Dünya dilleri arasında Türk dili kadar geniş bir alana yayılmış başka bir dil yoktur. Bu aynı zamanda şu demektir ki, Türkler kadar geniş bir alana yayılmış
başka bir millet yoktur. Bu alanın yaklaşık 12 milyon kilometre kare olduğu söylenmektedir.
Hâlbuki Türklerin ataları daha M.Ö. 2000-1000 yılları arasında Ural dağları ile Sayan, Altay ve Tanrı dağları arasında yaşıyorlardı. Bu coğrafya, Avrasya'nın orta bölgesi idi. Prof. Dr. Ahmet Mermer'in "Türkleri farklı coğrafyalarda yaşamaya iten sebepler" başlıklı makalesindeki bilgiye göre; Doğuda Moğol, Tunguz ve Korelilerin ataları bulunuyordu. Batıda ise, kuzey bölgelerinde Fin ve Macarların ataları; güney bölgelerinde Arî kavimler vardı. Türkleri bu noktadan geldiğimiz noktaya getiren şüphesiz pek çok sebep vardır.
Cihan hakimiyeti mücadelesi
Karakterleri gereği çok hareketli ve göçebe bir kavim olan Türk milletinin yerleşik hayata geçişlerinin Uygurlar döneminde gerçekleştiği söylenir. Buna rağmen sürekli bir mücadele, dış güçlere karşı savaş, Türklerin gündelik hayatının bir parçası olmuştur. Yeni yerler kazanma ve kanda dolaşan cihan hakimiyeti arzusu Türkleri yerinde duramaz bir millet yapmıştır. Dışarıdan gelen çeşitli sebepler de Türkleri bazen harekete mecbur kılmıştır. Batı Türklüğü ve Doğu Türklüğünün geçen yüzyıllardaki maceraları onları bugün yaşadıkları topraklara getirmiştir.
Her kolun baş olma isteği
Mesela Karadeniz ve Kafkasların kuzeyi ile İdil-Ural bölgesi Türklüğünün temeli Avrupa Hunları tarafından atılmıştır. Köktürklerin, Uygurların, Selçuklunun, Osmanlının, Çağatay Hanlığının, Rusya'nın, Çin'in ve başka etmenlerin de bugünkü tablonun oluşmasında paylarının olduğu muhakkaktır.
Türkler arasında farklı farklı boyların mevcudiyeti, her kolun baş olma isteği, birbirleriyle mücadeleyi de beraberinde getirmiştir. Tarihin bilinen dönemlerinde tam bir Türk birliğinin sağlanmış olduğu söylemek tam doğru olmaz. Siyasi ve ekonomik sebepler bir yana Türklerin bu kadar geniş bir coğrafyaya yayılmış olmaları tabii şartlarla da ilişkili olabilmiştir.
Farklı coğrafyalara iten nedenler
Sonuç olarak coğrafya, iklim, göçler, dış güçlerle savaşlar, kendi aralarındaki mücadeleler, çeşitli devletlerin uyguladıkları politikalar vb. Türklerin bu derece farklı coğrafyalarda yaşamaya mecbur kılmıştır. Bugün birbirinden çok farklı coğrafyalarda yaşasa bile Türk milleti, dili sayesinde bir araya gelebilmekte, ortak bir hissiyata sahip olabilmektedir. Dillerini kaybetmedikleri sürece Türk devlet ve toplulukları arasındaki bugünkü uzaklık, sadece coğrafyadan ibaret kalacaktır.
