ulusal Halk Kongresinin sonunda canlı yayınlanan basın toplantısında Wen şöyle dedi; ?Bu olayın Dalai hizipi tarafından düzenlendiğini, önceden tasarlandığını, tezgahlandığını kanıtlayan pek çok somut kanıtımız var.?
Wen Tibet?teki olayları yönetmekle açıkça Dalai Lama?yı suçlamasına rağmen, Çin?in ruhani liderle konuşmaya hazırlandığını söyledi.
Dalai Lama?nın bağımsızlık durumuna son vermesini ve Tibet?i Çin?in ayrılmaz bir parçası olarak tanımasını, Tayvan?ı da Çin?in ayrılmaz bir parçası olarak tanımasını defaten belirttik. (sonra) kapımız konuşmak için her zaman açıktır? Ancak son olaylar onun bu iki kilit meselede ikiyüzlü olduğunu açıkça kanıtlıyor. Hatta bu vesileyle hala sözümüzde durduğumuzu yinelemek istiyorum. Burada anahtar nokta onun davranışıdır.?
Dalai Lama Tibet?in bağımsızlığını istemediğini ancak Tibet Özerk Bölgesi için gerçek özerklik istediğini defaten belirtmişti. Dalai Lama kasıtlı ?kültürel soykırım? olup olmadığını göstermek için Çin sıkıyönetimine soruşturma için çağrıda bulundu.
Çin hükümetine yakın kaynaklar Asia Times Online?a Beijing?in Dalai Lama?ya inandığını ve destekçilerinin Ağustos?ta Beijing?deki Yaz Olimpiyat Oyunlarını Himalaya bölgesinin nihai bağımsızlığına götürme umuduyla Tibet meselesini ?uluslar arasılaştırmak? istediklerini belirtti. Kaynaklardan biri şöyle söyledi; ?Çin Sırbistan değildir ve Tibet?te Kosova değildir. Çin egemenliği ile ilgili herhangi bir meselenin uluslar arasılaşmasına ya da yabancı güçlerin müdahalesine asla izin vermeyecektir.?
Son birkaç günde protestolarda resmi olarak 16 kişinin öldürüldüğü Tibet başkenti Lhasa?dan gelen haberlere göre kaç protestocunun Beijing?in teslim ol çağrısına uyduğu bilinmiyor. Yabancı turistlerin ve gazetecilerin bölgeye girişi engellenmekte.
Bununla beraber, Birleşik Devletlerin finanse ettiği Radyo Free Asia Salı günü Lhasa?daki yetkililerin yüzlerce insanı tutuklamaya başladıklarını söyleyen isimsiz bir şahidin söylediklerini aktardı. Tibetli sürgün grupları 100 kişinin ya da daha fazlasının öldüğünü iddia ediyorlar.
Pazartesi günü bir beş yıl daha olmak üzere başbakan seçilen Wen basın toplantısında Tibet?teki durumun normale döndüğünü ve Beijing?in yabancı gazetecilerin girişine izin verme ?olasılığını düşüneceğini? belirtti ancak ne zaman olacağını söylemedi. Wen şöyle dedi; ?Lhasa?da sosyal düzen temel olarak yeniden kuruldu.?
Günlerdir dünya manşetlerine hükmeden olayların zararını sınırlandırmak artık Çin?e kalıyor. Başlıca endişe ise olayın yan etkilerinin Olimpiyatları nasıl etkileyeceği.
Gene Wen Dalai Lama?yı Olimpiyat Oyunlarına sinsice zarar vermeye çalışmakla suçladı. ?Beijing Olimpiyat Oyunlarını baltalamak istiyorlar. Olimpiyat prensiplerine ve Olimpiyat tüzüğüne saygı duymalıyız. Oyunları siyasallaştırmamalıyız.?
Asia Times Online?a konuşan yüksek seviyeli bir kaynak Haziran?da Tibet?ten geçecek Olimpiyat meşalesinin elden ele geçirilmesi de dâhil başarılı Olimpiyat Oyunları sahneleme endişesine vurgu yaptı. Wen bununla ilgili olarak şöyle konuştu; ?Çin?in 5000 yıllık tarihi olan bir ülke olduğunu yinelemek istiyorum. Olimpiyat Oyunlarına ev sahipliği yapmak pek çok neslin hayalidir. Oyunlara ev sahipliği yaparken diğer ülkelerdeki insanlarla dostluğumuzu ve işbirliğimizi güçlendirmeyi umut ediyoruz.?
Pek çok ulus Tibetli protestolarla baş etmede Çin?in itidal göstermesini istedi ancak hiçbiri Olimpiyatların boykot edilmesini isteyeceğini belirtmedi.
Dolayısıyla bu aşamada Beijing kapağını başka protestolara da açık bırakarak bir Olimpiyat mermisinden kaçmış görünüyor.
Dalai Lama ile ilişkiler açısından, Lhasa?daki Çin destekli hükümete karşı başarısız olan bir ayaklanmadan sonra 1959?da Tibet?e gittiğinden beri Beijing ile münakaşası devam etmekte. Fazla söze gerek yok, son olaylar çok değişmeyecek gibi görünüyor.
Bununla beraber, Salı günü medyada yer alan sözlerinde Dalai Lama söyle dedi; ?Eğer (Tibet?te) işler kontrolden çıkarsa tek seçeneğim tamamen istifa etmektir.?
Endişeli Komşu
Wen Tibet?in Çin ile Hindistan arasında ?hassas? bir mesele olduğunu itiraf etti ve Tibetli protestoculara orada etkisiz hale getirdiği için Hindistan hükümetine teşekkürlerini ifade etti.
Dalai Lama?nın sürgün hükümeti aynı zamanda binlerce takipçisinin ve sürgündekilerin de yurdu olan Hindistan Himalaya kasabası Dharamsala?da bulunmakta.
?Tibet meselesi Hindistan?la ilişkilerimizde çok hassas bir meseledir. Dalai hizipleri tarafından tezgahlanan Tibet bağımsızlık faaliyetlerini idare etmede Hindistan Hükümeti tarafından atılan adımlardan ve konumlarından ötürü teşekkür ederiz.?
Hindistan polisi geçen hafta Hindistan?dan Tibet?e geçmeye çalışan 100 Tibetli yürüyüşçüyü tutukladı. Ayrıca Delhi de şöyle konuştu; ?Tibetlilerin Hindistan?da Çin karşıtı siyasi faaliyette bulunmalarına izin vermiyoruz.?
Hindistan Dış işleri Bakanı Pranab Mukherjee Tibet?le ilgili münazara sırasında Parlamentoya Hindistan?ın Çin?e müdahale etmeme politikasının son olaylara rağmen aynı olduğunu söyledi. ?Merkezde (Delhi?de) çeşitli siyasi partilerin hükümette olmasına rağmen 1959?dan beri Yeni Delhi?nin Çin ve Tibet ile ilgili politikası değişmemiştir,? dedi.
Ekonomik endişeler:
Wen ekonomik meselelere de değinerek, büyümeyi dengeleme ve enflasyonla mücadele işini zorlaştıracak Birleşik Devletler alt gelir grubu krizinin ve potansiyel küresel ekonominin mali etkilerinden endişelendiğini söyledi.
?Küresel ekonomik durumu, özellikle ABD ekonomisini yakından izliyorum ve derinden endişeleniyorum. Beni şu an endişelendiren ABD dolarının sürekli değer kaybetmesi ve doların dibe vurduğunda ABD devletinin ne tür önlemler alacağı.?
Wen Beijing?in değişen uluslar arası çevreyi hesaba katması gerektiğini söyledi. ?Küresel ekonomik gelişmelerin Çin?in üzerinde de etkisi var. Bu sebeple aynı zamanda bu politikaları sürdürerek (para politikalarını ve ihtiyatlı mali politikaları sıkı tutarak), uluslar arası ekonomik gelişmelere dikkat etmeliyiz ve değişen meyilleri temel alarak uygun karşı önlemleri zamanında ve rahat uygulamalıyız.?
Çin başbakanı hükümetinin başlıca önceliğinin enflasyonu kontrol altında tutarken aynı zamanda ekonomik büyüme hızını nispeten yüksekte tutmak olduğunu söyledi. ?Birinci olarak ülkede hızlı ama sağlam ekonomik gelişme temin etmeliyiz ve aynı zamanda enflasyonu etkili bir şekilde aşağıda tutmalıyız.?
Çin?in işsizliği ortadan kaldırmak için ekonomisinin hızla büyümesini sağlaması gerekir. Wen, gelecek beş yılda Çin?in 50 milyon yeni istihdam oluşturması gerektiğini bu sebeple ekonomik gelişmelerinin şiddetle düşmesini karşılayamayacaklarını söyledi.
Çin?in geçen yıl brüt iç ürünü %11.4 büyüdü, çift haneli büyümede beşinci yılı. Wen 2008 yılı için %8?lik bir hedef koydu ancak ekonomistler bunun geçileceğini geniş ölçüde umuyorlar.
Wen yorucu çabalarla bu yıl enflasyonu %4.8?lik hedefin altında hükümetinin tutacağından emin olduğunu söyledi. ?Bu yıl kolay bir iş olmasa da tüketici fiyat indeksini %4.6?de tutmayı umuyoruz.? Çin tüketici fiyat indeksi tüm yıl için hedeflenenin üzerinde Şubat ayında %8.7 ile 12 yıldır en yüksek seviyeye ulaştı.
*John Ng Hong Kong?da yaşayan bağımsız bir gazetecidir.
Bu makale Hale Akman tarafından TIMETURK için tercüme edilmiştir.
