İlköğretim ve ortaöğretim öğrencileri ders başı yaptı. Öğrenciler için okul döneminde önem taşıyan bir konu da beslenme alışkanlıkları. Öğrencilerin yeterli ve dengeli beslenmesi; büyüme ve gelişmenin ideal olarak sağlanmasında, bağışıklığın gelişmesinde, okul başarısının artmasında önemli bir role sahip. Bu konuya dikkat çeken İstinye Üniversitesi (İSÜ) Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Öğr. Üyesi Yeter Çelik, okul çağının beslenme alışkanlıklarının kazanıldığı bir dönem olduğunu belirterek bu dönemin ayrı bir önem taşıdığının altını çiziyor.
Sağlıklı beslenme ailelere ve öğrencilere anlatılmalı
Genellikle bu dönemi izleyen ergenlik döneminde çocukların sağlıksız besin seçimlerinin yaygınlaştığını belirten Dr. Öğr. Üyesi Çelik, sözlerine şöyle devam ediyor: “Okul çağında çevresel faktörler ile şekillenir ve çocuğun büyüme-gelişmesini, vücut yapısı ile bileşimlerini etkiler. Küreselleşme, kentleşme, ekonomik zorluklar, besin güvenliğinin azalması, bilgisizlik, geleneksel besin kültüründe kayıplar yeterli besin öğelerinin alınamamasında ve gereksiz doymuş yağ, tuz ve şeker tüketiminin artışına sebep olmaktadır. Sağlıklı beslenme eğitimleri hem ailelere hem de öğrencilere anlayabileceği yöntemler kullanılarak anlatılmalı sağlıklı beslenme alışkanlıklarının temeli atılmalıdır.”
Besinlerin kaliteli ve yeterli olması önemli
“Okul çağı çocukların beslenmesinde metabolik faaliyetler artacağı için ihtiyaçlar da artacaktır. Besinlerin kaliteli ve yeterli olması önemli” diyen Dr. Öğr. Üyesi Çelik, bu dönemde dikkat edilmesi gerekenleri şöyle sıralıyor:
1. Her öğünde farklı besin gruplarından tüketilmelidir. Beslenmede 5 ana besin grubu vardır (süt ve ürünleri, yumurta ve et grubu, sebze grubu, meyve grubu, yağ grubu). Yeterli ve dengeli beslenmeyi sağlamak ve besin çeşitliliğini artırmak için her gün bu 5 besin grubundan yeterli miktarlarda tüketilmelidir.
2. Bu dönemde ve devamındaki ergenlik döneminde kemik kitlesinde artış fazladır. Besinlerle yeterli kalsiyum almak ve düzenli egzersiz yapmak, üst düzey kemik kitlesine ulaşmak için gereklidir.
3. Okulda kalma süresi uzun olduğunda, tüketimi basit ara öğünler hazırlanmalıdır. Öğle öğünü okulda yemek çıkmıyorsa evden getirebilir.
4. Öğrencilere temel beslenme bilgilerinin verilmesi, öğrenilen bilgilerin davranışa dönüştürülmesi, yanlış beslenme alışkanlıklarına zamanında müdahale edilmesi ve beslenme davranışları ile örnek olma konusunda, velilerin yanı sıra, öğretmenlere de önemli sorumluluklar düşmektedir.
5. Öğrencilerle birlikte yeterli ve dengeli beslenme konusunda çeşitli etkinlikler (bilgi yarışması, sınıf gazetesi, beslenme köşesi vb.) düzenlemeli ve bu konunun öğrenciler arasında tartışılmasına zemin hazırlamalıdırlar.
6. Öğrencilerin kahvaltı yapıp, yapmadıklarını sorgulamalıdır. Öğrenciler için en önemli öğün kahvaltıdır. Çocukların her sabah düzenli olarak kahvaltı yapma alışkanlığı kazanmalarına özen gösterilmelidir. Kahvaltı yapan öğrenciler; derslere daha çok ve aktif katılır, problemleri daha kolay çözer ve derse, öğrenmeye daha iyi odaklanırlar. Ayrıca kahvaltı yapan çocuklarda obezite görülme oranı daha azdır.
7. Gün boyu fiziksel ve zihinsel performansın en üst düzeyde tutulabilmesi, düzenli olarak ara ve ana öğünlerin tüketilmesi ile mümkündür. Bu nedenle, öğün atlanmamalıdır. Günlük tüketilecek besinlerin 3 ana, 2 ara öğünde alınması en uygun olanıdır.
8. Okulda veya evde dinlenirken ve ders çalışırken açlık hissedildiğinde tüketilen besinlere dikkat edilmelidir. Örneğin, şeker ve şekerli besinler, cips, gazlı içecekler yerine süt, yoğurt, sütlü tatlılar, ekmek arası peynir, taze sıkılmış meyve suları ve kuru meyvelerin tüketiminin tercih edilmesi çocukların sağlıklı beslenmeleri açısından daha yararlıdır.
9. Çocukların gerek okul yönetimi gerekse de ebeveynleri tarafından sevdikleri herhangi bir spor dalı ile ilgilenmeleri teşvik edilmelidir.
10. Öğrencilerin boy ve ağırlık artışlarını takip etmeli ve değerlendirmelidirler
Derse odaklanmayı etkileyen besinler
Bazı besinlerin derslere odaklanma noktasında yardımcı olabileceğini belirten Dr. Öğr. Üyesi Çelik, şunları söylüyor: “Derse odaklanmak, hafızayı güçlendirmek için antioksidanlardan, vitamin ve minerallerden zengin, sağlıklı yağlar içeren dengeli bir beslenme önemlidir.
- Bu dönemde basit şeker, şeker içeren hazır ürünler, işlenmiş gıdaların sık tüketilmesi odaklanmayı ve hafızayı olumsuz etkilemektedir.
- Yağlı tohumlar sağlıklı yağ asitleri, antioksidanlar, mineraller ve vitaminler açısından oldukça zengin olan ceviz, badem, fındık, antioksidan kapasitesi yüksek olan vitamin E, hücre zarlarını serbest radikallerden korur. Kahvaltı ve ara öğünlerde yer verilebilir.
- C vitamini deposu ve lif kaynağı olan yeşil yapraklı sebzeler anti-inflamatuar özellikleri vardır. Özellikle ana öğünlerde çiğ ya da pişmiş tercih edilmelidir.
- Domates, havuç ve kırmızı biberde bulunan antioksidan beynin daha uzun süre sağlıklı kalmasını sağlıyor.
- Kakao, beyni ve bilişsel işlevlerini destekleyici flavonoidlerden zengindir.
- Yağlı balıklar omega 3 yönünde zengindir. Omega-3 yağ asitleri zihinsel konsantrasyonu ve hafızayı iyileştirmeye yardımcı olmaktadır.
- Yumurta, kaliteli proteindir. Özellikle yumurta sarısı, beyin fonksiyonlarını ve gelişimini desteklemek B grubu vitaminleri, folik asit ve kolin açısından zengin bir kaynaktır."
