İrlanda Cumhuriyet Ordusu ya da İngilizce orijinal adı olan Irish Republican Army'nin baş harflerin kısaltmasıyla IRA Kuzey İrlanda'nın Birleşik Krallık'tan bağımsızlığını savunan, 1969 yılında aynı adı taşıyan yapının parçalanmasıyla ortaya çıkan ayrılıkçı örgüttür.
İlk başlarda bağımsızlığın ancak silahlı mücadele ile mümkün olduğunu savunan organizasyon, 2005 yılında mücadelelerini sadece politik alanda sürdüreceklerini açıklayarak şiddet eylemlerine son vermiştir. Fakat IRA'dan ayrılan R-IRA, 9 Mart 2009 tarihinde, 2 İngiliz askerini vurarak, "silahlı mücadeleye devam" edeceğini bildirmiştir.
ABD, 2002 yılında bu örgütü terör örgütleri listesinden çıkarmıştır. Fakat 2009 yılında bir düzenleme ile eski IRA ve devam eden IRA listeye tekrar eklenmiştir. Avrupa Birliği'nde, Birleşik Krallık'ta ve İrlanda'da yasa dışı terörist organizasyon olarak kabul edilmektedir.
IRA'NIN KURULUŞU VE GELİŞİMİ
IRA'nın çıkış noktası, 1913'te kurulan ve Paskalya başkaldırısını organize eden İrlanda Gönüllüleri idi. Bu gönüllülerden oluşan örgüt İrlanda'daki İngiliz hakimiyetine, yönetime karşı terörle bağımsızlık savaşı sürdürdü. 1917 yılında kurulan, İrlanda Bağımsızlık Savaşında ve İrlanda İç Savaşında savaşan ilk IRA Bu teşkilatın kadrosundan az bir grup İrlanda Ordusu'nun temelini ve kadrosunu oluşturmuştur.
1921'de İngiliz-İrlanda barış antlaşması imzalandı. Ancak antlaşmadan sonra IRA içinde ayrışma oluştu. Orijinal adıyla Anglo-Irish Antlaşması'na ve Serbest Devlet'e karşı çıkan, tam bağımsız Cumhuriyet yanlısı, İrlanda'nın 1937'de Cumhuriyet ilan etmesi ile hem İrlanda içinde hemde Birleşik Krallık'ın parçası Kuzey İrlanda'da faaliyet gösteren İkinci IRA olarakta bilinen silahlı bir teşkilat oluştu.
İkinci IRA 1969 yılında ikiye bölündü. Resmi IRA, geleneksel muhafazakar değerlerden çok Marksist bir yapıya sahipti. Ayrıca silahlı mücadeleye yer vermekle birlikte siyasi zeminde hareket yanlısıydı. Fakat, Kuzey İrlanda'da şiddetin yükselmesi ve Resmi IRA'nın daha pasif kalmasıyla hızla güç kaybetti. Resmi IRA,'nın 1972 yılından itibaren etkinliği azaldı ve son eylemini 1975 yılında gerçekleştirdi. Bu orduda ki bir grup Geçici İrlanda Cumhuriyetçi Ordusu'na geçiş yaparken, büyük çoğunluk İrlanda Milli Kurtuluş Ordusu'nu kurdu. Bu ordu Kuzey İrlanda'da, İrlanda taraftarı 2. güç oldu.
IRA ÖRGÜTÜNÜN LİDERİ
Başlangıçta Sinn Fein mücadelede baş rolü oynamaya başladı. Mücadelenin önderliği daha sonra İrlanda Cumhurbaşkanı olacak ve İrlanda Cumhuriyetini ilan edecek olan Èamon de Valera'ya geçti. Sinn Fein seçimlerde 74 koltuk kazanmış olmasına rağmen İngiliz Parlamentosunu terk etti. İrlanda Özerk Cumhuriyeti ilan edildi ve Dail adını verdikleri kendi parlamentolarını kurdular. Sonunda, başlangıçta İrlanda Gönüllüleri olarak başlayan hareket IRA oldu.İrlandalıların bağımsızlık savaşı, sonunda İngiltere hükümeti ile anlaşmaları üzerine sona erdi.Fakat savaşta IRA terörü, özellikle l919'dan 1922'ye kadar çok can aldı.
