Cepteki hazine; ama para etmiyor

Türkiye'deki 2. el cep telefonlarında, 3,5 ton gümüş, 150 kiloyu aşkın altın, tonlarca nikel ve kobalt geri dönüşüm prosesinden geçirilmediği için israf oluyor. Uzmanların uyarısı şöyle...

Turkcell ve Nokia'nın en büyük çözüm ortağı Teleses'in hazırladığı ''Cep'teki Fırsatlar Raporu'', 2. el cep telefonlarında kullanılan birçok değerli madenin geri dönüşümünün gerçekleştirilememesi nedeniyle ekonominin kayba uğradığını gözler önüne serdi.

Türkiye'de ikinci el cep telefonlarını yeniden değerlendirerek zararsız hale getiren bir sistemin oluşturularak bu telefonların ekonomiye yeniden kazandırılmasının acil çözüm bekleyen bir sorun haline gelmeye başladığına dikkat çekilen raporda, Türkiye'de halen yaklaşık 200 milyon adet ikinci el cep telefonu bulunduğu kaydedildi.

Raporda, bir cep telefonun içinde altın ve gümüş gibi değerli madenlerden, nikel, kobalt gibi özel metallere, kurşun, civa, kadmiyum gibi toksik maddelere kadar birçok element bulunduğu hatırlatılarak, yaklaşık 1 ton cep telefonundan 3,5 kilogramdan fazla gümüş, 3 ton telefondan ise 0,5 kilogram altın elde edilebildiğine dikkat çekildi. Buna göre, ikinci el cep telefonlarıyla her yıl yaklaşık 3,5 tonu aşkın gümüş, 150 kiloyu aşkın altın ve tonlarca kobalt ve nikel gibi değerli madenin geri dönüşüm proseslerinden geçirilemediği için zayi oluyor.

Raporda, tüm dünyada yeniden kullanım ve geri dönüşüm projeleri ile cep telefonlarının zararsız bir şekilde geri dönüştürülmeye çalışıldığı ancak, Türkiye'de böyle bir uygulamanın bulunmadığı belirtilerek, ''Geri dönüşüm hem doğanın korunmasına hizmet ederken hem de ekonomik bir değer yaratmaktadır'' denildi.

YÜKSEK KDV ORANI KAYITDIŞINI KÖRÜKLÜYOR

Türkiye'de cep telefonlarından alınan yüzde 18 KDV'nin çok yüksek olduğu ve yüksek KDV nedeniyle her yıl 9 milyonu aşkın cep telefonu ticaretinin kayıt dışına itildiği kaydedilen raporda, ''Sektördeki KDV kaybı ciddi boyutlarda'' denildi.

Avrupa genelinde toplamda her yıl 8 milyon ton elektronik atığın tüketiciler tarafından çöpe atıldığı ifade edilen raporda, elektronik endüstrisinde en çok tüketiciye ulaşan ürünün cep telefonları olduğu belirtildi. Rapora göre, sadece geçen yıl dünyada 1 milyar 150 milyon, Türkiye'de ise 11,5 milyon cep telefonu satıldı. Her 11-14 ayda yeni bir telefon alındığına ve kullanılmayan telefon sayısının gün geçtikçe arttığına işaret edilen raporda, Türkiye'de bir yıl içinde satılan cep telefonlarının ağırlığının 1 milyon 46 bin kilogram olduğu tespit edildi. Raporda, 11,5 milyon cep telefonunun üretimi için harcanan enerji miktarının ise 486 milyon kilovat olduğu belirtildi.

Ortalama her yıl yeni bir telefon alan kullanıcıların eski telefonlarını satmak gibi bir eğilimleri olduğu ancak, yasal zorluklardan dolayı bunu kolayca yapamadıkları belirtilen raporda, ''Tüm dünyada, gerek çevrenin korunması, gerekse bu yönde devletin vergi gelirlerinin artırılması amacıyla hükümetler tarafından desteklenen ikinci el cep telefonu kullanımı, Türkiye'de ikinci el telefonlara uygulanan yüzde 18'lik KDV oranı ile ülkemizde imkansız hale gelmektedir'' denildi. Türkiye'de her yıl ortalama 9 milyon adet ikinci el cep telefonun kayıt dışı alınıp satıldığına dikkat çekilen raporda, ''İkinci el cihazlara uygulanan yüzde 18'lik KDV oranı düşürülerek sektör kayıtlı ticarete özendirilmeli'' uyarısı yapıldı.

İKİNCİ EL TELEFONLAR ÜÇÜNCÜ ÜLKELERE

İkinci el pazarının kayıt altında alınması halinde, devletin bu alandan KDV ve gelir vergisi tahsil edebileceği kaydedilen raporda, pazarın gelişmesi ile birlikte, ikinci el telefonların yenilenmesi ve üçüncü ülkelere ihracının da mümkün olacağı kaydedildi. Raporda, ''Baş döndürücü bir şekilde gelişen yeni teknolojiler, tüketicilere cep telefonlarını hep bir üst modele yükseltme konusunda reddedilemez teklifler sunuyor. Bu teknolojileri kullanmak ve kullanımını teşvik etmek, birçok açıdan olumlu bir davranıştır. Bu yüzden gelişmiş ülkeler, ikinci el kullanılmış telefonları bakım ve testlerden geçirdikten sonra, kullanılmak üzere gelişmekte olan ülkelere ihraç etmektedirler. Gelir seviyesi çok düşük ve bu bakımdan yeni bir telefonu alma bütçesine sahip olmayan Afrika ve Asya veya Latin Amerika ülkelerinde bu telefonlar insanlara hizmet etmektedir'' denildi.

TELESES BAŞKANI UZELLİ

Konu ile ilgili A.A muhabirine açıklamada bulunan Teleses Yönetim Kurulu Başkanı Recep Uzelli, ''Geri dönüşüm ekonomik ve ekolojik zorunluluk. Devlet önümüzü açarsa ekonomiye çok şey kazandırırız'' dedi.

Hükümete 2. el cep ticaretinde KDV'nin indirilmesi için çağrıda bulunduklarını kaydeden Uzelli, sektörün bütün aktörlerini içine alacak bir kampanyayı başlatmak istediklerine dikkat çekti. Böylece 2. el telefonları yastık altından çıkarıp, yeniledikten sonra ihracat kapılarını açacaklarını belirten Uzelli, şunları kaydetti:

''Cep telefonuna her yıl ortalama 2 milyar dolar para ödüyoruz. Hiç olmazsa bu paranın bir kısmını ülke ekonomisine yeniden kazandıralım. İkinci el telefonun ticaretinde KDV oranını düşürüp, kayıtdışı değişimi önleyelim. Devlete yeni bir KDV seçeneği sunalım. Kayıtdışı olan ikinci el telefonları sisteme alalım. Yenilenemeyen, ekonomik ömrünü tamamlamış cep telefonlarını da çevreye zarar vermeyecek şekilde sistemden çekelim, doğayı koruyalım. Yenilenebilir olanları ise yenileyip üçüncü ülkelere ihraç edelim. Teleses olarak bu projeye hazırız. Sektörün bütün aktörlerine de çağrı yapıyoruz''