Kötü urların adı olan kanser ne yazık ki günümüzde yaygın bir şekilde görülüyor. Hücrelerin kontrolsüz büyüme, bölünme ve farklılaşması sonucunda kanserin oluşma süreci söz konusu olabiliyor. Kanserin tedavi edilip edilmediğine dair halen soru işaretleri de bulunuyor.
BÜYÜME FAKTÖRLERİ
Hücrelerimiz, fizyolojik şartlar altında komşuları olan hücrelerden kendilerini yönlendirecek çeşitli sinyaller alırlar. Bu sinyaller birincil olarak protein yapıdaki büyüme faktörleridir. Hücreler, dışarıdan gelen bu büyüme faktörlerine yüzeylerindeki alıcılarla cevap verirler. Büyüme faktörleri özellikle embriyo gelişiminde önemli roller üstlenir. Buna benzer rolleri yetişkinlikte de devam eder ve hücreler arası etkileşimde görev alırlar. Dışarıdan aldıkları sinyaller sayesinde hücreler kendi kendilerini yönetmeyip diğer hücrelerle birlikte bir denge halinde yaşamaya devam ederler.
Damar oluşumu, protein sentezi, hücre farklılaşması ve ölmesi gibi durumları kontrol eden çeşitli sinyaller vardır. Büyüme faktörleri de bu sinyallerin aktivitesini değiştirecek etkiler gösterebilir. Böylece bir büyüme faktörü, hücrelerin farklı yeteneklerini etkileyebilir.
KANSER NASIL OLUŞUYOR?
Kanser, hücrelerin kontrolsüz büyüme, bölünme ve farklılaşmasıyla meydana gelen bir hastalıktır. Büyüme faktörleri de genetik mutasyonların ardından kanserin en önemli etkenlerinden biridir.
Hücre yüzeylerinde bulunan yüzlerce alıcı çeşidi var. En önemli sinyal alıcılarından biri de kanser proteinlerine benzerliğiyle dikkat çeken EGF reseptörüdür (alıcısıdır).
Yüzeydeki EGF alıcısına EGF büyüme faktörü bağlanır. Bu bağlanma ise mesaj oluşturarak hücrede görevli olduğu alana iletilir.
EGF büyüme faktörünün kanser proteinlerine benzerliği büyüme faktörlerinin de kanser proteini olmaya aday olduğunu ve kanserle büyüme faktörleri arasında yakından bir ilişki olduğunu gösteriyor. Normal bir alıcı sinyal bağlanma bölgesini kaybettiğinde ya da şekil değiştirmesinden dolayı sürekli sinyal varmış gibi davrandığında kanser proteinine dönüşebilir.
HÜCRE ÜZERİNDE BULUNAN ALICILAR İKİ YAPIDA
Farklı tipteki hücreler, hücreler arası ortama çeşitli büyüme faktörleri salgılarlar ve belirli büyüme faktörlerinin de alıcısını üzerlerinde taşırlar. Bir hücrenin salgıladığı büyüme faktörü başka hücreler tarafından kullanılır. Ancak hücrede normalde susturulmuş genlerin hasar görmesi sonucu aktifleşmesiyle bazı hücreler, kendi alıcılarının kullanacağı sinyali kendisi üretmeye başlayabilir. Böylece hücrenin büyümesi için artık çevresindeki diğer dokulara ihtiyacı kalmaz ve hücre sınırsız büyüme yeteneği kazanmış olur.
Hücre yüzeyinde bulunan alıcılar ikili yapıdadır ve dışarıdan sinyal parçacıkları geldiğinde reseptörü oluşturan parçalar birbirine sıkıca bağlanır. Ancak gen çoğalmasından dolayı alıcıların sayısı arttığında hücre yüzeyinde serbestçe dolaşan alıcılar birbirlerleriyle çarpışabilir. Bu çarpışmalar ortamda sinyal olmamasına rağmen hücrenin sinyal varmış gibi algılayıp büyümesine ve kanser oluşmasına sebep olabilir.
Artan alıcı sayısı, az sayıdaki sinyale karşı hassasiyeti de artırıp büyümedeki artışa sebep olabilir.
